Του Τάσου Γιασεμίδη
Μέσα σε ένα δύσκολο, ομολογουμένως, εξωτερικό περιβάλλον, στόχος της οικονομικής πολιτικής είναι να συνεχιστούν οι μεγάλες τομές που θα ενισχύσουν την αναπτυξιακή πορεία της Κύπρου, προωθώντας ένα ευέλικτο, φιλικό προς τις επιχειρήσεις και τους πολίτες οικονομικό μοντέλο, κοινωνικά ευαισθητοποιημένο, μακριά από υπερβολές και ισχυρότερα οχυρωμένο όσον αφορά τις προκλήσεις του διεθνούς οικονομικού και πολιτικού περιβάλλοντος, με πλήρη έλεγχο και λογοδοσία.
Οι οικονομικές πολιτικές που μας βάζουν σε πορεία ανάπτυξης
Λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω, η διατήρηση της δημοσιονομικής πειθαρχίας και η εξυγίανση μέσω της μείωσης των μη παραγωγικών δαπανών και η ενίσχυση των εσόδων, με τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης, είναι συστατικά απαραίτητα για την επόμενη μέρα. Σ’ αυτά προστίθενται η μείωση του ποσοστού του δημόσιου χρέους, η ενίσχυση της επιχειρηματικότητας με τον χρηματοπιστωτικό τομέα να διαδραματίζει τον δικό του σημαντικό ρόλο.
Επιπλέον, είναι απαραίτητη η λήψη μέτρων ώθησης της ανάπτυξης με την παροχή κινήτρων, η επαναξιολόγηση των υφιστάμενων, η βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, η μείωση της γραφειοκρατίας και η προώθηση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, ειδικά μέσα από τις πολιτικές που αφορούν το Ταμείο Ανασυγκρότησης και η ενίσχυση της ρευστότητας και της παραγωγικότητας.
Διασφαλίζοντας ότι η οικονομία έχει γερές βάσεις, δίνεται η δυνατότητα προώθησης μέτρων κοινωνικής προστασίας που θα διασφαλίζουν την κοινωνική συνοχή, το βιοτικό επίπεδο των πολιτών και την προστασία των υπερχρεωμένων νοικοκυριών, που δεν ευθύνονται για τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν και που ανήκουν στις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού.
Να μην πέσουμε στην παγίδα της παροχολογίας
Σημαντική παράμετρος είναι ο έλεγχος των δαπανών ώστε να υπάρχει πλήρης αξιοποίησή τους, μακριά από πολιτικές άκρατης παροχολογίας, ούτως ώστε να μην καταστούν τα επιδόματα και οι παροχές ως οι εύκολες λύσεις (στόχος πρέπει να είναι η επαναφορά όλου του ανθρώπινου δυναμικού στην αγορά εργασίας ειδικά σε μια περίοδο όπου υπάρχει έλλειψη προσωπικού για συγκεκριμένα επαγγέλματα).
Βασικό κριτήριο επιτυχίας ενός επιχειρηματικού ή δημοσιονομικού μοντέλου είναι η δυνατότητα της επιχείρησης ή του κρατικού μηχανισμού – διακυβέρνησης να αξιολογεί σωστά τις οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες και να λαμβάνει εκείνα τα μέτρα που θα διατηρούν την ανταγωνιστικότητα.
Οι αναλύσεις πρέπει να βασίζονται σε τεχνοκρατικά δεδομένα, αν και είναι αναμενόμενο ότι οι πολιτικές ιδεολογίες αλλά και οι σκοπιμότητες πάντοτε θα διαδραματίζουν τον ρόλο τους. Συνταγή αποτυχίας αποτελεί η αδυναμία να αντιληφθεί μια επιχείρηση ή ένα κράτος την αναγκαιότητα να υπάρξουν συγκεκριμένες αλλαγές ή ακόμα χειρότερα να μην υπάρχει η βούληση της διοίκησης ή της διακυβέρνησης, αντίστοιχα, να προχωρήσει στις απαραίτητες αλλαγές.
