Σημεία τα οποία απασχόλησαν το δημόσιο διάλογο εδώ και αρκετό καιρό και τα οποία αποτέλεσαν αιτία αντιπαραθέσεων μεταξύ κομμάτων αλλά και εμπλεκόμενων φορέων θίγει ο υπουργός Οικονομικών στα πλαίσια της ομιλίας του με αφορμή την έναρξη της συζήτησης ενώπιον της Βουλής για τον προϋπολογισμό του 2024. Ειδικότερα, ο κ. Κεραυνός αναφέρεται στο θέμα της πλήρωσης θέσεων στο δημόσιο τομέα, στο ζήτημα των εκποιήσεων, αλλά και στις προωθούμενες μεταρρυθμίσεις.
Ο Μάκης Κεραυνός παρουσιάζοντας τον πρώτο ετήσιο προϋπολογισμό της Κυβέρνησης του Προέδρου Νίκου Χριστοδουλίδη, ανέλυσε το περίγραμμα μέσα στο οποίο κινείται η κυπριακή οικονομία. Χαρακτηριστικά ανέφερε ότι εξερχόμενοι από μια υγειονομική κρίση, τα κατάλοιπα της οποίας δεν έχουν ακόμα εξαλειφθεί πλήρως, εισήλθαμε σε μια περίοδο σοβαρών γεωπολιτικών εξελίξεων που δημιουργούν ένα ρευστό διεθνές περιβάλλον με πολλαπλές αρνητικές επιπτώσεις και αστάθεια στην πολιτική, οικονομική και κοινωνική συγκυρία. Η Κύπρος ως μια μικρή χώρα με ανοικτή οικονομία, η οποία βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στον τουρισμό και στις υπηρεσίες, καλείται να αντιμετωπίσει αυτές τις προκλήσεις, όπως η ενεργειακή κρίση, οι πληθωριστικές πιέσεις και η ακρίβεια, για τα νοικοκυριά και τις μικρές κυρίως επιχειρήσεις.
Ισορροπημένος προϋπολογισμός
Παρά τις αντίξοες αυτές συνθήκες, σημειώνει ο κ. Κεραυνός, καταθέτουμε ένα ισορροπημένο, αναπτυξιακό και με κοινωνικές ευαισθησίες πλεονασματικό Προϋπολογισμό.
Ο Προϋπολογισμός του 2024 χαρακτηρίζεται από:
- δημοσιονομική υπευθυνότητα,
- στόχευση στην ενδυνάμωση της οικονομίας και εμπλουτισμό του οικονομικού αναπτυξιακού μοντέλου,
- στόχευση για άμβλυνση των οικονομικών και κοινωνικών
ανισοτήτων.
Ο Προϋπολογισμός του 2024 που είναι σήμερα ενώπιον της Βουλής των Αντιπροσώπων, περιλαμβάνει:
• αύξηση στις πρωτογενείς δαπάνες σε σχέση με πέρσι κατά περίπου €1.16 δις,
• αυξημένες αναπτυξιακές δαπάνες κατά 14% με στόχο την υλοποίηση έργων υποδομής με προστιθέμενη αξία και με έμφαση στην προώθηση των συγχρηματοδοτούμενων έργων στα πλαίσια των Ταμείων Κοινωνικής Συνοχής όπως το πρόγραμμα «ΘΑΛΕΙΑ» και των έργων του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας,
Περιλαμβάνει επίσης:
• αυξημένες κοινωνικές παροχές κατά 15%,
• συγκράτηση της απασχόλησης στο δημόσιο τομέα, παρά το γεγονός ότι στον αρχικά προτεινόμενο Προϋπολογισμό η συνολική αύξηση θέσεων ανερχόταν στις 52 νέες θέσεις του Προϋπολογισμού, στα πλαίσια της διαδικασίας τροποποίησης του, η συνολική αύξηση με εξαίρεση τις 604 θέσεις που αφορούν τον τομέα της εκπαίδευσης, ανήλθε στις 101. Προς τούτο, τονίζεται ότι η δημιουργία των 604 θέσεων κρίθηκε αναγκαία ώστε να μειωθεί ο αριθμός του έκτακτου προσωπικού και, ως εκ τούτου, διατηρείται η συνολική απασχόληση στον δημόσιο τομέα και δεν επιβαρύνεται σημαντικά το κρατικό μισθολόγιο. Όσον αφορά τις 101 θέσεις, αυτές δημιουργούνται κυρίως λόγω της άμεσης ανάγκης για αντιμετώπιση του μεταναστευτικού προβλήματος άλλα και άλλων άμεσων αναγκών για σκοπούς εύρυθμης λειτουργίας Τμημάτων και Υπηρεσιών του δημόσιου τομέα.
