Καθώς η Ευρώπη βιώνει ακόμη ένα καλοκαίρι με θερμοκρασίες-ρεκόρ, μεγάλο μέρος της ηπείρου περνά μια γρήγορη και συχνά δύσκολη μετάβαση. Το κλιματιστικό, που κάποτε θεωρούνταν αμερικανική υπερβολή ή μεσογειακή αναγκαιότητα, γίνεται πλέον μέρος της καθημερινής ζωής σε περιοχές όπου για καιρό αντιμετωπιζόταν ως πολυτέλεια ή ακόμη και σαν κάτι ανεπιθύμητο. Η αλλαγή αυτή αντικατοπτρίζει τη νέα κλιματική πραγματικότητα: ο ακραίος καύσωνας δεν είναι πλέον σπάνιο φαινόμενο αλλά όλο και περισσότερο ο κανόνας.
Η Ευρώπη μπορεί να μην είναι προετοιμασμένη να ανταπεξέλθει. Τα ηλεκτρικά δίκτυα —συχνά σχεδιασμένα για πιο ήπια κλίματα— βρίσκονται ήδη υπό πίεση. Τις πιο ζεστές ημέρες, η ζήτηση για ηλεκτρική ενέργεια αυξάνεται απότομα, ξεπερνώντας συχνά τις δυνατότητες παραγωγής από ανανεώσιμες πηγές. Οι κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν το δύσκολο ερώτημα: πώς να διατηρήσουν τις χώρες δροσερές χωρίς να αυξήσουν τις εκπομπές ή να προκαλέσουν μπλακ άουτ.
Η αλλαγή είναι εμφανής στην περιοχή Μεντόκ της Γαλλίας, όπου η πόλη του Μπορντό έφτασε φέτος σε θερμοκρασία-ρεκόρ 41,6°C. Ιστορικά κτήρια, όπως το οινοποιείο Château Monbrison, αναγκάστηκαν να προσαρμοστούν. Την άνοιξη, οι ιδιοκτήτες εγκατέστησαν διακριτικές μονάδες κλιματιστικών Mitsubishi στους πέτρινους τοίχους, διατηρώντας τη γοητεία του κτήματος.
Η τάση καταγράφεται σε όλη την Ευρώπη. Συστήματα ψύξης, που άλλοτε περιορίζονταν στις πιο ζεστές περιοχές της Ιταλίας και της Ισπανίας, εμφανίζονται πλέον σε χώρες όπως η Ολλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Οι πωλήσεις οικιακών κλιματιστικών στην Ευρώπη έχουν διπλασιαστεί από το 2010, σύμφωνα με τη Daikin Industries, ενώ η αγορά ηλεκτρονικών Galaxus κατέγραψε ρεκόρ πωλήσεων σε Γερμανία και Αυστρία. Η Samsung αυξάνει τον ετήσιο προϋπολογισμό εκπαίδευσης για εγκατάσταση AC στην Ευρώπη κατά 10%. Η Hitachi δηλώνει ότι η Γαλλία ξεπέρασε Ιταλία και Ισπανία ως η ταχύτερα αναπτυσσόμενη αγορά. Η διείσδυση σε νοικοκυριά αυξήθηκε στο 25% το 2020 από 14% το 2016 και αναμένεται να φτάσει το 50% έως το 2035.
Η ανάπτυξη αυτή βασίζεται σε ένα ανησυχητικό δεδομένο: η Ευρώπη θερμαίνεται με διπλάσιο ρυθμό από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Οι «ημέρες ψύξης» στο Παρίσι έχουν υπερτριπλασιαστεί τα τελευταία 20 χρόνια, φέρνοντας κλίμα παρόμοιο με της Βαρκελώνης στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Το Βερολίνο βιώνει θερμοκρασίες που θύμιζαν παλιά το Τορίνο, ενώ οι Βρυξέλλες έχουν κλίμα σαν μέρη της Κροατίας πριν από 25 χρόνια.