Δεν υπάρχει το βέλτιστο οικονομικό μοντέλο αλλά…
Στην οικονομική θεωρία δεν υπάρχει το βέλτιστο οικονομικό μοντέλο που πρέπει να ακολουθεί κάθε χώρα. Αυτό όμως που διατυπώνεται είναι ο τρόπος με τον οποίο πρέπει να αξιολογούνται οι στρατηγικές και οι αποφάσεις, ώστε η κάθε κυβέρνηση να διαμορφώνει τις πολιτικές που είναι καλύτερες για τον τόπο.
Πρέπει απαραίτητα να υπάρξει αξιολόγηση των ανθρώπινων και άλλων πόρων της χώρας, να αναλυθούν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα και οι ευκαιρίες που δημιουργούνται. Απαιτούνται συγκεκριμένες ενέργειες και υλοποιήσιμοι σχεδιασμοί.
Η διασύνδεση των οικονομιών των χωρών μεταξύ τους γίνεται σταδιακά εντονότερη, ειδικά όσον αφορά εξωγενείς οικονομίες χωρίς μεγάλη εσωτερική ζήτηση. Μετασχηματισμός της οικονομίας δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση διαγραφή του παρελθόντος, αλλά ενίσχυση των υφιστάμενων οικονομικών τομέων μέσα από πιο ευέλικτες διαδικασίες, συνέργειες και εκσυγχρονισμό και ανάπτυξη νέων, μέσα από την εξέταση των αναγκών των επιχειρηματιών / επενδυτών και της κοινωνίας σε συνδυασμό με τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που προσφέρει ο τόπος.
Η μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος, η εξειδίκευση όσον αφορά τις δημόσιες συμβάσεις, η διασφάλιση ενός πιο φιλικού προς το περιβάλλον οικονομικού μοντέλου, η διασφάλιση της σωστής αξιολόγησης, ανέλιξης και του μισθολογίου στον δημόσιο τομέα, το ενδεχόμενο δημοσιονομικό βάρος από την εφαρμογή του Γενικού Συστήματος Υγείας, είναι ζητήματα που πρέπει να αναλυθούν λεπτομερώς.
Σημαντικό ρόλο σ’ αυτήν την προσπάθεια έχει η αφομοίωση των οποιωνδήποτε αλλαγών από την κοινωνία π.χ. η διασφάλιση χαμηλότερου κόστους ενέργειας θα αποφορτίσει τα νοικοκυριά και τους πολίτες ώστε να στηρίξουν τις μεταρρυθμίσεις. Πέραν της τοπικής κοινωνίας, η δημιουργία ενός ευέλικτου επιχειρηματικού περιβάλλοντος και η ενίσχυση των δημόσιων υπηρεσιών, αναμένεται να προσελκύσει ξένους επιχειρηματίες, οι οποίοι είτε θέλουν να δραστηριοποιηθούν μέσω Κύπρου ή να δημιουργήσουν την έδρα τους στη χώρα.
Σημαντική παράμετρο αποτελεί η κοινωνική δικαιοσύνη, ο πολίτης να νιώθει και να βλέπει ότι όλοι είναι ίσοι έναντι των διαδικασιών, της αντιμετώπισης από το κράτος και τους θεσμούς. Για παράδειγμα, η πάταξη της φοροδιαφυγής πρέπει να παραμένει υψηλά στην ατζέντα της εκάστοτε κυβέρνησής.
Η στρωματοποιημένη κατανομή των πόρων και η ανάπτυξη εκτεταμένων τομέων της οικονομίας, σε αντίθεση με την προσήλωση μόνο σε μερικούς, αποτελεί υγιές φαινόμενο και δίνει τη δυνατότητα απορρόφησης οποιωνδήποτε αρνητικών συνεπειών και κραδασμών. Το ίδιο συμβαίνει όταν η οικονομία μιας χώρας βασίζεται σε συγκεκριμένες αγορές.