• παρουσιάζεται επίσης μια αύξηση της τάξεως του 7% των λειτουργικών δαπανών η οποία οφείλεται στις αυξήσεις των τιμών πρώτων υλών και των ενεργειακών προϊόντων και των προβλημάτων που παρατηρούνται στις εφοδιαστικές αλυσίδες.
Στο σημείο αυτό θα ήθελα να τονίσω ότι, ο σχεδιασμός και ο καταρτισμός του Προϋπολογισμού του 2024 βασίστηκε σε ρεαλιστικές μακροοικονομικές προβλέψεις και στάθμισε όλους τους κινδύνους και αβεβαιότητες.
Πορεία οικονομίας 2024
Στη συνέχεια, ο κ. Κεραυνός αναφέρθηκε στην πορεία της οικονομίας κατά το 2024. Συγκεκριμένα, ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας προβλέπεται να ανέλθει γύρω στο 2,9% το 2024 σε σύγκριση με την πρόβλεψη για ανάπτυξη 2,4% το 2023 και για το 2025 και 2026 προβλέπεται να κυμανθεί στο 3,1% και 3,2%, αντίστοιχα. Οι προβλεπόμενοι αυτοί ρυθμοί ανάπτυξης ξεπερνούν κατά πολύ το μέσο όρο της Ε.Ε., και η Κύπρος συνεχίζει να έχει μια πολύ καλή οικονομική επίδοση.
Ο πληθωρισμός προβλέπεται να περιοριστεί το 2024 στο 2,5% και να συνεχίσει την καθοδική του πορεία τα επόμενα χρόνια, ενώ το ποσοστό ανεργίας αναμένεται να μειωθεί στο 5,8% του εργατικού δυναμικού το 2024, σε σχέση με 6,4% το 2023. Το ποσοστό ανεργίας αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω κατά τη προγραμματική περίοδο 2025-2026.
Συνεπώς οι αναμενόμενες αυτές θετικές εξελίξεις για τον πληθωρισμό και την ανεργία θα συνδράμουν στην περαιτέρω ομαλοποίηση της οικονομίας και γενικά στην οικονομική πορεία της χώρας μας.
Όσον αφορά τα δημοσιονομικά μεγέθη, το 2024 το δημοσιονομικό ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης αναμένεται να παραμείνει πλεονασματικό και να φθάσει το 2,8% του ΑΕΠ (αντιστοιχεί σε €870,6 εκ.) έναντι πλεονάσματος 2,5% του ΑΕΠ το 2023.
Με βάση την προβλεπόμενη οικονομική ανάπτυξη και τον προτεινόμενο Προϋπολογισμό για το 2024, το δημοσιονομικό πλεόνασμα προβλέπεται για το 2025 και 2026 να διατηρηθεί στο 2,8% και 2,6% αντίστοιχα.
Το πρωτογενές πλεόνασμα αναμένεται να φθάσει το 4,3% του ΑΕΠ το 2024 (ή €1.309,8 εκ.) σε σύγκριση με πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 3,9% του ΑΕΠ το 2023 (ή €1.116 εκ.).
Παράλληλα, το δημόσιο χρέος για το 2024 αναμένεται να περιορισθεί στο 74,7%, ως ποσοστό του ΑΕΠ σε σύγκριση με ποσοστό 81,8% του ΑΕΠ το 2023 και σε σύγκριση με το 2020 επιτυγχάνεται η μεγαλύτερη μείωση μεταξύ των χωρών μελών της Ε.Ε. κατά 40,3 ποσοστιαίων μονάδων του ΑΕΠ σε περίοδο τεσσάρων ετών. Το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ προβλέπεται να συνεχίσει την πτωτική του πορεία τα επόμενα έτη περιορίζοντας το στο 69,5% το 2025 και 63% το 2026.
Οι θετικές αυτές δημοσιονομικές επιδόσεις θα μας επιτρέψουν από τη μια πλευρά να αντιμετωπίσουμε οποιεσδήποτε αρνητικές εξελίξεις στο μέλλον, παρέχοντας τη δυνατότητα για άσκηση κοινωνικής πολιτικής, ενώ ταυτόχρονα να ανταποκριθούμε στις ευρωπαϊκές μας υποχρεώσεις ως προς τους δημοσιονομικούς κανόνες, ιδιαίτερα για μείωση του δείκτη χρέους στο 60% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα.
