Της Μαρίας Καραΐσκου
Μία νέα και υποσχόμενη εποχή στον τομέα της ενέργειας στην Κύπρο σηματοδότησε το άνοιγμα της Ανταγωνιστικής Αγοράς Ηλεκτρισμού (ΑΑΗ), την 1η Οκτωβρίου. Το άνοιγμα της αγοράς, αποτελεί μια σημαντική αλλαγή που αφορά στην ευθυγράμμιση της Κύπρου με το ευρωπαϊκό «μοντέλο στόχος», το οποίο εφαρμόζεται ήδη σε πολλές χώρες της Ε.Ε.. Οι προμηθευτές ουσιαστικά αγοράζουν ενέργεια από τους παραγωγούς συμβατικών καυσίμων και ΑΠΕ και ακολούθως, πωλούν την ενέργεια στον τελικό καταναλωτή. Νοικοκυριά και επιχειρήσεις, θα έχουν τη δυνατότητα για πρώτη φορά, να αλλάξουν προμηθευτή και να μην είναι δηλαδή πελάτες της ΑΗΚ και να επιλέξουν άλλο προμηθευτή που θα τους παρέχει σταθερή ή κυμαινόμενη τιμή. Ωστόσο, διίστανται οι απόψεις για το αν το άνοιγμα της ΑΑΗ, θα οδηγήσει σε μείωση του κόστους ρεύματος.
Πώς λειτουργεί η Ανταγωνιστική Αγορά Ηλεκτρισμού
Η νέα ανταγωνιστική αγορά, όπως εξήγησε στο Economy Today o Διευθυντής Λειτουργίας Αγοράς του Διαχειριστή Συστήματος Ενέργειας Κύπρου, δρ Κωνσταντίνος Βαρνάβα, λειτουργεί σαν «χρηματιστήριο ενέργειας» και περιλαμβάνει τρεις επιμέρους αγορές:
1. Προθεσμιακή αγορά: όπου παραγωγοί και προμηθευτές συνάπτουν συμβάσεις σε προκαθορισμένες τιμές.
2. Προημερήσια αγορά: όπου οι παραγωγοί υποβάλλουν προσφορές και οι προμηθευτές αγοράζουν για να καλύψουν τη ζήτηση των πελατών τους.
3. Αγορά εξισορρόπησης πραγματικού χρόνου: όπου σε πραγματικό χρόνο γίνεται ισοζυγισμός της ενέργειας, δηλαδή δίνοντας εντολές για αύξηση ή μείωση της παραγωγής ή της ζήτησης, αν υπάρχει απόκλιση.
Ο κ. Βαρνάβα υπέδειξε ότι η εποπτεία της αγοράς είναι αρμοδιότητα της ΡΑΕΚ και ο ρόλος του ΔΣΜΚ είναι να παρακολουθεί την αγορά και σε περίπτωση που εντοπιστεί καταχρηστική συμπεριφορά να την αναφέρει στην ΡΑΕΚ.
«Η ΡΑΕΚ έχει το καθήκον και την εξουσία να ζητήσει περισσότερα στοιχεία και σε συνεργασία με την Επιτροπή Προστασίας Ανταγωνισμού να εντοπίσουν αν υπάρχει καταχρηστική συμπεριφορά», είπε.
Οι περιορισμοί του συστήματος
Παρά τη θετική εικόνα που δημιουργεί η έννοια της ελεύθερης αγοράς, ο ηλεκτρολόγος μηχανικός Χριστάκης Χατζηλαού εμφανίζεται επιφυλακτικός και δεν αναμένει μείωση στην τιμή ρεύματος. Συγκεκριμένα, μιλώντας στο Economy Today, υπογράμμισε ότι η ΑΑΗ αφορά κυρίως τη χονδρική αγορά, ενώ η τελική τιμή για τον καταναλωτή θα συνεχίσει να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ΑΗΚ, η οποία διαχειρίζεται περίπου το 90% της παραγωγής.
Ειδικότερα, ο κ. Χατζηλαού ανέφερε ότι η λειτουργία της ΑΑΗ βασίζεται στο ευρωπαϊκό «μοντέλο στόχος», το οποίο εφαρμόζει την οριακή τιμολόγηση, στο πλαίσιο της οποίας η τιμή εκκαθάρισης -ανά ημίωρη περίοδο εμπορίας- καθορίζεται από την ακριβότερη μονάδα που χρειάζεται για την κάλυψη της ζήτησης στον ηλεκτρισμό.
«Όλοι οι παραγωγοί, ακόμη και όσοι λειτουργούν με χαμηλό κόστος -όπως οι ΑΠΕ- και έχουν υποβάλει χαμηλότερες προσφορές, αποζημιώνονται με βάση την υψηλότερη τιμή για την ακριβότερη μονάδα», εξήγησε.
Πρόσθεσε, ότι στην Κύπρο, το ενεργειακό μείγμα στον ηλεκτρισμό παραμένει πολύ περιορισμένο.
«Σημειώνεται σχετικά ότι οι ΑΠΕ, που έχουν ενταχθεί για λειτουργία στην ΑΑΗ, είναι μόλις 300 MW και θα καλύπτουν ένα ποσοστό της ετήσιας ζήτησης στον ηλεκτρισμό που δεν υπερβαίνει το 10%, ενώ η Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου (ΑΗΚ) θα διαχειρίζεται το υπόλοιπο 90% της ζήτησης, κυρίως μέσω συμβατικής παραγωγής», είπε συγκεκριμένα.
