Του Χριστόδουλου Πατσαλίδη*
Καθώς ο επισκέπτης προσεγγίζει την πράσινη Σιδερένια Γέφυρα από τη βόρεια πλευρά του ποταμού Μάιν στη Φρανκφούρτη, το βλέμμα του συναντά μια λιτή αλλά εντυπωσιακή επιγραφή του Ομήρου που αιφνιδιάζει με την παρουσία της: «Πλέοντας στη βαθυγάλαζη θάλασσα προς ανθρώπους που μιλούν άλλη γλώσσα», Οδύσσεια, Ραψωδία Α.
Στην πολυπολιτισμική Φρανκφούρτη του σήμερα, η γέφυρα συνδέει τις χώρες που έχουν υιοθετήσει το ευρώ. Λίγο πιο κάτω δεσπόζει το κτίριο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), του πυρήνα του Ευρωσυστήματος, που συμπεριλαμβάνει τις 20 εθνικές κεντρικές τράπεζες των χωρών που απαρτίζουν την Ευρωζώνη.
Το εμβληματικό κτίριο των 45 ορόφων φιλοξενεί χιλιάδες κόσμου από τις χώρες της Ευρώπης και πέραν αυτής. Αποτελεί ζωντανό κόμβο συνάθροισης ανθρώπων με κοινό όραμα και στόχους. Στελέχη από την ΕΚΤ και τις εθνικές κεντρικές τράπεζες, συνάδελφοι στο Ευρωσύστημα, συνευρίσκονται για να συζητήσουν και να καταρτίσουν εισηγήσεις για θέματα που άπτονται των αρμοδιοτήτων του Ευρωσυστήματος, με πρώτιστο στόχο την επίτευξη της σταθερότητας των τιμών, ακολουθούμενο από σειρά άλλων επιδιώξεων που αφορούν στην οικονομία και την ομαλή της λειτουργία. Οι αποφάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ, με πιο σημαντική τον καθορισμό των βασικών επιτοκίων, επηρεάζουν την οικονομική ευημερία των 350 εκατομμυρίων πολιτών της Ευρωζώνης.
Η βαρύτητα των εν λόγω αποφάσεων καθιστά απαραίτητη την εμπεριστατωμένη ανάλυση και τη διεξοδική συζήτηση, μέσα από δομημένη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Για το σκοπό αυτό, έχουν συσταθεί και λειτουργούν 19 επιτροπές και δεκάδες ομάδες εργασίας σε πολλά επίπεδα, με τη συμμετοχή στελεχών της ΕΚΤ και των εθνικών κεντρικών τραπεζών, καθώς και ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός (ΕΕΜ) ο οποίος ασκεί τα τραπεζικά εποπτικά καθήκοντα της ΕΚΤ, με τη συμμετοχή των εθνικών εποπτικών αρχών. Οι τελικές αποφάσεις λαμβάνονται από το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ το οποίο απαρτίζεται από τα 6 μόνιμα μέλη (συμπεριλαμβανομένων της Πρόεδρου και του Αντιπρόεδρου) και τους 20 Διοικητές των εθνικών κεντρικών τραπεζών της ζώνης του ευρώ. Οι αποφάσεις υλοποιούνται μέσα από τα αρμόδια τμήματα της ΕΚΤ και από τις εθνικές κεντρικές τράπεζες.
Στη βάση της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με την ένταξη της Κύπρου στη ζώνη του ευρώ, η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου (ΚΤΚ) είναι αναπόσπαστο και ισότιμο μέλος του Ευρωσυστήματος. Στο πλαίσιο αυτό, ο Διοικητής της ΚΤΚ συμμετέχει στο Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ, και στελέχη της ΚΤΚ στις επιτροπές και ομάδες εργασίας, καθώς και στο Εποπτικό Συμβούλιο, στις μεικτές εποπτικές ομάδες και σε διασυνοριακούς επιτόπιους ελέγχους του ΕΕΜ. Πέραν του 25% των μελών του προσωπικού μας συμμετέχει στις εργασίες της ΕΚΤ σε όλα τα επίπεδα. Μέσα από την ενεργή παρουσία μας συμβάλλουμε στη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής πορείας, αποκτώντας παράλληλα πολύτιμη τεχνογνωσία και δεξιότητες.
Ιδιαίτερα επωφελής αποδεικνύεται επίσης η συνεργασία μεταξύ των εθνικών κεντρικών τραπεζών του Ευρωσυστήματος για θέματα κοινού ενδιαφέροντος. Η ανταλλαγή τεχνογνωσίας και η συντονισμένη προσέγγιση σε προκλήσεις, καθώς και η ενίσχυση της εποπτείας, αποτελούν βασικούς άξονες αυτής της συνεργασίας. Ως πρόσφατο παράδειγμα, αναφέρω την ανάληψη πρωτοβουλίας από την ΚΤΚ για συνάντηση στην Κύπρο με τις Κεντρικές Τράπεζες της Ολλανδίας και της Λιθουανίας, με στόχο την ανταλλαγή απόψεων ως προς τη δέουσα εποπτεία των ιδρυμάτων ηλεκτρονικού χρήματος και των ιδρυμάτων πληρωμών. Η αξιοποίηση περαιτέρω συνεργασιών και η διεύρυνση των σχέσεων μας με τους εταίρους στο Ευρωσύστημα, συνιστούν βασικό μας μέλημα.
