Του Στέλιου Γαβριήλ*
Ο τομέας των κατασκευών και της ανάπτυξης ακινήτων αποτελεί διαχρονικά έναν από τους πιο ζωτικούς πυλώνες της κυπριακής οικονομίας. Καθώς σήμερα διανύει μια ακόμη δυναμική χρονιά με έντονη δραστηριότητα, η κατασκευαστική βιομηχανία καλείται ταυτόχρονα να ανταποκριθεί με αποτελεσματικότητα στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει.
Γιατί ακριβώς η διατήρηση και ενίσχυση της θετικής πορείας που ακολουθεί ο κλάδος μας τα τελευταία χρόνια απαιτεί όραμα, στρατηγική και, πάνω από όλα, συνεργασία.
Στην πρώτη γραμμή αυτής της προσπάθειας βρίσκεται η ΟΣΕΟΚ, που με υπευθυνότητα και ενεργό ρόλο στηρίζει τον κλάδο, διεκδικεί λύσεις και εργάζεται με συνέπεια για ένα ισχυρό, βιώσιμο, ανταγωνιστικό μέλλον. Για έναν κλάδο που παραμένει κινητήρια δύναμη για την οικονομία και την κοινωνία.
Προτεραιότητα η εξεύρεση εργαζομένων
Η έλλειψη εξειδικευμένου τεχνικού και επιστημονικού προσωπικού αποτελεί τα τελευταία χρόνια μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για τον κατασκευαστικό κλάδο στην Κύπρο. Η αδυναμία εξεύρεσης κατάλληλα καταρτισμένου προσωπικού ανάμεσα στους ντόπιους οδηγεί όλο και περισσότερες επιχειρήσεις στην αναζήτηση εργαζομένων από τρίτες χώρες. Με τις διαδικασίες έγκρισης ξένου εργατικού δυναμικού, ωστόσο, να είναι ιδιαίτερα χρονοβόρες και πολύπλοκες, ο κλάδος μας παραμένει υποστελεχωμένος. Οι επιπτώσεις της έλλειψης εργατικού δυναμικού περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, καθυστερήσεις στην εκτέλεση και ολοκλήρωση έργων, αθέτηση συμβατικών υποχρεώσεων, ρήτρες καθώς και αυξημένα κόστη διαχείρισης. Όλα αυτά επιβαρύνουν τόσο τις κατασκευαστικές εταιρείες όσο και τους αγοραστές. Η έλλειψη προσωπικού επηρεάζει επίσης τα δημόσια έργα. Η καθυστέρηση στην υλοποίηση των έργων επιβραδύνει την αναπτυξιακή πορεία της χώρας και στερεί από τους πολίτες κρίσιμες υποδομές που θα βελτίωναν την καθημερινότητά τους. Ταυτόχρονα, πρόκειται για ένα ζήτημα που περιορίζει την ανταγωνιστικότητα της Κύπρου, αποθαρρύνοντας νέες επενδύσεις και περιορίζοντας τις δυνατότητες περαιτέρω ανάπτυξης.
Είναι για όλους τους πιο πάνω λόγους που χρειάζονται μέτρα για την αντιμετώπιση της έλλειψης ανθρώπινου δυναμικού. Απαιτείται η διαμόρφωση και υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου στρατηγικού πλάνου, που θα περιλαμβάνει τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα μέτρα. Από τη μια, πρέπει να δημιουργηθούν πιο ευέλικτες και αποτελεσματικές διαδικασίες για την προσέλκυση και εργοδότηση ξένου εργατικού δυναμικού. Από την άλλη, είναι κρίσιμο να επενδύουμε στην τεχνική εκπαίδευση και να δημιουργήσουμε τις συνθήκες που θα ωθήσουν περισσότερους Κυπρίους να ενταχθούν στην αγορά εργασίας του κατασκευαστικού τομέα. Ιδιαίτερα νέους ανθρώπους, τους οποίους ως ΟΣΕΟΚ ενθαρρύνουμε να ακολουθήσουν εξειδικευμένα επαγγέλματα της κατασκευαστικής βιομηχανίας, με μέλλον και ουσιαστικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη της Κύπρου.
Για να μπορέσουμε, λοιπόν, να διασφαλίσουμε τη συνέχιση της δυναμικής πορείας του κλάδου μας, καθώς και της κυπριακής οικονομίας, η ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού δεν μπορεί παρά να αποτελεί προτεραιότητα.