Η ανεργία, η εργασία και η εκπαίδευση αποτελούν το κλειδί για την ευμάρεια.
Το ποσοστό ανεργίας αποτελεί ένα από τους σημαντικούς δείκτες μιας οικονομίας, εφόσον πέραν από το οικονομικό σκέλος των στατιστικών στοιχείων, υπάρχουν και κοινωνικές προεκτάσεις. Σημειώνεται ότι ο αριθμός των ανέργων είναι συνυφασμένος με την πορεία μιας οικονομίας, ενώ η πολιτεία μέσα από τις παρεμβάσεις της ενισχύει την απασχόληση ή / και στηρίζει οικονομικά τους άνεργους.
Είναι σημαντικό να εξεταστεί η πορεία κάθε τομέα της οικονομίας ξεχωριστά, με στόχο να καθοριστούν οι τρόποι δημιουργίας προϋποθέσεων μακροχρόνιας ανάπτυξης, μακριά από ευκαιριακού τύπου μέτρα. Σημαντικός αριθμός νέων θέσεων εργασίας αναμένεται να δημιουργηθεί από την υλοποίηση του προγράμματος που εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανασυγκρότησης για το μετασχηματισμό της κυπριακής οικονομίας.
Σημαντικό μέτρο για το περιορισμό της ανεργίας είναι η διασύνδεση του εκπαιδευτικού συστήματος με την αγορά εργασίας. Υπάρχουν συγκεκριμένοι κλάδοι, επιχειρήσεις που δυσκολεύονται να εξεύρουν εξειδικευμένο προσωπικό (υπήρξαν πολλές αναφορές για τους τομείς του τουρισμού και της τεχνολογίας). Ενδεχομένως θα έπρεπε να αναλυθούν οι ανάγκες κάθε κλάδου, τωρινές και προβλεπόμενες ώστε να υπάρξει ενημέρωση προς τους γονείς και τους μαθητές / φοιτητές για τις επιλογές που έχουν.
Όσον αφορά τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση θα πρέπει να διαμορφωθούν τα πακέτα μαθημάτων με τέτοιο τρόπο ώστε ο απόφοιτος του Λυκείου ή της Τεχνικής Σχολής να έχει περισσότερες της μιας επιλογές στην επαγγελματική του πορεία. Έμφαση πρέπει να δοθεί στην ουσιαστική αναβάθμιση της Τεχνικής Εκπαίδευσης, ώστε ο τομέας των τεχνικών επαγγελμάτων να μπορέσει να απορροφήσει σημαντικό αριθμό ανέργων.
Η δημιουργία μεταλυκειακών Σχολών Τεχνικής Επαγγελματικής εκπαίδευσης και η εφαρμογή ενός σύγχρονου Συστήματος Μαθητείας σε συνδυασμό με προσφορά ισχυρών κινήτρων σε επιχειρήσεις ιδιωτικού τομέα για συμμετοχή στο νέο Σύστημα, αναμένεται να ενισχύσουν την προσπάθεια βελτίωσης της κατάστασης στην αγορά εργασίας.
Η ανεργία πέραν από την οικονομική ανάλυση επηρεάζει σημαντικά την κοινωνία και την καθημερινότητα των ανθρώπων. Είναι ένα σύνθετο ζήτημα με πολλές παραμέτρους. Απαιτείται σωστός σχεδιασμός, διαφώτιση και συμπράξεις μεταξύ της πολιτείας, του εκπαιδευτικού συστήματος και του επιχειρηματικού κόσμου ώστε να γίνει δυνατή από τη μια η εξεύρεση των εργαζομένων που απαιτούνται και από την άλλη ο περιορισμός του ποσοστού των ανέργων.
Διαβάστε επίσης: Πράξη δεύτερη το νεο εμπάργκο στα ρωσικά καύσιμα και η αλλαγή του ενεργειακού χάρτη