Η συμμετοχή της ΚΤΚ στους ευρωπαϊκούς θεσμούς επεκτείνεται και πέραν του Ευρωσυστήματος. Εκπρόσωποι της ΚΤΚ συμμετέχουν στα διοικητικά συμβούλια, σε επιτροπές και ομάδες εργασίας της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών (ΕΑΤ), του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Συστημικού Κινδύνου (ΕΣΣΚ), και του Ενιαίου Συμβουλίου Εξυγίανσης (ΕΣΕ). Επιπρόσθετα, η ΚΤΚ μετέχει στο Γενικό Συμβούλιο της νέας Ευρωπαϊκής Αρχής Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες και της Χρηματοδότησης της Τρομοκρατίας, πιο γνωστή ως AMLA, (ως μόνιμος εκπρόσωπος της Κύπρου με δικαίωμα ψήφου εκ μέρους των άλλων εποπτικών αρχών υπόχρεων οντοτήτων). Οι εν λόγω θεσμοί καλύπτουν όλη την επικράτεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης (με εξαίρεση τον Ενιαίο Μηχανισμό Εξυγίανσης (ΕΜΕ), που περιορίζεται στην Ευρωζώνη). Η κύρια αρμοδιότητα της ΕΑΤ είναι η δημιουργία ενιαίου κανονιστικού πλαισίου μέσω της ανάπτυξης τεχνικών προτύπων και κατευθυντήριων οδηγιών. Το ΕΣΣΚ στοχεύει στην πρόληψη και μετριασμό των συστημικών κινδύνων του χρηματοπιστωτικού συστήματος και o ΕΜΕ στοχεύει στην ομαλή εξυγίανση των τραπεζών που αποτυγχάνουν. Τέλος, η νεοσύστατη AMLA σκοπό έχει την αποτελεσματική, ομοιόμορφη και συνεπή εποπτεία των υπόχρεων οντοτήτων αναφορικά με το οικονομικό έγκλημα, καθώς και τη συνεργασία με τις Μονάδες Χρηματοοικονομικών Πληροφοριών (Financial Intelligence Units).
Μέσα από την πιο πάνω σύντομη ανασκόπηση των δραστηριοτήτων της ΚΤΚ, είναι εμφανές ότι η λειτουργία της ενσωματώνει στοιχεία τόσο της κυπριακής κρατικής υπόστασης όσο και του ευρωπαϊκού πλαισίου πολιτικής. Σαφώς, η ευρωπαϊκή διάσταση επικαλύπτει τις κύριες αρμοδιότητες, όπως προνοείται από τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ως αποτέλεσμα, το σύνολο σχεδόν του προσωπικού δραστηριοποιείται στο πλαίσιο λειτουργίας των αρμόδιων ευρωπαϊκών θεσμών.
Η τάση για διεύρυνση των δραστηριοτήτων της ΕΚΤ ενισχύεται μέσα από τις διεθνείς πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις, καθώς και της ανάπτυξης της τεχνολογίας (η οποία και επιτρέπει, για παράδειγμα, τη θέσπιση του ψηφιακού ευρώ). Η δε ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης (μέσω της ευρωπαϊκής εγγύησης καταθέσεων) και της ένωσης αποταμιεύσεων και επενδύσεων, αποτελούν πολιτικό στόχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Υπό το φως των σύγχρονων διεθνών προκλήσεων και της αβεβαιότητας, και των εξελίξεων στο ευρωπαϊκό χρηματοοικονομικό πεδίο, η ΚΤΚ οφείλει να ενισχύσει το θεσμικό της εκτόπισμα εντός του Ευρωσυστήματος και της Ευρώπης γενικότερα. Η ενεργός και ουσιαστική συμμετοχή της ΚΤΚ στη διαμόρφωση πολιτικών και αποφάσεων μπορεί να λειτουργήσει πολλαπλασιαστικά, αποκομίζοντας τα μέγιστα δυνατά οφέλη για τον τόπο μας. Για την πραγματοποίηση του σκοπού αυτού, η πορεία εκσυγχρονισμού και εξέλιξης της ΚΤΚ επιβάλλεται να είναι βαθιά μεταμορφωτική και πολυδιάστατη.
Πρωτοβουλίες, όπως η σύσταση και λειτουργία του Κέντρου Ερευνών και Παραγωγής Πολιτικής, βρίσκονται ήδη σε τροχιά υλοποίησης. Ταυτόχρονα, εργαζόμαστε για διεύρυνση και εμβάθυνση του ευρωπαϊκού μας αποτυπώματος και ανάδειξης της οικονομικής και νομισματικής ιστορίας της Κύπρου. Στόχος είναι η αναβάθμιση της παρουσίας, συνεισφοράς και αξιοπιστίας της ΚΤΚ στην Κύπρο και στην Ευρωζώνη, με ουσιαστικά οφέλη για την πατρίδα μας.
Στο ταξίδι αυτό, ιδιαίτερη βαρύτητα αποκτά και η πτυχή της αξιοποίησης του ανθρώπινου μας δυναμικού, εδραιώνοντας τη φιλοδοξία για αριστεία, δημιουργώντας νέες ευκαιρίες και εμπειρίες. «Σαν βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη, να εύχεσαι να ‘ναι μακρύς ο δρόμος, γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις» - Κ. Καβάφης.
*Διοικητής Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου