Η καθημερινότητα στον χώρο εργασίας έχει πλέον μεταμορφωθεί. Δεν χρειάζεται να κοιτάξει κανείς μακριά: από την οθόνη του υπολογιστή μέχρι την ειδοποίηση στο κινητό, κάθε κίνηση, κάθε απόφαση, κάθε λεπτό της εργασίας περνά μέσα από έναν ψηφιακό φακό. Μια νέα πανευρωπαϊκή έρευνα αποκαλύπτει πόσο βαθιά έχει ριζώσει η τεχνολογία στην επαγγελματική ζωή των Ευρωπαίων — και πόσο η τεχνητή νοημοσύνη αρχίζει να αναλαμβάνει ρόλους που κάποτε ανήκαν αποκλειστικά στους ανθρώπους.
Σύμφωνα με τη μελέτη του Κοινού Κέντρου Ερευνών (JRC) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που διεξήχθη σε συνεργασία με τη Γενική Διεύθυνση Απασχόλησης, η ψηφιακή μετάβαση δεν είναι πια προνόμιο λίγων κλάδων ή πολυεθνικών. Από τους 70.316 εργαζόμενους που συμμετείχαν στην έρευνα, προερχόμενοι από όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ, το 90% χρησιμοποιεί ψηφιακές συσκευές στην εργασία του και σχεδόν ένας στους τρεις (30%) αξιοποιεί εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης — κυρίως chatbots βασισμένα σε μεγάλα γλωσσικά μοντέλα.
Η νέα καθημερινότητα: γραφεία χωρίς χαρτί, οθόνες χωρίς όρια
Η τεχνητή νοημοσύνη παύει να είναι ένα αφηρημένο τεχνολογικό επίτευγμα και γίνεται πλέον αναπόσπαστο εργαλείο εργασίας. Είτε πρόκειται για τη σύνταξη και μετάφραση κειμένων είτε για την επεξεργασία δεδομένων, τη δημιουργία εικόνων ή την απομαγνητοφώνηση, τα LLMs αλλάζουν ριζικά τον τρόπο με τον οποίο οι εργαζόμενοι επικοινωνούν, δημιουργούν και αποδίδουν.
Η συγγραφή είναι η πιο συχνή χρήση (65%), ακολουθούμενη από μετάφραση (59%) και επεξεργασία δεδομένων (38%), ενώ πιο εξειδικευμένες εφαρμογές, όπως ο προγραμματισμός ή η παροχή συμβουλών σε πελάτες, βρίσκονται επίσης σε άνοδο. Οι βόρειες και κεντρικές ευρωπαϊκές χώρες προηγούνται, γεγονός που αποτυπώνει τη διαφορά ψηφιακής ωριμότητας στην Ευρώπη.
Ψηφιακή παρακολούθηση: Όταν το λογισμικό γνωρίζει πότε φεύγεις από τη δουλειά
Η τεχνολογική πρόοδος δεν αφορά μόνο την παραγωγικότητα αλλά και την επιτήρηση. Περίπου το 37% των εργαζομένων στην ΕΕ δηλώνει ότι παρακολουθείται για τις ώρες εργασίας του, ενώ το 36% καταγράφεται κατά την είσοδο και έξοδο από τον χώρο εργασίας. Στους τομείς των μεταφορών, των κατασκευών και της μεταποίησης, τα συστήματα εντοπισμού είναι πιο διαδεδομένα, ενώ στις υπηρεσίες –όπως ο χρηματοπιστωτικός κλάδος και η δημόσια διοίκηση– κυριαρχούν οι ψηφιακές φόρμες αξιολόγησης.
Η παρακολούθηση δεν σταματά εκεί: σε αρκετές χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, η χρήση εργαλείων για την καταγραφή ιστορικού διαδικτύου, τηλεφωνικών κλήσεων ή τοποθεσίας οχημάτων είναι εξίσου διαδεδομένη.