Ακόμη και στη Σκανδιναβία, όπου το κλιματιστικό θεωρούνταν περιττό, η αγορά μεγαλώνει. «Η ψύξη ήταν πολυτέλεια», λέει ο ερευνητής Σιμόν Πετσούτο. «Σήμερα είναι βασική ανάγκη».
Οι κυβερνήσεις αναζητούν λύσεις. Το ενεργειακό σχέδιο της Αυστρίας αναγνωρίζει τη ζήτηση για ψύξη ως κίνδυνο για τη σταθερότητα του δικτύου. Η Γαλλία έχει προειδοποιήσει για μελλοντικές αιχμές κατανάλωσης λόγω ανεξέλεγκτης χρήσης AC. Τον Ιούνιο, καύσωνας στη Νότια Ευρώπη προκάλεσε κατάρρευση δικτύων στην Ιταλία και διακοπές ρεύματος σε αρκετές περιοχές.
Μέρος του προβλήματος σχετίζεται με τις καταναλωτικές επιλογές. Πολλοί προτιμούν μικρές, φορητές μονάδες που είναι φθηνότερες και εύκολες στην εγκατάσταση, αλλά λιγότερο ενεργειακά αποδοτικές. Σύμφωνα με τη Διεθνή Υπηρεσία Ενέργειας, η ψύξη χώρων αντιπροσωπεύει ήδη το 10% της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας στα κτήρια παγκοσμίως, και το ποσοστό της Ευρώπης αναμένεται να αυξηθεί. Για να καλυφθεί η ζήτηση, οι μονάδες φυσικού αερίου και άνθρακα ενεργοποιούνται όλο και συχνότερα.
Η προσαρμογή είναι ακόμη δυσκολότερη λόγω της παλαιότητας των κτηρίων. Πολλά έχουν σχεδιαστεί για να συγκρατούν θερμότητα, κάτι που ευνοεί τον χειμώνα αλλά επιβαρύνει το καλοκαίρι. Στις πυκνοκατοικημένες πόλεις, η έλλειψη χώρου για εξωτερικές μονάδες και η θερμότητα που αυτές εκπέμπουν εντείνουν το φαινόμενο της «αστικής θερμικής νησίδας».
Η προσαρμογή στις νέες ανάγκες ψύξης δεν είναι μόνο θέμα υποδομών ή πολιτικής, αλλά και πολιτισμικό ζήτημα. Η αντίσταση στον κλιματισμό έχει συνδεθεί με το κόστος, την αισθητική, τον θόρυβο και τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο. Τον Ιούνιο, όταν η Γαλλία πρότεινε περιορισμό της διάδοσης του AC για λόγους βιωσιμότητας, η Μαρίν Λεπέν κατηγόρησε τις ελίτ ότι ζητούν από τους πολίτες να υποφέρουν από τη ζέστη, ενώ οι ίδιες απολαμβάνουν κλιματιζόμενους χώρους.
Μια ενδιάμεση λύση ίσως είναι εφικτή. Η Daikin Europe αναπτύσσει μοντέλα για την ευρωπαϊκή αγορά με χαρακτηριστικά όπως πιο αθόρυβους ανεμιστήρες. Αν και η αντίσταση παραμένει σε ορισμένες περιοχές, η αποδοχή αυξάνεται, ιδιαίτερα στις νεότερες γενιές, καθώς η έλλειψη δροσιάς αντιμετωπίζεται πλέον ως κίνδυνος δημόσιας υγείας που επηρεάζει την παραγωγικότητα σε δουλειές, σχολεία και σπίτια.
Ο 27χρονος Αμαντέι Πετάν, διευθυντής έργου στο Παρίσι, αγόρασε τον πρώτο του κλιματισμό τον Ιούνιο, επιλέγοντας μοντέλο με χαμηλότερες εκπομπές. «Νιώθω ότι κάθε καλοκαίρι γίνεται πιο ζεστό», λέει. «Για να μπορώ να δουλεύω και να ζω άνετα στο μικρό μου διαμέρισμα, χρειαζόμουν κλιματιστικό».
Πηγή: newmoney.gr
Διαβάστε επίσης: Κίνδυνος νέων περικοπών ρεύματος λόγω καύσωνα