Μία συνθετική ουσία που σκοτώνει δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους κάθε χρόνο, έχει μετατραπεί σε κρίσιμο διαπραγματευτικό χαρτί στις σινοαμερικανικές σχέσεις, δοκιμάζοντας τα όρια μιας εύθραυστης εκεχειρίας.
Ο λόγος βεβαίως για τη φαιντανύλη. Ο πόλεμος των ΗΠΑ κατά του ναρκωτικού συναντά την κινεζική βιομηχανία, που παράγει τα χημικά του θεμέλια. Μέσα σε αυτό το δυσοίωνο πλέγμα δημόσιας υγείας, γεωπολιτικής και εμπορικών ανταγωνισμών, Ουάσιγκτον και Πεκίνο προσπαθούν να συντηρήσουν μια εκεχειρία που κρέμεται από λεπτές ισορροπίες — με μια ουσία τόσο φονική, ώστε να καθορίζει πλέον τη δυναμική ανάμεσα στις δύο υπερδυνάμεις.
Ο πόλεμος των ΗΠΑ κατά της φαιντανύλης δεν είναι πια μόνο ζήτημα δημόσιας υγείας. Έχει γίνει το κεντρικό διακύβευμα σε μια εύθραυστη εμπορική εκεχειρία με την Κίνα, η οποία ελέγχει μεγάλο μέρος της παγκόσμιας αλυσίδας παραγωγής της ουσίας και των πρόδρομων χημικών της.
Με τον Ντόναλντ Τραμπ να ρυθμίζει δασμούς ανάλογα με τη στάση του Πεκίνου και τον Σι Τζινπίνγκ να χρησιμοποιεί τη συνεργασία ως μοχλό επιρροής, η επόμενη χρονιά θα κρίνει αν το φαινόμενο θα παραμείνει στον χώρο της ασφάλειας ή θα εξελιχθεί σε πλήρη γεωπολιτική αντιπαράθεση.
Η νέα συμφωνία και το εύθραυστο ισοζύγιο
Η φαιντανύλη έχει στοιχίσει τη ζωή σε περισσότερους από 300.000 Αμερικανούς από το 2020 και αποτελεί πλέον την πρώτη αιτία θανάτου για τους πολίτες 18–44 ετών.
Η νέα κυβέρνηση Τραμπ επέλεξε να πιέσει την Κίνα με επιβολή δασμών 20% σε κινεζικά προϊόντα, κατηγορώντας τη χώρα ότι επιτρέπει την ανεξέλεγκτη παραγωγή και εξαγωγή κρίσιμων χημικών.
Ωστόσο, τον περασμένο μήνα και στο περιθώριο μιας ευρύτερης συμφωνίας με τον Σι Τζινπίνγκ, ο Αμερικανός πρόεδρος δέχθηκε να μειώσει στο μισό τους δασμούς. Σε αντάλλαγμα, το Πεκίνο δεσμεύτηκε για «σημαντικά μέτρα»: αυστηρούς ελέγχους σε 13 πρόδρομες ουσίες, προειδοποιήσεις προς τις εξαγωγικές επιχειρήσεις και δημιουργία διμερούς ομάδας εργασίας.
Γιατί η Κίνα κρατά το κλειδί
Δύο δομικά χαρακτηριστικά εξηγούν τον ρόλο της Κίνας στη διεθνή κρίση φαιντανύλης:
• Η χημική της βιομηχανία: με μερίδιο περίπου 40% της παγκόσμιας παραγωγής, διαθέτει χιλιάδες εργοστάσια που μπορούν εύκολα —και συχνά χωρίς αυστηρούς ελέγχους— να παράγουν πρόδρομες ουσίες με νόμιμη ή παράνομη χρήση.
• Τα υπόγεια χρηματοπιστωτικά δίκτυα: μέσω αυτών «ξεπλένονται» δεκάδες δισ. δολάρια ετησίως, διευκολύνοντας τη λειτουργία καρτέλ και διακινητών.