Χ. Χατζηλαού: Φρούδες οι ελπίδες για μείωση της τιμής
Ο κ. Χατζηλαού συμπεραίνει ότι, τα επόμενα χρόνια και μέχρι την ένταξη νέων συμβατικών παραγωγών, η πλειοψηφία των μικρομεσαίων και οικιακών καταναλωτών θα συνεχίσει να τιμολογείται από την ΑΗΚ, της οποίας η τιμολόγηση θα εξακολουθήσει να βασίζεται κυρίως στο κόστος της συμβατικής παραγωγής.
«Είναι λογικό ότι η ένταξη ποσοστού ΑΠΕ της τάξης του 10 % στην ΑΑΗ δεν επαρκεί για να μειώσει ουσιαστικά την τελική τιμή στον ηλεκτρισμό για την πλειοψηφία των καταναλωτών. Ακόμη και με την είσοδο των ιδιωτών προμηθευτών, που αναμένεται να διαχειρίζονται την παραγωγή από ΑΠΕ και να αγοράζουν ηλεκτρισμό από την ΑΗΚ για κάλυψη των αναγκών των πελατών τους, δεν αναμένεται σημαντική κάλυψη των μικρομεσαίων και οικιακών καταναλωτών. Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω δεδομένα και εκτιμήσεις, είναι προφανές ότι η τιμή ηλεκτρισμού για την πλειοψηφία των καταναλωτών δεν θα μειωθεί ως αποτέλεσμα του πλήρους ανοίγματος της ΑΑΗ. Το σίγουρο είναι ότι η τιμολόγηση της ΑΗΚ για τον επόμενο χρόνο θα αυξηθεί στη βάση των εγκεκριμένων αυξήσεων στις διατιμήσεις της ΑΗΚ από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Κύπρου», κατέληξε ο Χριστάκης Χατζηλαού.
Γιώργος Χρυσοχόος: Θα μειωθούν οι τιμές, απαιτείται χρόνος
Οι τιμές στο ρεύμα αναμένεται να μειωθούν για τους καταναλωτές που θα επιλέξουν άλλον πάροχο αντί της ΑΗΚ, υποστήριξε ο πρόεδρος του Συνδέσμου Αγοράς Ηλεκτρισμού, Γιώργος Χρυσοχόος στο Economy Today, καθώς ο ανταγωνισμός θα σπρώξει τους προμηθευτές να προσφέρουν πιο φθηνά πακέτα.
«Καταναλωτές και επιχειρήσεις θα μπορούν να απευθύνονται σε άλλους προμηθευτές για να αγοράσουν ρεύμα. Όπως έγινε και με τις τηλεπικοινωνίες δηλαδή, πριν 20 χρόνια. Η αλλαγή προμηθευτή θα είναι μια απλή διαδικασία», τόνισε ο κ. Χρυσοχόος, διευκρινίζοντας ότι, το δίκτυο και οι μετρητές θα παραμείνουν στην ΑΗΚ.
«Ο ηλεκτρισμός είναι ένα προϊόν που καθορίζεται αποκλειστικά από την τιμή, δεν υπάρχει δηλαδή “καλό” ή “κακό” ρεύμα, όπως συμβαίνει με το σήμα στις τηλεπικοινωνίες. Γι’ αυτό, το μοναδικό κριτήριο επιλογής προμηθευτή θα είναι η τιμή. Οι προμηθευτές αγοράζουν ενέργεια και την πωλούν στους καταναλωτές μέσω ευέλικτων τιμολογίων. Η τιμή υπολογίζεται ανά μισάωρο, πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να είναι φθηνότερη την ημέρα ή τη νύχτα, ανάλογα με την παραγωγή από ΑΠΕ. Με αυτόν τον τρόπο, ο καταναλωτής μπορεί να προσαρμόσει τη χρήση του ρεύματος και να έχει χαμηλότερο λογαριασμό στο τέλος του μήνα. Κάθε μονάδα παραγωγής θα κοστολογείται ξεχωριστά και όχι με ενιαία τιμή όπως τώρα. Κάποιοι προμηθευτές, ενδεχομένως και να επιλέξουν το ρίσκο να προσφέρουν σταθερή τιμή ανά κιλοβατώρα στους καταναλωτές», ανέφερε ο Γιώργος Χρυσοχόος.
Σύμφωνα με τον Γιώργο Χρυσοχόο, η λειτουργία της ΑΑΗ δεν πρέπει να κριθεί από τις πρώτες μέρες, καθώς θα χρειαστεί χρονικό διάστημα για να φανούν τα πραγματικά αποτελέσματα και οφέλη της αγοράς.
Την ίδια ώρα, υπογράμμισε ότι, η μείωση των τιμών δεν εξαρτάται μόνο από το άνοιγμα της αγοράς.
«Το άνοιγμα της αγοράς είναι το πρώτο βήμα και το πιο σημαντικό. Ωστόσο, πρέπει να έρθουν και τα υπόλοιπα και να δέσουν, που είναι το φυσικό αέριο και η αποθήκευση», κατέληξε ο κ. Χρυσοχόος.
Διαβάστε επίσης: Πράσινο φως από τον Λίβανο για την οριοθέτηση ΑΟΖ με την Κύπρο