Μόλις λίγες εβδομάδες πριν από την πολυσυζητημένη συνάντηση του Ντόναλντ Τραμπ με τον Σι Τζινπίνγκ, το Πεκίνο προέβη σε μία κίνηση που ήταν σχεδόν βέβαιο ότι θα πυροδοτήσει κρίση.
Ανακοινώνοντας δραστικούς περιορισμούς στις εξαγωγές σπανίων γαιών, των στοιχείων-κλειδιών για την παραγωγή μικροτσίπ, ηλεκτρικών οχημάτων και αμυντικών συστημάτων, ανάγκασε τον Λευκό Οίκο να απαντήσει.
Ο Ντόναλντ Τραμπ προανήγγειλε δασμούς 100% στις κινεζικές εισαγωγές και νέους ελέγχους εξαγωγών λογισμικού. Οι αγορές βυθίστηκαν, τα τεχνολογικά blue chips έχασαν έως 4%, και η απειλή ενός νέου σκληρού εμπορικού πολέμου επανήλθε δριμύτερη στο προσκήνιο. Μέσα στο Σαββατοκύριακο τα πράγματα οξύνθηκαν περαιτέρω.
Το «όπλο» των σπανίων γαιών
Οι λεγόμενες «σπάνιες γαίες» δεν είναι πραγματικά σπάνιες – αλλά είναι πολύ δύσκολο κάποιος να τις εξορύγει και ακόμη πιο δύσκολο να τις επεξεργαστεί.
Η Κίνα καλύπτει περίπου το 90% της παγκόσμιας παραγωγής, χάρη στα κοιτάσματα της νότιας επικράτειάς της και στην υπερσύγχρονη βιομηχανία μεταλλουργίας και μαγνητών.
Ένα μόνο στοιχείο, το δυσπρόσιο (Dy, αριθμός 66), είναι καθοριστικό για ηλεκτροκινητήρες, ανεμογεννήτριες, μαγνήτες ακριβείας και μηχανήματα λιθογραφίας. Είναι το «μπέικιν πάουντερ» της σύγχρονης τεχνολογίας, όπως λένε αναλυτές.
Τι αλλάζει με τα νέα μέτρα
Το κινεζικό υπουργείο Εμπορίου επέκτεινε τις εξαγωγικές απαγορεύσεις προσθέτοντας έναν κανόνα-παγίδα:
- Κάθε προϊόν –εντός ή εκτός Κίνας– που αντλεί πάνω από το 0,1% της αξίας του από σπάνιες γαίες θα χρειάζεται άδεια εξαγωγής από το Πεκίνο.
- Η λίστα των ελεγχόμενων στοιχείων διευρύνθηκε, ενώ επιβλήθηκε απαγόρευση χρήσης για ξένους στρατούς.
Παράλληλα, το Πεκίνο χτύπησε και σε άλλα μέτωπα:
- επέβαλε νέα λιμενικά τέλη σε αμερικανικά πλοία,
- άνοιξε αντιμονοπωλιακή έρευνα κατά της Qualcomm, εντείνοντας την πίεση προς την Ουάσιγκτον.
Η αβεβαιότητα για το ποιες ακριβώς κατηγορίες προϊόντων εμπίπτουν στις ρυθμίσεις θεωρείται σκόπιμη – δίνει στο Πεκίνο περιθώριο ελιγμών ενόψει διαπραγματεύσεων.
Η αμερικανική απάντηση
Ο Ντόναλντ Τραμπ χαρακτήρισε την κίνηση της Κίνας «εχθρική ενέργεια» και ανακοίνωσε πρόσθετο δασμό 100% σε όλες τις κινεζικές εισαγωγές από την 1η Νοεμβρίου, μαζί με εξαγωγικούς περιορισμούς σε «όλα τα κρίσιμα λογισμικά».
Σύμφωνα με τον Αμερικανό πρόεδρο, η Κίνα «κρατά τον κόσμο όμηρο» και «ψεύδεται συστηματικά». Ο ίδιος άφησε ανοιχτό να ματαιώσει τη συνάντησή του με τον Σι στη Νότια Κορέα, όπου επρόκειτο να επιδιωχθεί αποκλιμάκωση.
Η Ουάσιγκτον υπογραμμίζει ότι διαθέτει αντίβαρα, καθώς ελέγχει την παραγωγή προηγμένων ημιαγωγών και λογισμικού σχεδίασης τσιπ, τα οποία η Κίνα δεν μπορεί ακόμη να υποκαταστήσει.
Δονήσεις
Η απειλή κλιμάκωσης προκάλεσε πτώση σχεδόν 3% στον S&P 500 και αύξηση 30% του δείκτη μεταβλητότητας VIX.
