Του Κυριάκου Ε. Γεωργίου*
O Πλανήτης χορεύει στους ρυθμούς του χαοτικού,απρόβλεπτου και ανατρεπτικού Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτείων. Ο κύριος Trump έχει επανειλημμένα αποδείξει ότι δεν δεσμεύεται από νόμους, διεθνείς συνθήκες και συμβάσεις μπροστά στην προσπάθειά του να «Κάνει την Αμερική Σπουδαία Ξανά / Make America Great Again». Κατ’ επανάληψη έχει διακηρύξει διάφορα παράτολμα, έκνομα και εκτός κάθε λογικής. Δυστυχώς για πρώτη, ίσως, φορά το σύστημα των ελέγχων και ισορροπιών (check and balances) που προέβλεψαν οι Πατέρες του Έθνους ώστε να αποφευχθεί η δημιουργία απολυταρχίας ή βασιλείας έχει ανατραπεί. Ο Πρόεδρος Trump ελέγχει αποτελεσματικά όλες τις εξουσίες.
Ερωτήματα για την πνευματική του επάρκεια
Δυστυχώς, ίσως και ευτυχώς, η απόλυτη εξουσία του Προέδρου Trump συνοδεύεται και από μια παρατηρούμενη επιδείνωση της πνευματικής του επάρκειας καθώς όλο και περισσότερα περιστατικά, από ασύνδετους μονολόγους μέχρι παραληρηματικές δηλώσεις, εγείρουν ερωτήματα. Παρά τις επίσημες διαβεβαιώσεις για την υγεία του, ειδικοί από τον χώρο της ψυχιατρικής και της πολιτικής ανάλυσης προειδοποιούν ότι οι ενδείξεις είναι ανησυχητικές και ενδέχεται να αποκαλύπτουν μια σταδιακή αλλά ορατή φθορά.
Ο Trump είναι 79 ετών. Και πολιτικοί αναλυτές έχουν παρατηρήσει πως εδώ και πάνω από ένα χρόνο, παρουσιάζει παράξενη συμπεριφορά σε προεκλογικές συγκεντρώσεις, συνεντεύξεις, δηλώσεις και συνεντεύξεις Τύπου. Συχνά παρεκκλίνει από το θέμα, όπως συνέβη σε σύσκεψη υπουργικού συμβουλίου, όταν αφιέρωσε σχεδόν 15 λεπτά για να μιλήσει για τη διακόσμηση του δωματίου. Αντιμετωπίζει δυσκολία να θυμηθεί απλά γεγονότα για την κυβέρνησή του ή την προσωπική του ζωή.
Συγκρίσεις με τον Joe Biden
Κατά τη διάρκεια της θητείας του Joe Biden στον Λευκό Οίκο, η ηλικία και λάθη σχετιζόμενα με αυτήν (όπως η αδυναμία του να διατηρήσει τη συνοχή μιας συζήτησης), αποτέλεσαν αντικείμενο έντονης κριτικής. Στην καταστροφική τηλεμαχία του Ιουνίου του 2024 αυτό το πρόβλημα μπήκε μέσω της τηλεόρασης στα σπίτια εκατομμυρίων Αμερικανών, έγινε αντιληπτό από όλους και τελικά τον οδήγησε στο να αποσυρθεί από την εκλογική διαδικασία για την προεδρία.
Ωστόσο, οι παρατηρήσεις για την τρέχουσα συμπεριφορά του Trump υποδεικνύουν ότι και ο νυν πρόεδρος εμφανίζει ανάλογα σημάδια. Σε πρόσφατη συνάντησή του με την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen, ξαφνικά άλλαξε θέμα συζήτησης μεταβαίνοντας από τη μετανάστευση στην ακόλουθη φράση: «Το άλλο που λέω στην Ευρώπη: δεν θα επιτρέψουμε να κτιστούν ανεμογεννήτριες στις ΗΠΑ. Μας σκοτώνουν. Καταστρέφουν την ομορφιά του τοπίου μας». Ακολούθησε ένας μονόλογος, διάρκειας δύο λεπτών για τις ανεμογεννήτριες κατά τον οποίον υποστήριξε χωρίς στοιχεία ότι αυτές «προκαλούν φρενίτιδα στις φάλαινες και σκοτώνουν πουλιά», παρά το γεγονός ότι οι ανεμογεννήτριες προκαλούν πολύ λίγους θανάτους πουλιών σε σύγκριση με τις γάτες ή τα καλώδια υψηλής τάσης.