Ανελαστικές δαπάνες και κρατικό μισθολόγιο
Παρά τις ικανοποιητικές επιδόσεις της κυπριακής οικονομίας, δεν εφησυχάζουμε, αναφέρει ο κ. Κεραυνός. Το Υπουργείο Οικονομικών αναγνωρίζει τους όποιους δημοσιονομικούς κινδύνους και κυρίως αυτούς που προέρχονται από ανελαστικές δαπάνες. Το Υπουργείο Οικονομικών και η Κυβέρνηση είναι οι πρώτοι που εντόπισαν το πρόβλημα των ανελαστικών δαπανών και ειδικότερα το θέμα της ανελαστικής δαπάνης του κρατικού μισθολογίου. Οι όποιες θέσεις και βεβαίως δεν είναι χιλιάδες, για τις οποίες αποταθήκαμε για να ακολουθηθεί διαδικασία αποπαγοποίησης, αφορούν κενές θέσεις οι οποίες υπάρχουν και είναι εγκεκριμένες στους Προϋπολογισμούς και στους Συμπληρωματικούς Προϋπολογισμούς. Κρίνω σκόπιμο να αναφέρω ότι περίπου 700 θέσεις τον χρόνο κενώνονται, κυρίως λόγω αφυπηρετήσεων και βεβαίως πρέπει να συμπληρώνονται εκείνες που κρίνονται αναγκαίες τη συγκεκριμένη περίοδο. Άλλο είναι το θέμα του αριθμού των υπαλλήλων του ευρύτερου Δημόσιου Τομέα και άλλο το θέμα του ύψους του μισθολογίου.
Δύο αποφάσεις
Η παρούσα κυβέρνηση για αντιμετώπιση του θέματος, πήρε άμεσα δύο αποφάσεις:
Πρώτον, κάθε αρχές του χρόνου το Υπουργείο Οικονομικών θα παρουσιάζει στο Υπουργικό Συμβούλιο για έγκριση τις αναγκαίες θέσεις, μετά από διαβούλευση με τα Υπουργεία και Υφυπουργεία, με σαφή τεκμηρίωση.
Δεύτερο, έχουν δοθεί οδηγίες για ανάθεση σε εξωτερικό φορέα, τη διεξαγωγή μελέτης για εξορθολογισμό του κρατικού μισθολογίου στη βάση διεθνών και ευρωπαϊκών προτύπων. Αυτά είναι ένα πρώτο σημαντικό βήμα ώστε να μην υπάρξει μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα μια συνεχής τάση γεωμετρικής προόδου αύξησης του κρατικού μισθολογίου. Επίσης θα ήθελα να προσθέσω ότι κατά τον καταρτισμό του Προϋπολογισμού ως γενική προσέγγιση ήταν η μη έγκριση θέσεων εκεί όπου υπάρχουν κενές και ασυμπλήρωτες θέσεις.
Μεταρρυθμίσεις
Σημαντικές προωθούμενες μεταρρυθμίσεις περιλαμβάνουν:
- Προώθηση της φορολογικής μεταρρύθμισης με στόχο την υιοθέτηση ενός διαφανούς και απλοποιημένου συστήματος, με την ελάχιστη δυνατή γραφειοκρατία. Πρέπει επίσης να είναι ενθαρρυντική προς το επιχειρείν και ταυτόχρονα να είναι κοινωνικά δίκαιη, να είναι στα πλαίσια των ευρωπαϊκών προτύπων και να στοχεύει στη μείωση της φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής.
- Επίσης αναγκαία και ως δέσμευση μας απέναντι στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, είναι η προώθηση της πράσινης φορολογικής μεταρρύθμισης η οποία αναμένεται να συμβάλει σημαντικά στην επίτευξη των πράσινων στόχων της Κύπρου μας εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κατανοώντας πλήρως τις αντιδράσεις που παρατηρούνται σε σχέση με την επιβολή νέων φορολογιών σε τέτοιες περιόδους ήδη υψηλών τιμών, μπορέσαμε να μεταφέρουμε τον χρόνο υλοποίησης του μέτρου εντός του 1ου τριμήνου του 2024, χωρίς να εξαντλούνται οι προσπάθειες προς αυτή την κατεύθυνση. Ταυτόχρονα σημειώνεται η δημοσιονομική ουδετερότητα της μεταρρύθμισης αυτής όπου η όποια επιβάρυνση στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις θα αντισταθμιστεί με άλλα μέτρα.