Η ανάγκη για εκσυγχρονισμό των δημοσίων συμβάσεων
Ένα από τα πλέον κρίσιμα ζητήματα που απασχολούν την Ομοσπονδία μας, και κατ’ επέκταση τον κατασκευαστικό κλάδο, είναι η ανάγκη για αναθεώρηση του πλαισίου που διέπει τις δημόσιες συμβάσεις.
Το 2024 είδαμε μεγάλα δημόσια έργα αξίας δισεκατομμυρίων ευρώ να καταρρέουν, καταδεικνύοντας με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο ότι πρέπει επιτέλους να βρεθούν αποτελεσματικές λύσεις. Όπως έχουμε διαπιστώσει όλα αυτά τα χρόνια, τα προβλήματα που εντοπίζονται σε μια δημόσια σύμβαση αρχίζουν από το στάδιο του σχεδιασμού και της μελέτης, και ακολουθούν όλη την πορεία εκτέλεσης ενός έργου μέχρι την ολοκλήρωση ή δυστυχώς την κατάρρευσή του. Οι καθυστερήσεις ή η διακοπή έργων συνεπάγονται σημαντικές επιπτώσεις, όπως η σπατάλη δημοσίων πόρων, η επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης, η μείωση της ελκυστικότητας της Κύπρου ως επενδυτικού προορισμού, καθώς και ο περιορισμός της ανάπτυξης της χώρας. Άμεσος είναι, επίσης, ο αντίκτυπος και στην κοινωνία. Τα προβλήματα στην υλοποίηση έργων στερούν από τους πολίτες σημαντικές υποδομές, υποβαθμίζοντας τη συνολική ποιότητα ζωής. Η έλλειψη λειτουργικών υποδομών όχι μόνο δυσχεραίνει την καθημερινότητα των πολιτών, αλλά πλήττει συνολικά την ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή.
Η ριζική αναθεώρηση των δημοσίων συμβάσεων αποτελεί επιτακτική ανάγκη. Στόχος είναι η διαμόρφωση ενός σύγχρονου και λειτουργικού συστήματος που να εξασφαλίζει ότι τα έργα θα εκτελούνται εγκαίρως, εντός του προϋπολογισμού και με την απαιτούμενη ποιότητα. Ενός συστήματος που θα βασίζεται στη διαφάνεια, στη συνεργασία, στην εμπιστοσύνη, καθώς και στη σωστή κατανομή των ευθυνών μεταξύ όλων των εμπλεκομένων. Ιδιαίτερα σημαντική κρίνεται, επίσης, η υιοθέτηση νέων μηχανισμών άμεσης επίλυσης διαφορών. Δηλαδή, η καθιέρωση της κριτικής διαδικασίας στα πρότυπα χωρών του εξωτερικού, όπου σε περίπτωση διαφωνίας μεταξύ των συμβαλλόμενων μερών η επίλυση θα ανατίθεται σε ανεξάρτητο διαιτητή, με σκοπό την άμεση και δίκαιη διαχείριση της διαφοράς.
Την ίδια στιγμή, η οικοδόμηση σχέσεων εμπιστοσύνης ανάμεσα στους εμπλεκόμενους φορείς αποτελεί επίσης μια εξαιρετικά σημαντική πτυχή της προσπάθειας. Είναι, λοιπόν, σημαντικό να εργαστούμε για τη μετάβαση σε ένα νέο μοντέλο συνεργασίας, το οποίο θα στηρίζεται τόσο στον εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου των δημοσίων συμβάσεων όσο και στην αλλαγή νοοτροπίας.
Σε αυτό το πλαίσιο, προχωρήσαμε τον περασμένο Μάρτιο στην κατάθεση τεκμηριωμένων προτάσεων ενώπιον του Υπουργείου Μεταφορών και του Γενικού Λογιστηρίου, με τους αρμόδιους φορείς να μας διαβεβαιώνουν ότι διαδικασία μεταρρύθμισης είναι σε εξέλιξη.
Πράγματι, τον Ιούλιο είδαμε να τίθενται σε ισχύ οι πρώτοι τροποποιητικοί κανονισμοί που στοχεύουν στην ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των οργάνων διαχείρισης, στη διαφάνεια όσον αφορά τον αποκλεισμό οικονομικών φορέων, όπως και στη βελτίωση του συστήματος ελέγχου των αλλαγών και απαιτήσεων κατά την εκτέλεση των συμβάσεων.
Πρόκειται για ένα σημαντικό βήμα προς τον εκσυγχρονισμό του συστήματος δημοσίων συμβάσεων -μια διαδικασία που αναμένουμε να συνεχιστεί με επιπλέον μεταρρυθμίσεις το επόμενο διάστημα.