Παράξενες συμπεριφορές και γνωστική φθορά
Στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας το 2024, παρατηρήθηκε ένα αμφιλεγόμενο συμβάν, όταν παρέμεινε στη σκηνή κουνώντας το σώμα του για 40 λεπτά σε συγκέντρωση, χωρίς κανέναν σαφή λόγο. Συστηματικά, οι ομιλίες του είναι ανοργάνωτες και διάχυτες, μια τεχνική που ο ίδιος αποκαλεί «ιστό»: συνδέει άσχετα θέματα ελπίζοντας να δείξει ρητορική επιδεξιότητα. Όμως, ειδικοί παρατηρούν ότι αυτή η απουσία συγκέντρωσης υποδηλώνει φθίνουσα γνωστική λειτουργία. Ο Πρόεδρος Trump είναι ένας ευφυής άνθρωπος, τον οποίο παρακολουθώ από τη δεκαετία του 1980. Ήταν εξαιρετικά εύγλωττος, ενώ τώρα δυσκολεύεται να σχηματίσει προτάσεις και προβλέπεται περαιτέρω επιδείνωση. Η φθίνουσα διανοητική διαύγειά του είναι ένα θέμα που όλοι σκέφτονται, ακόμη και στον Λευκό Οίκο, αλλά κανείς στην κυβέρνηση δεν κουβεντιάζει δυνατά.
Η αυταρχική στροφή του Προέδρου
Το αυταρχικό και ανέλεγκτο του χαρακτήρα του και η προσπάθειά του να εγκαταστήσει ένα αυταρχικό καθεστώς φαίνεται μέσα από μια σειρά από ενέργειες όπως τη μονομερή αποστολή της Εθνοφρουράς στο Los Angeles για να καταστείλει τις διαμαρτυρίες των λατινογενών για τις μαζικές απελάσεις, τη στρατικοποίηση της πρωτεύουσας για να εκδιώξει τάχατες τους άστεγους, η προσπάθεια να αλλάξει τις εκλογικές περιφέρειες (gerrymandering) στο Τέξας ώστε οι Ρεπουμπλικάνοι να κερδίσουν ακόμη 5 έδρες στο Κογκρέσο και να βελτιώσουν την ισχνή πλειοψηφία των Ρεπουμπλικάνων 220 έναντι των 213 των Δημοκρατικών (2 παραμένουν κενές λόγω θανάτου 2 Δημοκρατικών) στις ενδιάμεσες εκλογές του 2026. Στη Γερουσία υπάρχει μια σχετικά πιο άνετη πλειοψηφία 53-47. Η χρήση ομοσπονδιακών δυνάμεων όπως την εθνοφρουρά χωρίς την έγκριση του Κυβερνήτη της Πολιτείας είναι έκνομη. Στην περίπτωση της πρωτεύουσας χρειάζεται έγκριση του Κογκρέσου. Ειρήσθω εν παρόδω η επιβολή φόρων και οι δασμοί είναι φόροι, επίσης χρειάζεται έγκριση του Κογκρέσου
Η σκιά της υπόθεσης Epstein
H στήλη ως αρχή δεν ασχολείται με θέματα ποινικά ή και σκανδαλοθηρικά αλλά θα πρέπει να γίνει μια εξαίρεση στην υπόθεση του αυτόχειρα, χρηματιστή, παιδόφιλου και προαγωγού Jeffrey Edward Epstein και της συνεργάτιδας του Ghislaine Maxwell η οποία εκτίει ποινή φυλάκισης 20 ετών για υποθέσεις προαγωγής ανήλικων κοριτσιών. Μεταξύ των φίλων και πελατών των δύο παρουσιάζονται υψηλά ιστάμενα πρόσωπα όπως ο κύριος Trump, ο οποίος πριν να εκλεγεί είχε διαβεβαιώσει ότι θα έδινε στη δημοσιότητα τον κατάλογο των ονομάτων των φίλων και πελατών και άλλα έγγραφα της δικογραφίας. Τελικά αποφάσισε να μην το κάνει και αυτό εξαγρίωσε τους πιστούς οπαδούς του που είναι στην πλειοψηφία τους άνδρες, συντηρητικοί, χωρίς πανεπιστημιακές σπουδές οι οποίοι εργάζονται σε εργασίες μπλε κολάρου. Οι ενέργειες και παραλείψεις του κυρίου Trump σε αυτή την υπόθεση θα έχουν σημαντικές επιπτώσεις.
