Κάποτε θεωρήθηκε η μεγάλη υπόσχεση της μεταψυχροπολεμικής εποχής: περισσότερη ευημερία, περισσότερη ειρήνη, περισσότερες ευκαιρίες.
Τριάντα χρόνια μετά, η παγκοσμιοποίηση έχει μετατραπεί —όπως γράφει ο Ντέιβιντ Τζ. Λιντς στο βιβλίο του The World’s Worst Bet— στο πιο αποτυχημένο στοίχημα του σύγχρονου καπιταλισμού.
Από το «σοκ της Κίνας» μέχρι την πανδημία, η ελεύθερη αγορά έγινε εργαλείο αποβιομηχάνισης, ανισότητας και πολιτικής οργής.
Από την υπόσχεση στο σοκ
Ο Λιντς, βετεράνος ρεπόρτερ οικονομικών θεμάτων, ανατρέχει σε τρεις δεκαετίες ιστορίας για να εξηγήσει πώς το όραμα της απελευθερωμένης αγοράς οδήγησε τελικά στη διάλυση κοινοτήτων και στην άνοδο των λαϊκισμών.
Το «σοκ της Κίνας» —η έκρηξη των φθηνών εξαγωγών που κατέστρεψε την αμερικανική εργατική τάξη—, η αχόρταγη πίεση για εταιρική αποδοτικότητα, η υπερ-χρηματοποίηση, η κρίση του 2008, η πανδημία και οι πόλεμοι στην Ευρώπη και στη Μέση Ανατολή συνθέτουν ένα παγκόσμιο ντόμινο αποσταθεροποίησης.
Από τον Κλίντον στον Τραμπ, ένα συνεχές
Η αφήγησή του, σύμφωνα με το Foreign Policy που παρουσιάζει το βιβλίο του, περνά από τον Μπιλ Κλίντον και την είσοδο της Κίνας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, στα χαμένα εργοστάσια της αμερικανικής ενδοχώρας, και τελικά στον Ντόναλντ Τραμπ —τον πολιτικό που αξιοποίησε καλύτερα από όλους την οργή της παγκοσμιοποίησης.
Ο Λιντς παρατηρεί πως, σήμερα, Ρεπουμπλικάνοι και Δημοκρατικοί συγκλίνουν εντυπωσιακά: η Ουάσιγκτον έχει γυρίσει την πλάτη στο «ελεύθερο εμπόριο». Ο Τζο Μπάιντεν, ο άλλοτε υπέρμαχος της διεθνούς συνεργασίας, έχει μετατραπεί σε προστάτη της εργατικής τάξης.
Η νέα τάξη του «περιορισμένου παγκόσμιου εμπορίου»
Το βιβλίο, όπως σημειώνει ο ίδιος ο συγγραφέας, δεν υποστηρίζει επιστροφή στην αυτάρκεια.
«Ούτε η ασυγκράτητη παγκοσμιοποίηση των δεκαετιών 1989-2008 ούτε η απομόνωση είναι πλέον βιώσιμες», γράφει.
Αντίθετα, μπαίνουμε σε μια εποχή «επιλεκτικής συνεργασίας», όπου κάθε βιομηχανία, κάθε προϊόν, θα σταθμίζεται ανάμεσα στην ασφάλεια και την αποδοτικότητα.
Η γεωπολιτική, λέει, θα καθορίζει το εμπόριο —όχι το αντίστροφο.
Η διπλή όψη της παγκοσμιοποίησης
Ο Λιντς αναγνωρίζει ότι η παγκοσμιοποίηση δεν απέτυχε παντού. Αντίθετα, για μεγάλο μέρος του πλανήτη ήταν το στοίχημα που πέτυχε: η Κίνα έβγαλε εκατοντάδες εκατομμύρια από τη φτώχεια· χώρες όπως η Βουλγαρία, η Ινδονησία και η Ταϊβάν είδαν πρωτοφανή άνοδο του βιοτικού τους επιπέδου.
Ωστόσο, για τις ΗΠΑ και τη Βρετανία, η άνιση κατανομή των κερδών άφησε πίσω κατεστραμμένες κοινότητες —και γέννησε πολιτική τοξικότητα.
Η κακή μπλόφα και η επόμενη κρίση
Η «χειρότερη μπλόφα του κόσμου» δεν ήταν ότι η παγκοσμιοποίηση απέτυχε, αλλά ότι οι κυβερνήσεις πίστεψαν πως θα λειτουργήσει από μόνη της.
Ο Λιντς επισημαίνει ότι η Αμερική απέτυχε να στηρίξει τους χαμένους του εμπορίου, να αναμορφώσει τη φορολογία ή να ενισχύσει τα δίκτυα κοινωνικής προστασίας.
Και προειδοποιεί: τα επόμενα σοκ —από την τεχνητή νοημοσύνη και την πράσινη μετάβαση— θα είναι ακόμη πιο βαθιά. Και το κράτος πρόνοιας παραμένει απροετοίμαστο.
Το στοίχημα που συνεχίζεται
Όπως σημειώνει στο φινάλε: «Καθώς οι ΗΠΑ προσπαθούν να διορθώσουν το λάθος της ανεξέλεγκτης παγκοσμιοποίησης, κινδυνεύουν να το παρακάνουν».
Ο κόσμος εξακολουθεί να εμπορεύεται, περισσότερο από ποτέ. Η παγκοσμιοποίηση δεν πέθανε —αλλά άλλαξε μορφή. Το αν θα ξαναγίνει ευκαιρία αντί για απειλή, παραμένει το πιο κρίσιμο στοίχημα του 21ου αιώνα.
Πηγή: naftemporiki.gr
Διαβάστε επίσης: Bitcoin & Ethereum σε νέα ιστορικά ρεκόρ - Οι θεσμικοί παίζουν δυνατά το παιχνίδι