• Μια άλλη σημαντική μεταρρύθμιση είναι η Στρατηγική Προσέλκυσης Εταιρειών και Ταλέντου η οποία περιλαμβάνει σειρά στοχευμένων δράσεων και έχει μέχρι στιγμής αποφέρει θετικά αποτελέσματα. Μεταξύ άλλων για περαιτέρω ενίσχυση της στρατηγικής αυτής το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε τη θεσμοθέτηση του Διαχειριστή Ταμείων των γνωστών Fund Administrator εκσυγχρονίζοντας ακόμα περισσότερο τη Στρατηγική Προσέλκυσης Επενδύσεων.
• Τέλος, μεταξύ των πολλών προωθούμενων μεταρρυθμίσεων και πρωτοβουλιών να αναφέρω ότι πέραν του ήδη υφισταμένου Κυπριακού Ταμείου Χρηματοδότησης Κεφαλαίου (Cyprus Equity Fund) για στήριξη καινοτόμων και νεοσύστατων επιχειρήσεων που έχουν βάση την Κύπρο, η Κυβέρνηση πρόσφατα με πρόταση του Υπουργείου Οικονομικών και σχετική απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, παραχωρεί σημαντικά κίνητρα για συγχωνεύσεις και συνεργασίες των μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων, ώστε να μπορούν να βελτιώνουν την τεχνολογική τους βάση και την παραγωγική τους δυνατότητα, που θα συμβάλει καθοριστικά στην βελτίωση της ανταγωνιστικότητας τους.
Πλαίσιο εκποιήσεων
Στο σημείο αυτό, ο υπουργός Οικονομικών αναφέρθηκε στο θέμα των εκποιήσεων τονίζοντας ότι για διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, πολύ σημαντική είναι η διατήρηση ενός αποτελεσματικού πλαισίου εκποιήσεων. Ένα τέτοιο πλαίσιο είναι καίριας σημασίας για την ενθάρρυνση δανειοληπτών για την αναδιάρθρωση των δανείων τους και για την αντιμετώπιση των στρατηγικών κακοπληρωτών και θα συμβάλει στην περαιτέρω μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων στην οικονομία και γενικά της εμπέδωσης νοοτροπίας συμμόρφωσης με τις δανειακές τους υποχρεώσεις.
Η εισαγωγή νομοθετικών κωλυμάτων που αποδυναμώνουν την ομαλή εξέλιξη της διαδικασίας εκποίησης έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση της αξίας των εξασφαλίσεων, οδηγώντας σε αύξηση των κεφαλαιακών αναγκών των τραπεζών και αποδυνάμωση της χρηματοοικονομικής σταθερότητας, καθιστώντας ολόκληρη την οικονομία πιο ευάλωτη στους κλυδωνισμούς. Ταυτόχρονα τα όποια εμπόδια στη διαδικασία αντιμετώπισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων που έχουν συσσωρευθεί στην πραγματική οικονομία, μεγαλώνουν τα οφειλόμενα ποσά. Για το σκοπό αυτό η Κυβέρνηση έχει καταθέσει ένα ευφάνταστο πακέτο μέτρων, το οποίο υπό τις περιστάσεις θεωρούμε ότι είναι ικανοποιητικό και μπορεί να δώσει λύσεις και προστασία στους δανειολήπτες.
Γι’ αυτό, θα ήθελα να καλέσω το νομοθετικό σώμα να επιδείξει την απαραίτητη αποφασιστικότητα, ούτως ώστε σε πνεύμα συνεργασίας με την εκτελεστική εξουσία, να καταλήξουμε από κοινού σε αποτελεσματικές και βιώσιμες λύσεις. Με τα μέτρα της Κυβέρνησης, δίνεται προβάδισμα στην εξωδικαστική διαδικασία, δίνοντας ταυτόχρονα διευρυμένες αρμοδιότητες στον Χρηματοοικονομικό Επίτροπο και εκσυγχρονίζοντας το Φορέα του Χρηματοοικονομικού Επιτρόπου, δίνοντας έτσι και ενισχυμένο δίκτυ προστασίας των ευάλωτων νοικοκυριών και των μικρών επιχειρήσεων.
Η ψήφιση του εμπλουτισμένου πακέτου μέτρων που έχει καταθέσει η κυβέρνηση θα είναι καθοριστικής σημασίας για την ομαλή και υγιή πορεία της οικονομίας μας.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Θετική η μελέτη για EuroAsia λέει ο Υπ. Ενέργειας