«Αποστολή μας είναι η προώθηση της Βιώσιμης Ανάπτυξης της οικονομίας, μέσα από τη διασφάλιση της συνεισφοράς, τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα» αναφέρει η κα Γεωργία Χριστοφίδου, Διευθύντρια της Διεύθυνσης Βιώσιμης Ανάπτυξης (Γενική Διεύθυνση Βιώσιμης Ανάπτυξης-Υπουργείο Οικονομικών).
Σε συνέντευξη που παραχώρησε στην ετήσια έκδοση του περιοδικού Economy Today «Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη-Το Αποτύπωμα των Κυπριακών Επιχειρήσεων», η κα Χριστοφίδου αναφέρεται στους τομείς στους οποίους η Κύπρος σημειώνει πρόοδο αλλά και σε όσους τομείς παρουσιάζει αδυναμίες. Μάς μιλά ακόμα για τις δεσμεύσεις της χώρας μας στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, την πρόκληση της πράσινης μετάβασης καθώς και για τη σημασία που έχουν σήμερα τα κριτήρια ESG για τους επενδυτές, τους καταναλωτές και τους εργαζόμενους.
Ποιος ο ρόλος και ποια η αποστολή της Διεύθυνσης Βιώσιμης Ανάπτυξης;
Ο ρόλος της Διεύθυνσης Βιώσιμης Ανάπτυξης είναι κυρίως ο συντονισμός της υλοποίησης των ευρωπαϊκών και διεθνών δεσμεύσεων που μας αναλογούν ως χώρα, για την προώθηση μιας Bιώσιμης Aνάπτυξης. Συντονίζουμε την υλοποίηση της Ατζέντας 2030 με τους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης, που αποτελούν μια παγκόσμια δέσμευση όλων των Χωρών Μελών των Ηνωμένων Εθνών να προωθήσουν μέχρι το 2030 την ειρήνη και την ευημερία για όλες τις χώρες και όλους τους πολίτες. Συμμετέχουμε επίσης στη Γραμματεία για προώθηση της Πράσινης Συμφωνίας, που αποτελεί τη νέα αναπτυξιακή στρατηγική της ΕΕ για επίτευξη της πράσινης μετάβασης και της κλιματικής ουδετερότητας μέχρι το 2050.
Σε ετήσια βάση, ετοιμάζουμε, σε συνεργασία με όλα τα Υπουργεία, το Εθνικό Μεταρρυθμιστικό Πρόγραμμα, που περιλαμβάνει τα βασικότερα μέτρα που προωθούμε ως Κράτος στους τρεις πυλώνες της Βιώσιμης Ανάπτυξης, αλλά και συγκεκριμένο κεφάλαιο για τα μέτρα προώθησης των ΣΒΑ των Ηνωμένων Εθνών. Η ΕΕ αξιολογεί την πρόοδο, μέσα από τη διαδικασία του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, στην οποία συμμετέχουμε ως εκπρόσωποι της Κύπρου. Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο αποτελεί το πλαίσιο συντονισμού των οικονομικών και κοινωνικών πολιτικών στην ΕΕ για την προώθηση Βιώσιμης Ανάπτυξης.
Αποστολή μας είναι η προώθηση της Βιώσιμης Ανάπτυξης της οικονομίας, μέσα από τη διασφάλιση της συνεισφοράς, τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα, περιλαμβανομένων και την επιχειρήσεων αλλά και του κάθε πολίτη ξεχωριστά, αφού αυτή η προσπάθεια χρειάζεται τη συνεισφορά όλης της κοινωνίας.
ΕΘΝΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
Ποιες είναι οι βασικές κατευθύνσεις της Εθνικής Στρατηγικής για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη;
Με την Ατζέντα των Ηνωμένων Εθνών που υιοθετήθηκε το 2015, καθορίστηκαν 17 Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) και 169 συνδεόμενοι με αυτούς υπο-στόχοι, που ενσωματώνουν με ισορροπημένο τρόπο τις τρεις διαστάσεις της Βιώσιμης Ανάπτυξης -οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική- δίνοντας μια νέα διάσταση στις προσπάθειες σε παγκόσμιο επίπεδο προς την επίτευξη Βιώσιμης Ανάπτυξης. Όλες οι χώρες, αναπτυγμένες και αναπτυσσόμενες, έχουν από κοινού την ευθύνη για την επίτευξη της Ατζέντας 2030 που αποτυπώνει για πρώτη φορά την ύπαρξη διεθνούς συναίνεσης και κοινής επιδίωξης, ως προς τους στόχους της ειρήνης, της ασφάλειας, της δικαιοσύνης για όλους. Προσπάθειά μας είναι να προωθήσουμε όλους τους στόχους παράλληλα, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στους τομείς που υστερούμε.
ΠΡΟΟΔΟΣ ΚΑΙ ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ
Σε ποιους τομείς έχει επιτευχθεί πρόοδος και ποιοι τομείς παρουσιάζουν αδυναμίες;
Στην τελευταία αξιολόγηση που μας έγινε από την ΕΕ μέσα από το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο, η επίδοσή μας διαφέρει ανάλογα με τους ΣΒΑ. Από τη μια πλευρά, η Κύπρος έχει πολύ ψηλή απόδοση στον ΣΒΑ01: Μηδενική Φτώχεια, ΣΒΑ03: Καλή Υγεία και Ευημερία και ΣΒΑ04: Ποιοτική Εκπαίδευση, όπου ως χώρα ξεπεράσαμε το 90% βαθμού υλοποίησης. Από την άλλη, έχουμε χαμηλή απόδοση, επιτυγχάνοντας λιγότερο από το 60% των στόχων στον ΣΒΑ02: Μηδενική Πείνα (κυρίως λόγω δεικτών παχυσαρκίας και τρόπου παραγωγής τροφίμων), ΣΒΑ12: Υπεύθυνη Κατανάλωση και Παραγωγή (λόγω και του μεγάλου όγκου αποβλήτων που παράγουμε), ΣΒΑ14: Ζωή Κάτω από το Νερό και ΣΒΑ17: Συνεργασία για τους Στόχους. Για τους υπόλοιπους ΣΒΑ, οι επιδόσεις της Κύπρου κυμαίνονται κοντά στον μέσο όρο της ΕΕ, με τον συνολικό βαθμό επίτευξης των στόχων να ανέρχεται στο 72,5%, βαθμολογία που μας κατατάσσει στην 59η θέση από τις 166 χώρες των Ηνωμένων Εθνών.
Ποια η αποτίμησή σας για το 2023 και ποιες δράσεις έχετε υλοποιήσει;
Για να βελτιώσουμε την απόδοσή μας, έχουμε προωθήσει μελέτη με χρηματοδότηση της ΕΕ, η οποία επικεντρώθηκε στην παροχή εμπειρογνωμοσύνης, για την παρακολούθηση και προώθηση της υλοποίησης των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης και ενσωμάτωσής τους στις Εθνικές Πολιτικές. Την υλοποίηση του έργου ανέλαβε το Ινστιτούτο Κατάρτισης και Έρευνας των Η.Ε. (United Nations Institute of Training and Research - UNITAR). Η Κύπρος, ως κράτος μέλος της ΕΕ, έχει ήδη διάφορες πολιτικές που προωθούν όλους τους ΣΒΑ, όπως έχει διαπιστωθεί και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, υπάρχει όμως υστέρηση στην προώθηση της υλοποίησης μέτρων και στην παρακολούθηση της προόδου. Γι’ αυτό, μέσα από τη μελέτη, δόθηκε έμφαση στην ενίσχυση του μοντέλου διακυβέρνησης, με τρόπο που να εμπλέκει όλες τις κυβερνητικές υπηρεσίες, “Whole of Government approach”, αλλά και όλη την κοινωνία “Whole of Society approach” .
ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ 2024
Τι περιλαμβάνει το στρατηγικό σας πλάνο για το 2024 και σε ποιους τομείς/πυλώνες θα δοθεί μεγαλύτερη έμφαση;
Κύρια προτεραιότητα θα είναι η υλοποίηση των εισηγήσεων της UNITAR, οι οποίες περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τη δημιουργία ενός εθνικού πλαισίου και ενός μηχανισμού παρακολούθησης των ΣΒΑ. Στόχος του νέου μηχανισμού παρακολούθησης είναι να αξιοποιήσει υφιστάμενες δομές στον βαθμό του δυνατού, ώστε να υπάρχει μια δυνατή δομή που να επιλύσει τα υφιστάμενα προβλήματα αλληλοεπικαλύψεων, θα διασφαλίζει τον αποτελεσματικό συντονισμό καθώς και την ισχυρή συνεργασία μεταξύ όλων των Υπουργείων και των υπηρεσιών. Η επίτευξη των ΣΒΑ έχει άμεση διασύνδεση και με τους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας. Στόχος μας είναι να δοθεί έμφαση κυρίως στους τομείς όπου η Κύπρος υστερεί σε σχέση με τις άλλες χώρες της ΕΕ και ταυτόχρονα να υλοποιηθούν έργα τα οποία συμβάλουν στην επίτευξη των κλιματικών στόχων της Κύπρου.
ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΠΡΑΣΙΝΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ
Τι είναι η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και το νομοθετικό πακέτο “Fit for 55”;
Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία είναι ένας οδικός χάρτης για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και των προκλήσεων που πηγάζουν από αυτή. Στόχος της είναι να μετατρέψει τις κλιματικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις σε ευκαιρίες, σε όλους τους τομείς, και να εξασφαλίσει μια δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα, δηλαδή στον μηδενισμό των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου μέχρι το 2050. Πρόκειται για μια νέα αναπτυξιακή στρατηγική, που αποσκοπεί στον μετασχηματισμό της ΕΕ σε μια ευημερούσα κοινωνία, η οποία θα διαθέτει μια σύγχρονη, ανταγωνιστική και αποδοτική οικονομία, όπου η ανάπτυξη θα απαιτεί πολύ λιγότερους πόρους.
Για να επιτευχθεί ο στόχος μιας κλιματικά ουδέτερης ΕΕ έως το 2050, η ΕΕ αποφάσισε να αυξήσει τη φιλοδοξία της για την επόμενη δεκαετία και να επικαιροποιήσει το πλαίσιο πολιτικής της για το κλίμα και την ενέργεια. Προς τον σκοπό αυτό, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχει υιοθετήσει έναν δεσμευτικό ενωσιακό στόχο για καθαρή εσωτερική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, κατά τουλάχιστον 55 % έως το 2030 σε σύγκριση με το 1990. Για την υλοποίηση του στόχου μείωσης κατά 55%, υιοθετήθηκε το Πακέτο “Fit for 55” που αποτελείται από 14 Νομοθετήματα, τα οποία θέτουν πιο φιλόδοξους ή και νέους στόχους σε διάφορους τομείς, όπως η εξοικονόμηση ενέργειας, οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, οι βιώσιμες μεταφορές, η γεωργική παραγωγή, η προώθηση της βιομηχανίας προς την κυκλική και ενεργειακά καθαρή οικονομία με λιγότερους πόρους. Προβλέπονται επίσης νέες επιβαρύνσεις στα καύσιμα και τρόποι χρηματοδότησης της πράσινης μετάβασης, ώστε να γίνει με δίκαιο τρόπο, μεταφέροντας τη φορολόγηση από την εργασία σε όσους ρυπαίνουν.
ΟΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ
Ποιες είναι οι σημαντικότερες προκλήσεις που προκύπτουν για την Κύπρο στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και σε ποιες ενέργειες προβαίνει η χώρα μας για επίτευξη των ευρωπαϊκών στόχων και δεσμεύσεων;
Αυτή η μετάβαση αποτελεί μια πολύ μεγάλη πρόκληση για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις της ΕΕ. Θα πρέπει όλοι μας να συμβάλουμε, αφού θα πρέπει να γίνουν σημαντικές επενδύσεις, και να υιοθετήσουμε συνήθειες φιλικές προς το περιβάλλον. Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε εστιάζουν σε δύο επίπεδα:
- Η πρώτη πρόκληση αφορά στις εθνικές ιδιαιτερότητες που έχουμε ως κράτος και δυσκολεύουν την επίτευξη των στόχων της πράσινης μετάβασης, όπως ο νησιωτικός μας χαρακτήρας και το απομονωμένο ενεργειακό σύστημα, που περιορίζει τη δυνατότητα αυξημένης χρήσης ΑΠΕ, με συνεπακόλουθο την σχεδόν αποκλειστική εξάρτηση από εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα και τις ψηλές τιμές του ηλεκτρισμού που επηρεάζουν αρνητικά και την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων.
- Δεύτερη σημαντική πρόκληση είναι οι πολύ ψηλές επενδύσεις που απαιτούνται για την υλοποίηση των μέτρων συμμόρφωσης με τους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας, καθότι οι περιορισμένες επιλογές χρηματοδότησης καθιστούν δύσκολη την εξεύρεση των απαραίτητων πόρων. Ιδιαίτερα, για τις επιχειρήσεις η βασικότερη πηγή χρηματοδότησης είναι ο δανεισμός από τις τράπεζες, ενώ στο εξωτερικό υπάρχει σωρεία χρηματοδοτικών πηγών.
Συνεπώς, και έχοντας κατά νου τους στόχους που έχουν τεθεί για τα κράτη μέλη μέσα στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία αλλά και τις προκλήσεις που έχουμε να αντιμετωπίσουμε ως κράτος, έχει δημιουργηθεί Διυπουργική Δομή, στην οποία συμμετέχουν όλα τα εμπλεκόμενα Υπουργεία και την οποία συντονίζουμε από κοινού με το Τμήμα Περιβάλλοντος, με κύρια επιδίωξη την εξεύρεση λύσεων για υλοποίηση των στόχων που έχουν τεθεί. Έχουμε ήδη ετοιμάσει ένα προσχέδιο του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) που στάλθηκε στην ΕΕ για αξιολόγηση, και αφού πάρουμε και τα σχόλιά της, θα ετοιμαστεί το τελικό με όλα τα μέτρα που θα συμβάλλουν στην επίτευξη των εθνικών μας δεσμεύσεων, στον βαθμό του εφικτού, δεδομένων των εθνικών μας ιδιαιτεροτήτων. Παράλληλα, άρχισαν και προκαταρκτικές μελέτες για τον στόχο των μηδενικών εκπομπών μέχρι το 2050.
Η υιοθέτηση των κριτηρίων ESG είναι πλέον μονόδρομος για τις επιχειρήσεις. Ποια η σημασία τους και ποιες επιχειρήσεις υποχρεούνται να τα εφαρμόζουν;
Η υιοθέτηση περιβαλλοντικών, κοινωνικών και κριτηρίων διακυβέρνησης (ESG -Environmental, Social, Governance) υιοθετήθηκαν για να υποβοηθήσουν τις επιχειρήσεις και τους μεγάλους οργανισμούς να ακολουθήσουν μια βιώσιμη πορεία ανάπτυξης, συμβάλλοντας, στο μερίδιο που τους αναλογεί, στην προσπάθεια μετασχηματισμού του μοντέλου ανάπτυξης. Οι κανονιστικές απαιτήσεις για την αναφορά απόδοσης σε θέματα ESG αποτελούν έναν τρόπο εξεύρεσης χρηματοδότησης για την πράσινη μετάβαση, διοχετεύοντας τις πιστώσεις σε πιο βιώσιμες επενδύσεις και η ρύθμισή τους γίνεται μέσα από ένα από τα νομοθετήματα της Δέσμης “Fit for 55”.
Η συμμόρφωση με τα κριτήρια βιωσιμότητας (ESG) έχει μεγάλη σημασία για τις επιχειρήσεις, διότι επενδυτές, πελάτες/καταναλωτές και εργαζόμενοι αξιολογούν ολοένα και περισσότερο την απόδοση ενός οργανισμού σε σχέση με τα συγκεκριμένα θέματα ως βασική προϋπόθεση για άμεση συνεργασία. Επιπλέον, όπως έχει διαπιστωθεί μέσα από έρευνες και αναλύσεις, τα προγράμματα ESG εξοπλίζουν τους οργανισμούς, ώστε να γίνονται πιο ανθεκτικοί σε πιθανούς κινδύνους ενώ παράλληλα είναι παγκοσμίως γνωστό ότι η ενσωμάτωση των αρχών βιωσιμότητας βοηθά στη φθηνότερη εξεύρεση χρηματοδότησης, στην κερδοφορία και σε καλύτερα οικονομικά αποτελέσματα των εταιρειών σε πολλαπλά επίπεδα.
Με τα κριτήρια που προωθούνται για υποχρεωτική υποβολή έκθεσης βιωσιμότητας και τον έλεγχο των εκθέσεων από ανεξάρτητους ελεγκτές, θα υποχρεωθούν και οι κυπριακές επιχειρήσεις που θα καλύπτονται από τη Νομοθεσία να συμμορφωθούν με τα κριτήρια ESG. Σε πρώτη φάση αναμένεται να αφορά στις μεγάλες επιχειρήσεις με περισσότερους από 250 εργοδοτούμενους και σε όλες τις εισηγμένες στο χρηματιστήριο. Οι ΜμΕ (μικρομεσαίες επιχειρήσεις) θα μπορούν να ακολουθούν εθελοντικά, εφαρμόζοντας τα πιο απλά πρότυπα που θα ετοιμάσει η ΕΕ. Σίγουρα, η προώθηση μέτρων για πράσινη μετάβαση και η λογοδοσία για την υιοθέτηση βιώσιμων πρακτικών εμπεριέχουν μεγάλο κόστος αρχικά, όμως μεσοπρόθεσμα θα υπάρχει σημαντικό όφελος για την επιχείρηση.
ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ
Ποια η συμβολή των δράσεων Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης στην επίτευξη των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης και πόσο σας ικανοποιούν οι δράσεις που υλοποιούν οι επιχειρήσεις;
Οι ΣΒΑ έχουν γίνει πλέον συνώνυμοι με την ΕΚΕ και προσδιορίζουν την ατζέντα Εταιρικής Υπευθυνότητας για κάθε επιχείρηση. Οι μέχρι τώρα απαιτήσεις για τις επιχειρήσεις ήταν πιο χαλαρές, τόσο σε Ευρωπαϊκό όσο και σε Διεθνές επίπεδο, και κατ’ επέκταση και στην Κύπρο. Είναι μετά την υιοθέτηση της Πράσινης Συμφωνίας και του σημαντικού ρόλου που απαιτείται να διαδραματίσει το ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα, ενισχύοντας βιώσιμες δράσεις επιχειρήσεων, που η ΕΕ εφάρμοσε συστηματικά μέτρα για προώθηση αυστηρότερων και ομοιόμορφων κριτηρίων, ευελπιστώντας ότι θα αποτελέσει παράδειγμα και για τον υπόλοιπο κόσμο.
Η εφαρμογή της ευρωπαϊκής οδηγίας, Corporate Social Responsibility Directive – CSRD, για τη μη χρηματοοικονομική πληροφόρηση (περιβαλλοντικά και κοινωνικά θέματα καθώς και θέματα εταιρικής διακυβέρνησης), αναμένεται να αυξήσει σημαντικά τον αριθμό των εταιρειών που υποχρεούνται να παρέχουν γνωστοποιήσεις ESG. Επομένως, με την εν λόγω νομοθετική υιοθέτηση κριτηρίων σε επίπεδο ΕΕ η απόδοση των επιχειρήσεων θα βελτιωθεί σημαντικά.
Διαβάστε επίσης: Η Βιώσιμη Ανάπτυξη του τομέα των τυχερών παιχνιδιών στο επίκεντρο της δράσης της ΕΑΣ