Σε δημοσιονομική «βόμβα» ενδέχεται να εξελιχθεί η προσπάθεια δημιουργίας τερματικού εισαγωγής φυσικού αερίου στο Βασιλικό καθώς η «ζημιά» για το κράτος ενδέχεται να μην περιοριστεί στο ποσό της στήριξης των €67,2 εκατ. που ήδη η ΕΕ ζητά να επιστραφεί, αλλά να αγγίξει τα 400 εκατ. ευρώ.
Αυτό προκύπτει από την Έκθεση Δημοσιονομικών Κινδύνων που συνοδεύει τον κρατικό προϋπολογισμό για το 2026 που κατατέθηκε χθες επίσημα στη Βουλή. Όπως κάθε χρόνο η έκθεση καταγράφει τους δημοσιονομικούς κινδύνους και μέτρα αντιμετώπισής τους.
Στην έκθεση καταγράφονται οι δημοσιονομικοί κίνδυνοι που προέρχονται από το εσωτερικό και το εξωτερικό, με το τερματικό Βασιλικού να ξεχωρίζει όσον αφορά τους «εσωτερικούς» κινδύνους για τα δημόσια οικονομικά. Συγκεκριμένα το Υπουργείο Οικονομικών στην Έκθεση Δημοσιονομικών Κινδύνων καταγράφει ως δημοσιονομικό κίνδυνο που προκύπτει από το εσωτερικό περιβάλλον τις «εξελίξεις σχετικά με το Τερματικό Βασιλικού που αφορούν σε ενδεχόμενες αποζημιώσεις πέραν των €400 εκ.».
Με το ΥΠΟΙΚ να μετρά προφανώς στο συγκεκριμένο ποσό όχι μόνο τη συνολική στήριξη που εγκρίθηκε από την ΕΕ για το έργο, ύψους 100 εκατ. περίπου – εκ των οποίων δόθηκε μέχρι στιγμής ποσό κοντά στα 75 εκατ. ευρώ από τα οποία τα 67 εκατ. ζητούνται πίσω – αλλά και ενδεχόμενη απόφαση κατά της Κύπρου από το Διαιτητικό Δικαστήριο στο Λονδίνο στο οποίο προσέφυγε η κινεζική εταιρεία CPP διεκδικώντας μεταξύ άλλων αποζημιώσεις 200 εκατ. ευρώ.
Απώλειες από ΣΑΑ και ελλείμματα ΟΚΥπΥ
Στους κινδύνους που μπορεί να προκύψουν από το εσωτερικό περιβάλλον, το ΥΠΟΙΚ παραθέτει, μεταξύ άλλων και τους πιο κάτω:
- Προκλήσεις που προκύπτουν από αυξήσεις στις λειτουργικές δαπάνες (κυρίως λόγω της αστάθειας στην τιμή της ενέργειας), και του κόστους κατασκευαστικών έργων (ένεκα της αύξησης του κόστους των πρώτων υλών).
- Από δάνεια που παραχωρήθηκαν τα προηγούμενα χρόνια μέσω διαφόρων Οντοτήτων Δημοσίου Δικαίου (ΟΔΔ) και άλλων χρηματοπιστωτικών οργανισμών σε φυσικά πρόσωπα και καθίστανται μη εξυπηρετούμενα.
- Ενεργοποίηση ενδεχόμενων υποχρεώσεων που πηγάζουν από κρατικές εγγυήσεις.
- Από τις ενδεχόμενες υποχρεώσεις που δύναται να προκύψουν σε βάρος της Δημοκρατίας από μη βιώσιμα συνταξιοδοτικά ταμεία, δικαστικές υποθέσεις που εκκρεμούν ενώπιον της Δικαιοσύνης.
- Απώλεια εσόδων, από τυχόν μη επίτευξη οροσήμων συγχρηματοδοτούμενων έργων και έργων του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΣΑΑ).
- Επιβάρυνση των δημόσιων οικονομικών από την ενδεχόμενη ανάγκη χρηματοδότησης των ελλειμμάτων του ΟΚΥπΥ για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από την περίοδο που έχει καθοριστεί από την σχετική νομοθεσία, και η οποία έληγε στις 31/05/2024, αφού με βάση τον περί Ίδρυσης Οργανισμού Κρατικών Υπηρεσιών Υγείας (Τροποποιητικό) Νόμο του 2025, η περίοδος αυτή επεκτείνεται μέχρι τις 31/12/2026, ή/και από τη μη ανάληψη υποχρεώσεων που προβλέπεται από το ΓεΣΥ από τον προϋπολογισμό του ΟΑΥ.