Μέσα από συνεργασία και διάλογο, μπορούμε να συνεχίσουμε την προσπάθεια, ώστε να δημιουργήσουμε ένα λειτουργικό και αξιόπιστο πλαίσιο υλοποίησης δημοσίων έργων. Ένα πλαίσιο που θα διασφαλίζει τη συνέπεια, τη διαφάνεια και το δημόσιο συμφέρον.
Για ένα πράσινο και βιώσιμο αύριο
Η στροφή του κατασκευαστικού τομέα σε ένα μοντέλο βιώσιμης και αειφόρου ανάπτυξης αποτελεί σήμερα βασική προϋπόθεση για τη διαμόρφωση ενός μέλλοντος που θα στηρίζεται στην ευημερία, στην ανθεκτικότητα και στον σεβασμό προς το περιβάλλον. Γι’ αυτό και η μετάβαση του κλάδου μας στην «πράσινη» εποχή καθίσταται σήμερα ένας από τους κύριους στρατηγικούς στόχους που θέτουμε για το αύριο.
Πρόκειται για ένα σημαντικό στοίχημα που καλούμαστε να κερδίσουμε, προκειμένου να μπορέσουμε να διασφαλίσουμε:
- Τη βιωσιμότητα των έργων.
- Τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος.
- Την ενίσχυση της ενεργειακής αποδοτικότητας των αναπτύξεων.
- Την αναβάθμιση της ανταγωνιστικότητας της κυπριακής αγοράς.
- Την ανάπτυξη του κλάδου και της κυπριακής οικονομίας.
- Την ποιότητα ζωής των επόμενων γενεών.
Για να το πετύχουμε αυτό, απαιτείται ένας ολοκληρωμένος στρατηγικός σχεδιασμός που να περιλαμβάνει: επένδυση σε νέες τεχνολογίες και καινοτόμες πρακτικές, στοχευμένα κίνητρα που θα ενθαρρύνουν την υιοθέτηση «πράσινων» λύσεων από τους επαγγελματίες του κλάδου, καθώς επίσης και στενή συνεργασία μεταξύ Πολιτείας, ιδιωτικού τομέα και όλων των εμπλεκόμενων φορέων. Ως η Ομοσπονδία που εκπροσωπεί τον κατασκευαστικό κλάδο, έχουμε πλήρη επίγνωση των προκλήσεων που συνοδεύουν αυτήν την προσπάθεια. Ταυτόχρονα, όμως, γνωρίζουμε ότι πρόκειται για ένα σημαντικό βήμα προς ένα καλύτερο αύριο.
Είμαστε, λοιπόν, έτοιμοι να συμβάλουμε ενεργά με τεκμηριωμένες θέσεις, ρεαλιστικές προτάσεις και συγκεκριμένες δράσεις, ώστε να διαμορφώσουμε από κοινού ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης -ένα μοντέλο που σέβεται τον άνθρωπο, προστατεύει τους φυσικούς πόρους και ενισχύει την προοπτική ενός ανθεκτικού και βιώσιμου μέλλοντος.
Η συνεργασία το πιο σημαντικό εργαλείο
Στην ΟΣΕΟΚ γνωρίζουμε καλά ότι μόνο μέσα από τη συνεργασία όλων μας -των επαγγελματιών του κλάδου, της Πολιτείας και όλων των αρμόδιων φορέων- μπορούμε να διασφαλίσουμε όχι μόνο τη συνέχιση της αναπτυξιακής πορείας του κλάδου μας, αλλά και τη συνολική πρόοδο της χώρας.
Μαζί μπορούμε να χτίσουμε ένα ακόμη πιο σταθερό, δυναμικό και βιώσιμο περιβάλλον δραστηριοποίησης για τον κατασκευαστικό κλάδο. Ένα περιβάλλον που ενισχύει την ανταγωνιστικότητα, προσελκύει επενδύσεις και δημιουργεί πραγματική αξία για την κυπριακή κοινωνία.
Η Ομοσπονδία μας, η δύναμη της κατασκευαστικής βιομηχανίας, συνεχίζει να εργάζεται με προσήλωση, συνέπεια και όραμα για την αναβάθμιση του κλάδου, αλλά και για την πρόοδο και ευημερία της Κύπρου και των ανθρώπων της.
*Προέδρου της Ομοσπονδίας Συνδέσμων Εργολάβων Οικοδομών Κύπρου (Ο.Σ.Ε.Ο.Κ.)
Διαβάστε επίσης: Η Στεγαστική Αγορά στην Κύπρο