Η Κίνα δεν έχει σοβαρό εσωτερικό πρόβλημα με τη φαιντανύλη — όμως η παραγωγή των χημικών της ουσιών, που φτάνουν κυρίως στο Μεξικό, τροφοδοτεί την αμερικανική επιδημία. Το 2019, μετά την πρώτη πίεση Τραμπ, μια σκληρή κινεζική καταστολή μείωσε δραστικά την παράνομη παραγωγή, αυξάνοντας τις τιμές στον δρόμο και περιορίζοντας θανάτους για αρκετούς μήνες. Γρήγορα όμως οι παραγωγοί προσαρμόστηκαν, συνεχίζοντας να εξάγουν τις πρόδρομες ουσίες.
Μια συνεργασία που διακόπτεται κάθε φορά που οι σχέσεις ψυχραίνουν
Η σινοαμερικανική συνεργασία στην καταπολέμηση της φαιντανύλης ήταν ανέκαθεν βαθιά πολιτική. Κάθε φορά που η διμερής σχέση δοκιμάζεται, το Πεκίνο χαλαρώνει:
- το 2020 μετά τις κυρώσεις για τους Ουιγούρους,
- το 2022 μετά την επίσκεψη Πελόζι στην Ταϊβάν,
- το 2024 μετά τους νέους δασμούς Τραμπ.
Παρά τις συλλήψεις, το κλείσιμο εταιρειών και τις 140.000 «κατεβασμένες» παράνομες διαφημίσεις, το αμερικανικό Στέιτ Ντιπάρτμεντ εξακολουθεί να θεωρεί πως η Κίνα δεν λαμβάνει «αποφασιστικά μέτρα». Και το διαδίκτυο παραμένει ένας τεράστιος ανεξέλεγκτος χώρος για την παράνομη πώληση πρόδρομων ουσιών.
Τι μπορεί να αλλάξει - και πόσο ρεαλιστικό είναι
Ειδικοί επισημαίνουν ότι η Κίνα έχει περιθώρια για πιο ουσιαστική δράση μέσα στον επόμενο χρόνο:
- ενίσχυση του νομικού πλαισίου για πρόδρομες ουσίες με πολλαπλές νόμιμες χρήσεις,
- αυστηρότερη παρακολούθηση πελατών από τις χημικές εταιρείες,
- πιο σκληρή και σταθερή εφαρμογή των μέτρων.
Η συγκυρία πάντως ευνοεί το Πεκίνο: οι θάνατοι από συνθετικά οπιοειδή στις ΗΠΑ μειώνονται εντυπωσιακά — στους 42.000 τους τελευταίους 12 μήνες, από 78.000 στο αποκορύφωμα του 2023.
Η μείωση σχετίζεται με διάφορους παράγοντες, από καλύτερα αντίδοτα έως αυξημένη επαγρύπνηση, όμως μέρος της αποδίδεται και σε προηγούμενες κινήσεις της Κίνας.
Η φαιντανύλη ως διαπραγματευτικό χαρτί
Το βασικό ερώτημα είναι αν η Κίνα έχει πραγματικό κίνητρο για διαρκή συνεργασία. Πολλοί αναλυτές εκτιμούν ότι το Πεκίνο θεωρεί τη φαιντανύλη εργαλείο πίεσης. Όποτε κρίνει ότι το κλίμα επιδεινώνεται, μπορεί να χαλαρώσει ελέγχους, καθυστερήσει διώξεις, σταματήσει την ανταλλαγή πληροφοριών.
Αντίστοιχα, η κυβέρνηση Τραμπ θέλει να δείξει αποτελέσματα στο μέτωπο των ναρκωτικών, μια πολιτική προτεραιότητα με πολύ μεγάλη απήχηση στο εσωτερικό.
Έτσι, ένα πρόβλημα δημόσιας υγείας εξελίσσεται πλέον σε στρατηγικό εργαλείο αμοιβαίας πίεσης.
Ιδανικά, η αντιμετώπιση της φαιντανύλης θα έπρεπε να αποσυνδεθεί από τους εμπορικούς ανταγωνισμούς — είναι ένα από τα ελάχιστα πεδία όπου τα συμφέροντα ΗΠΑ και Κίνας μπορούν να ευθυγραμμιστούν. Αλλιώς ο εθισμός θα συνεχίσει να στοιχίζει ζωές.
Πηγή: naftemporiki.gr
Διαβάστε επίσης: ΗΠΑ: Τέλος στο ιστορικό shutdown μετά από 43 ημέρες