Αλγοριθμική διαχείριση: ο «αόρατος» μάνατζερ του μέλλοντος
Το πιο ενδιαφέρον –και ίσως ανησυχητικό– εύρημα αφορά την αλγοριθμική διαχείριση, δηλαδή τη χρήση αλγορίθμων για τον συντονισμό και την αξιολόγηση του προσωπικού. Πάνω από το 24% των εργαζομένων στην ΕΕ βλέπει το πρόγραμμά του να καθορίζεται αυτόματα, ενώ το 13% αξιολογείται ή επιβραβεύεται με βάση δεδομένα που συγκεντρώνει ένα λογισμικό.
Η «μηχανική» αυτή προσέγγιση της διαχείρισης αλλάζει τη σχέση του ανθρώπου με την εργασία: τα συστήματα αποφασίζουν ποιος κάνει τι, πότε και με ποιον ρυθμό, χωρίς πάντα να είναι διαφανής ο τρόπος λειτουργίας τους.
Η εποχή της “πλατφορμοποίησης”
Η μελέτη κατηγοριοποιεί τους Ευρωπαίους εργαζομένους σε έξι ομάδες, ανάλογα με τον βαθμό έκθεσής τους στην ψηφιακή εποπτεία και την αλγοριθμική διαχείριση.
- Το 33% χρησιμοποιεί ψηφιακά εργαλεία χωρίς να παρακολουθείται.
- Το 42% βρίσκεται σε κατάσταση μερικής πλατφορμοποίησης, υπόκειται δηλαδή σε τουλάχιστον μία μορφή παρακολούθησης.
- Το 9% εντάσσεται στην πληροφοριακή πλατφορμοποίηση, όπου η εργασία παρακολουθείται και αξιολογείται αυτόματα, κυρίως στον χρηματοπιστωτικό τομέα.
- Το 7% επηρεάζεται από τη φυσική πλατφορμοποίηση, όπως στις μεταφορές και την εφοδιαστική αλυσίδα.
- Τέλος, ένα 2% ζει πλέον σε καθεστώς πλήρους πλατφορμοποίησης, όπου κάθε επαγγελματική κίνηση ορίζεται από τον αλγόριθμο.
Η σκοτεινή πλευρά της ψηφιακής εποχής
Όπως επισημαίνει η μελέτη, οι εργαζόμενοι που βιώνουν πλήρη ή φυσική πλατφορμοποίηση αναφέρουν υψηλότερα επίπεδα άγχους και μειωμένη αυτονομία. Αντίθετα, η πληροφοριακή πλατφορμοποίηση —που συνδέεται περισσότερο με τηλεργασία— φαίνεται λιγότερο επιβαρυντική.
Οι ερευνητές υπογραμμίζουν ότι η ισορροπία ανάμεσα στην καινοτομία και την ανθρώπινη προστασία είναι πλέον πιο κρίσιμη από ποτέ. Ορισμένοι συνδυασμοί ψηφιακής παρακολούθησης και αλγοριθμικής διαχείρισης, τονίζουν, πρέπει να αξιολογούνται προσεκτικά, καθώς μπορεί να υπονομεύουν τα δικαιώματα και την ψυχική υγεία των εργαζομένων.
Η Ευρώπη μπροστά σε μια νέα εργασιακή πραγματικότητα
Η έρευνα του JRC παρέχει πολύτιμα δεδομένα για τη χάραξη πολιτικών, τροφοδοτώντας πρωτοβουλίες όπως ο Quality Jobs Roadmap και η ευρωπαϊκή στρατηγική για την αλγοριθμική διαχείριση. Το ζητούμενο είναι πλέον σαφές: να διασφαλιστεί ότι η τεχνολογική πρόοδος υπηρετεί τον άνθρωπο και όχι το αντίστροφο.
Σε έναν κόσμο όπου ο αλγόριθμος μπορεί να αποφασίσει το πρόγραμμα, τον ρυθμό και ίσως και την απόδοση της εργασίας, η Ευρώπη καλείται να απαντήσει στο θεμελιώδες ερώτημα της νέας εποχής: ποιος ελέγχει ποιον;
Πηγή: newmoney.gr
Διαβάστε επίσης: Αυτοί είναι 5 δείκτες που θα χτυπήσουν καμπανάκι για φούσκα στην ΑΙ