Ο Πρόεδρος Trump επίσης ξεκίνησε ένα πολυδιάστατο πόλεμο εναντίον των πανεπιστημίων ιδιαίτερα των πιο επιφανών, Ivy League, στοχεύοντας κύρια την πιο φιλελεύθερη, WOKE πολιτική τους σε διάφορα θέματα, όπως την αντιμετώπιση των μειονοτήτων, τη θετική διάκριση, τη στάση απέναντι στην LGBTQ κοινότητα, την παρουσία διδασκόντων και φοιτητών από το εξωτερικό και τη στάση τους απέναντι σε συντηρητικές πολιτικές και το Ισραήλ. Αυτά τα θέματα είναι σημαντικά για τους MAGA υποστηρικτές του Προέδρου και φυσικά υπάρχει μια απέχθεια για τα αποκλειστικά, ιδιωτικά πανεπιστήμια στα οποία σπουδάζει η άρχουσα τάξη.
Ο πόλεμος περιλαμβάνει εκβιασμούς για αφαίρεση χρηματοδοτήσεων για έρευνα, ακυρώσεις αδειών παραμονής και απελάσεις διδασκόντων και φοιτητών, κατάργηση των γραφείων που εξυπηρετούν μειονότητες ή την LGBTQ κοινότητα. Η κατάσταση είναι δύσκολη και αρκετά πανεπιστήμια έχουν υποκύψει στους εκβιασμούς, έχουν μειώσει προγράμματα σπουδών και διδάσκοντες. Αρκετοί ερευνητές μελετούν τη δυνατότητα μεταφοράς της έρευνάς τους στην Ευρώπη. Μια μαζική μείωση στην έρευνα και ανάπτυξη στις ΗΠΑ θα έχει σημαντική επίπτωση στην τεχνολογική ανωτερότητα των ΗΠΑ.
Ο Πρόεδρος Trump απέλυσε την επικεφαλής του US Bureau of Labor Statistics (BLS), αφού η Υπηρεσία αναθεώρησε προς τα κάτω τους πρόσφατους αριθμούς νέων θέσεων εργασίας κατά περισσότερες από 250.000. Αυτό υποδεικνύει μια επιβράδυνση της οικονομίας και έλλειψη επιχειρηματικής εμπιστοσύνης. Η δικαιολογία ήταν ότι τα αναθεωρημένα στοιχεία ήταν «στημένα» για να κάνουν τη διοίκησή του «να φαίνεται κακή». Τέτοιου είδους αυταρχικές ενέργειες δεν μπορούν να γίνονται αποδεκτές σε ένα δημκαρατικό πολίτευμα.
Προς το παρόν δεν κατάφερε να εκπαραθυρώσει τον διοικητή της FED, τον οποίο ο ίδιος είχε διορίσει στην πρώτη του θητεία και διατήρησε στη θέση του ο Joe Biden, γιατί φοβούμενος τις πολιτικές του Trump οι οποίες αυξάνουν τον πληθωρισμό αρνείται να μειώσει τα επιτόκια αναφοράς. Ο πρόεδροςTrump φοβάται την αντίδραση των αγορών και των πολιτικών δυνάμεων εντός της χώρας.