Οι τεχνολογικές μετοχές βρέθηκαν στο επίκεντρο:η Super Micro Computer, η Synopsys και η Microchip Technology κατέγραψαν τις μεγαλύτερες απώλειες, ενώ οι τραπεζικές και μεταφορικές μετοχές (FedEx, περιφερειακές τράπεζες) ακολούθησαν.
Η βουτιά έβαλε τέλος σε ένα εξάμηνο ράλι +45% για τον τεχνολογικό κλάδο, δείχνοντας πως η αγορά παίρνει ξανά στα σοβαρά τον εμπορικό πόλεμο.
Ποιοι δέχονται το ισχυρότερο πλήγμα
Η ασάφεια των νέων κινεζικών κανόνων δημιουργεί πονοκέφαλο στις πολυεθνικές. Η ASML Holding NV, η μοναδική εταιρεία που κατασκευάζει τις πιο εξελιγμένες μηχανές λιθογραφίας στον κόσμο, αναμένει καθυστερήσεις εβδομάδων στις αποστολές.
Μεγάλες αμερικανικές εταιρείες μικροτσίπ αξιολογούν την έκθεση των προϊόντων τους σε κινεζικές σπάνιες γαίες και φοβούνται πάγωμα της εφοδιαστικής αλυσίδας λόγω των αδειών.
Εταιρείες με διπλή δραστηριότητα, όπως η Boeing, ενδέχεται να βρεθούν αποκλεισμένες ακόμη και για πολιτικές εφαρμογές.
Η Ευρώπη εκφράζει ανησυχία: το Βερολίνο μιλά για «σοβαρό πλήγμα» και εξετάζει εναλλακτικές πηγές πρώτων υλών, ενώ η Ταϊβάν παρακολουθεί τις επιπτώσεις στις τιμές και στην τροφοδοσία των foundries της.
Το παιχνίδι της ισχύος
Οι αναλυτές διακρίνουν τρία κίνητρα πίσω από την κινεζική κίνηση:
- Προετοιμασία – θεσμοθέτηση ενός πλαισίου που επιτρέπει στο Πεκίνο να χρησιμοποιεί τις σπάνιες γαίες ως «όπλο» όταν χρειάζεται.
- Πίεση – τακτικός μοχλός διαπραγμάτευσης πριν τη συνάντηση Σι-Τραμπ.
- Αντίδραση – απάντηση στην αμερικανική απόφαση να επεκτείνει κυρώσεις σε θυγατρικές ξένων εταιρειών.
Όποια και αν ήταν η πρόθεση, το αποτέλεσμα είναι το ίδιο: η παγκόσμια αλυσίδα τεχνολογίας εισέρχεται σε ζώνη αναταράξεων, όπου κάθε εξάρτημα μπορεί να μετατραπεί σε εργαλείο πίεσης.
Ο κίνδυνος του φαύλου κύκλου
Καμία πλευρά δεν θέλει πλήρη ρήξη, αλλά ούτε μπορεί να υποχωρήσει χωρίς πολιτικό κόστος.
Η Κίνα δύσκολα θα αναιρέσει μέτρα υπό ξένη πίεση· ο Τραμπ, εν όψει προεκλογικής περιόδου, δεν θα θελήσει να εμφανιστεί «αδύναμος».
Αν η προθεσμία της 1ης Νοεμβρίου τηρηθεί, οι δασμοί θα συμπέσουν με την εορταστική περίοδο στις ΗΠΑ, φέρνοντας ανατιμήσεις και πιέσεις σε καταναλωτές και επιχειρήσεις.
Όπως σχολιάζει αναλυτής της CFRA Research, «οι bull markets δεν πεθαίνουν από γηρατειά, αλλά από φόβο – και φοβούνται κυρίως την ύφεση».
Σχέσης «μίσους» και αλληλεξάρτησης
Η κίνηση του Πεκίνου δείχνει ότι οι σπάνιες γαίες έχουν εξελιχθεί στο νέο πεδίο στρατηγικού ανταγωνισμού μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας.
Η Ουάσιγκτον μπορεί να κρατά τα κλειδιά της τεχνητής νοημοσύνης και των ημιαγωγών, αλλά το Πεκίνο ελέγχει το έδαφος όπου αυτά γεννιούνται.
Και όσο οι δύο υπερδυνάμεις αλληλεξαρτώνται, τόσο πιο εύθραυστο γίνεται το τεχνολογικό οικοσύστημα που στηρίζει την παγκόσμια οικονομία.
Πηγή: naftemporiki.gr
Διαβάστε επίσης: Το Πεκίνο «σήκωσε το γάντι» του εμπορικού πολέμου με τις ΗΠΑ