- Αρνητικές οικονομικές επιδόσεις των Κρατικών οργανισμών, των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των συμβάσεων που έχουν γίνει στα πλαίσια Συμπράξεων Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα.
- Τερματισμός σύμβασης διαχείρισης του Λιμανιού και της ανάπτυξης της Μαρίνας της Λάρνακας και ανάληψη των υποχρεώσεων από το κράτος.
- Από ενδεχόμενη επιβολή προστίμων λόγω μη συμμόρφωσης, μερικώς ή πλήρως, με το Κοινοτικό Κεκτημένο, όπως για παράδειγμα η επιβολή προστίμου στα πλαίσια της καταδικαστικής απόφασης σχετικά με την Οδηγία 91/271/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 21ης Μαΐου 1991, για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων.
Οι εξωτερικοί κίνδυνοι
Σύμφωνα με την Έκθεση Δημοσιονομικών Κινδύνων οι κίνδυνοι που προκύπτουν από το εξωτερικό περιβάλλον αφορούν κυρίως τα πιο κάτω:
- Κίνδυνος επαναφοράς των πληθωριστικών πιέσεων λόγω της συνεχιζόμενης σύρραξης μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας αλλά και των εχθροπραξιών στη Μέση Ανατολή και το ενδεχόμενο της ασύμμετρης επέκτασης τους.
- Άλλες αρνητικές εξελίξεις στις οικονομίες άλλων χωρών με επιπτώσεις σε βασικούς παραγωγικούς τομείς της κυπριακής οικονομίας, που θα οδηγήσουν σε χαμηλότερο (από τον προβλεπόμενο) ρυθμό ανάπτυξης και επιδείνωσης των δημοσιονομικών δεικτών, (π.χ. δημοσιονομικό ισοζύγιο, δημόσιο χρέος, ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών), καθώς και του επιπέδου ανεργίας.
- Συνέχιση ή και επιβολή νέων κυρώσεων στη Ρωσία και τη Λευκορωσία, με άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις στην ευρωπαϊκή οικονομία, συμπεριλαμβανομένης της κυπριακής οικονομίας και κατά κύριο λόγο στον τομέα των υπηρεσιών.
- Οι επιπτώσεις από την νέα δασμολογική πολιτική των ΗΠΑ στο διεθνές εμπόριο, με κυρίως έμμεσες επιπτώσεις στην κυπριακή οικονομία.
- Επιδείνωση γεωπολιτικών εξελίξεων που θα έχει αρνητικό αντίκτυπο στην οικονομική δραστηριότητα, περιλαμβανομένου και του κινδύνου ενδεχόμενης αύξησης στη ροή μεταναστών.
Κύρια μέτρα για περιορισμό των κινδύνων
Ως κύριο μέτρο για αντιμετώπιση των δημοσιονομικών κινδύνων το ΥΠΟΙΚ προτάσσει την ανάγκη διατήρησης της δημοσιονομικής πειθαρχίας και των πλεονασμάτων στα κρατικά ταμεία.
Συγκεκριμένα στην έκθεση του το Υπουργείο καταγράφει ως τα κύρια μέτρα που έχουν ληφθεί ή προγραμματίζεται να ληφθούν για μετριασμό των πιο πάνω κινδύνων τα εξής:
- Μεσοπρόθεσμος δημοσιονομικός σχεδιασμός στη βάση ρεαλιστικών παραδοχών και αυστηρή προσήλωση στον στόχο του ισοσκελισμένου / πλεονασματικού προϋπολογισμού.
- Μέτρα ενίσχυσης της ανάπτυξης και διεύρυνσης της παραγωγικής βάσης της οικονομίας, με τη μετάβαση σε πιο δυναμικές μορφές ανάπτυξης και την προώθηση νέων παραγωγικών τομέων, όπως της τεχνολογίας, της έρευνας, της πράσινης μετάβασης και της κυκλικής οικονομίας, οι οποίοι θα δημιουργήσουν νέες και ποιοτικές θέσεις εργασίας.
- Κοινωνικά μέτρα στήριξης των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού.
- Διαρθρωτικές αλλαγές στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, περιλαμβανομένης της ορθολογικής εφαρμογής της μεταρρύθμισης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, καθώς και της ενίσχυσης της διακυβέρνησης και της εποπτείας των ΟΔΔ.
- Παρακολούθηση των δανείων που παραχωρήθηκαν με κυβερνητικές εγγυήσεις σε συστηματική βάση.
- Συνέχιση των μέτρων που έχουν ληφθεί για διαχείριση των μεταναστευτικών ροών.
Διαβάστε επίσης: Λιγότερα τα δάνεια που έδωσαν οι τράπεζες τον Αύγουστο – Πώς κινήθηκαν τα επιτόκια