Οικονομία υπό πίεση και αμφιλεγόμενοι δασμοί
Το νέο παγκόσμιο εμπορικό καθεστώς που επιβάλλει ο Πρόεδρος Trump αποφέρει πρόσκαιρα έσοδα $124,7 δις μέχρι σήμερα για το 2025, μια αύξηση της τάξης του 113% από το προηγούμενο έτος, αλλά προκαλεί μακροχρόνιες ζημιές και μπορεί να αποδειχτεί Πύρρειος Νίκη. Οι βασικοί εμπορικοί εταίροι των ΗΠΑ δέχονται σημαντική επιβάρυνση, οι αγορές δείχνουν προς το παρόν αντοχή, όμως το κόστος τελικά βαραίνει τον Αμερικανό καταναλωτή.
Στην Αμερική αναγνωρίζουν πλέον ότι οι ψηλοί δασμοί δεν προστατεύουν και ενισχύουν την τοπική αγορά και οικονομία αλλά αποτελούν φορολογία με στόχο τη μείωση του ψηλού δημόσιου χρέος. Η ανάπτυξη της οικονομίας είναι γύρω στο 2% σε ετήσια βάση, ο πληθωρισμός στο 2,7% και η ανεργία στο 4,2% και αυξάνεται. Ο προϋπολογισμός είναι ελλειμματικός στο -6,2% και το δημόσιο χρέος στο 124% ως ποσοστά του ΑΕΠ.
Μέσα σε λίγους μήνες από την επιστροφή του Trump στον Λευκό Οίκο, οι παγκόσμιες εμπορικές σχέσεις έχουν αλλάξει ριζικά. Οι εμπορικοί δασμοί χρησιμοποιούνται ως μοχλός εκβιασμού, οι συμφωνίες κλείνονται υπό πίεση και οι διεθνείς εταίροι των ΗΠΑ αναγκάζονται να πληρώσουν. Όμως πίσω από την επιφανειακή επιτυχία, το πραγματικό τίμημα πέφτει στην αμερικανική οικονομία και στους ίδιους τους πολίτες. Περισσότερο από εκατό ημέρες μετά τη λεγόμενη «Ημέρα Απελευθέρωσης» του Προέδρου Trump, το νέο παγκόσμιο εμπορικό τοπίο έχει αρχίσει να ξεκαθαρίζει.
Σε αυτό το πλαίσιο, διαμορφώνεται μια «γοητευτική» πλην όμως παραπειστική εντύπωση ότι η Αμερική βγαίνει κερδισμένη από όλα αυτά, δεν απηχεί όμως την πραγματικότητα. Ο Πρόεδρος Trump κατάφερε να αποσπάσει συμφωνίες πιο κοντά στις δικές του απαιτήσεις απ’ ό,τι στις προσδοκίες των εταίρων του αλλά το παιχνίδι δεν έχει τελειώσει. Στην πράξη η μέση δασμολογική επιβάρυνση για τα προϊόντα που εισάγουν οι ΗΠΑ έχει αυξηθεί στο 18%, η οποία είναι σχεδόν οκταπλάσια σε σχέση με πέρυσι και σε επίπεδα που παραπέμπουν στη δεκαετία του 1930. Το αφήγημα της κυβέρνησης Trump είναι ότι οι δασμοί πληρώνονται από τους ξένους. Όμως σύμφωνα με εκτιμήσεις 80% του κόστους τελικά μετακυλίεται στους Αμερικανούς καταναλωτές και επιχειρήσεις. Παρόλα αυτά, οι αγορές δεν έχουν δείξει ανησυχία. Ο δείκτης S&P 500 βρίσκεται 12% υψηλότερα από την ημέρα της ορκωμοσίας του Trump, ενώ το ΔΝΤ έχει αναθεωρήσει επί τα βελτίω τις προβλέψεις του για την παγκόσμια και την αμερικανική ανάπτυξη. Πού οφείλεται αυτή η αντοχή;
Οι ειδικοί δίνουν μια σειρά από εξηγήσεις (α) Η οικονομία επηρεάζεται από ποικίλες δυνάμεις: από τη δημιουργία μεγάλων αποθεμάτων πριν τεθούν σε ισχύ οι δασμοί – που καθυστερεί το πλήγμα από τους δασμούς, χωρίς να το εξαλείφει (β) η μεγάλη έκρηξη επενδύσεων που βασίζονται στην Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) οι οποίες συνέβαλαν περισσότερο στην αύξηση του ΑΕΠ τα δύο τελευταία τρίμηνα απ’ ό,τι η ιδιωτική κατανάλωση (γ) Οι αγορές ενδέχεται επίσης να θεωρούν ότι οι επιχειρήσεις θα βρουν τρόπο να προσαρμοστούν ή ότι ο Trump, τελικά, θα κάνει πίσω.
Η πολιτική των ψηλών δασμών η οποία δεν στηρίζεται σε οικονομικά κριτήρια, υπονομεύει τις σχέσεις των ΗΠΑ με τους εταίρους της. Είναι ένα πολιτικό εργαλείο προσωπικής, συναλλακτικής ισχύος που υπονομεύει την οικονομία, αποδομεί τον ανταγωνισμό και φτωχαίνει τελικά τους ίδιους τους Αμερικανούς. Με άλλα λόγια, το τίμημα της Πύρρειας Νίκης του θα το πληρώσουν όλοι .
Η Ευρώπη στο δίλημμα της υποχώρησης
Προς το παρόν ο πρόεδρος Trump παρουσιάζεται νικητής και μια σειρά από μεγάλες χώρες και η Ε.Ε. παρουσιάζονται ταπεινωμένες. Αυτό από μόνο του δεν μπορεί να έχει διάρκεια. Θα υπάρξει αντίδραση και η Αμερική θα πληρώσει την αλαζονεία και την ανοχή στην αυταρχικότητα. Όταν ο πρόεδρος των ΗΠΑ και η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ανακοίνωσαν τη νέα εμπορική συμφωνία – επισημοποίησαν την οικονομική και ιδεολογική παράδοση της Ευρώπης. Συμφωνώντας σε δασμούς 15% στις περισσότερες εξαγωγές προς τις Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρωπαϊκή Ένωση συνθηκολόγησε με την κοσμοθεωρία μηδενικού αθροίσματος του Trump. Με βάση όσα ανακοινώθηκαν, η συμφωνία προβλέπει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα επενδύσει 600 δισεκατομμύρια δολάρια στην αμερικανική οικονομία και θα δαπανήσει άλλα 750 δισεκατομμύρια δολάρια για την εισαγωγή ενέργειας από τις ΗΠΑ (φυσικό αέριο, πετρέλαιο και πυρηνική ενέργεια) έως το 2028.
Όπως ορθώς έχουν επισημάνει οι επικριτές, αυτή η μαζική εκροή θα πλήξει άμεσα τις εγχώριες επενδύσεις. Αυτό που καθιστά την παράδοση της Ε.Ε. ιδιαίτερα ανησυχητική είναι το πόσο περιττή ήταν. Ως ο μεγαλύτερος οικονομικός εταίρος της Αμερικής, με σχεδόν $1 τρις. σε ετήσιες εμπορικές συναλλαγές, η Ε.Ε. έχει σημαντικό πλεονέκτημα. Ενώ οι ΗΠΑ έχουν έλλειμμα $235,6 δισ. σε αγαθά με την Ε.Ε., το έλλειμμα ύψους €148 δισ σε υπηρεσίες με τις ΗΠΑ προσέφερε σαφείς επιλογές για αντίποινα, από ψηφιακούς φόρους έως περιορισμούς σε αμερικανικούς τεχνολογικούς γίγαντες.
Η Ευρώπη χρηματοδοτεί το αμερικανικό χρέος, επομένως οι δασμοί μπορούν να θεωρηθούν ως ένα μέσο προστασίας. Οι Αμερικανοί είναι εξαιρετικά χρεωμένοι. Δεν είναι σαφές αν θα μπορέσουν να συνεχίσουν να ενισχύουν τον στρατό τους και να αντιμετωπίζουν την κατάσταση στην Ευρώπη και στην Ασία ταυτόχρονα. Η ιδέα είναι ότι οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να χρηματοδοτήσουν το αμερικανικό χρέος. Δεν είναι μια εντελώς νέα ιδέα. Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, όταν υπήρχαν Αμερικανοί στρατιώτες στη Γερμανία και στη Γαλλία, προέκυπταν τεράστια δημοσιονομικά προβλήματα για τον αμερικανικό προϋπολογισμό και οι Γερμανοί κλήθηκαν να αγοράσουν αμερικανικό στρατιωτικό εξοπλισμό και ομόλογα του αμερικανικού δημοσίου, δηλαδή χρέος.
Οι ηγέτες της Ευρώπης αλλά και οι υπόλοιποι ηγέτες που υποκύπτουν στους εκβιασμούς του Αμερικάνου Πρόεδρου θα πρέπει να αναλογιστούν σοβαρά πόσο θα συνεχίσουν να τον κολακεύουν και να υποχωρούν στις παράλογες απαιτήσεις του και το σημαντικότερο τι θα κάνουν την επόμενη φορά που θα επιστρέψει με περισσότερες και πιο παράλογες απαιτήσεις. Μια αντίστοιχη πολιτική ακολούθησε η Ευρώπη και η Αμερική έναντι του Χίτλερ στις παραμονές του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου με καταστροφικά αποτελέσματα. Η ελπίδα είναι να μην καταλήξουμε σε ανάλογες καταστάσεις.
Οι Αμερικανοί πολίτες θα πρέπει να αναλογιστούν αν αυτός είναι ο ηγέτης που χρειάζεται η χώρα και ποιες είναι οι επιπτώσεις της παρουσίας του στη δημοκρατία, στην κοινωνία και στην οικονομία. Ο κύριος Trump διαπράττει ύβρη και θα πληρώσει το τίμημα αυτός και η χώρα του. Τόσο μεγάλη είναι η αίσθηση της δύναμης και της παράνοιας που δεν αναγνωρίζει όρια νομικά ή και ηθικά. Ως εκ τούτου και η επιθυμία του να κερδίσει το βραβείο Νόμπελ για την Ειρήνη και η κολακεία από διάφορους ελάσσονες ηγέτες που καλλιεργούν τη μισαλλοδοξία του. Αν γίνει αυτό έσται η εσχάτη πλάνη χείρων της πρώτης.
Η πρόσφατη συνάντησή του με τον Πρόεδρο Πούτιν της Ρωσίας έχει αποδείξει τις αδυναμίες του, την άγνοια των διεθνών σχέσεων, την έλλειψη στρατηγικής, προετοιμασίας, ανάγνωσης και κατανόησης του αντιπάλου και τη συμπάθεια που τρέφει για αυταρχικούς ηγέτες. Από τη συνάντηση νικητής έχει αναδειχθεί ο Πρόεδρος Πούτιν και ηττημένοι ο Πρόεδρος Trump, η Ουκρανία και η Ε.Ε..
Πολίτες του Κόσμου προσδεθείτε, φορέστε τα κράνη σας, οπλιστείτε με υπομονή, ψυχραιμία, σύνεση και εγκαρτέρηση και απολαύστε το roller coaster ride. Τέσσερα χρόνια είναι θα περάσουν!!! Βεβαίως μπορούν να προκύψουν και άλλα θαυμαστά, όπως πρόωρες εκλογές ή και τρίτη θητεία στην οποία αναφέρεται και την οποία απαγορεύει το σύνταγμα.
*Εργάτη Γνώσης
Διαβάστε επίσης: AstraZeneca: Συμφωνία με Τραμπ για μείωση των τιμών φαρμάκων στις ΗΠΑ