Στους δρόμους του βόρειου Λονδίνου, εκεί όπου κάποτε οι αστυνομικές σειρήνες σήμαιναν το τέλος μιας ληστείας ή την αποκάλυψη ενός κυκλώματος ναρκωτικών, σήμερα σηματοδοτούν κάτι πολύ διαφορετικό, το ξεκίνημα μιας μάχης για ένα αντικείμενο που έχει γίνει προέκταση του ανθρώπου, το κινητό τηλέφωνο. Το ρεπορτάζ των New York Times φωτίζει τον αθέατο μηχανισμό μιας εκρηκτικής μορφής εγκληματικότητας που έχει μετατρέψει τη βρετανική πρωτεύουσα σε παγκόσμιο κόμβο παράνομου εμπορίου.
Οι περαστικοί κοντοστέκονται καθώς οι σειρήνες ουρλιάζουν και τα περιπολικά σταματούν απότομα μπροστά σε μια σειρά από καταστήματα μεταχειρισμένων τηλεφώνων. Οι αστυνομικοί εισβάλλουν, ζητούν τα χρηματοκιβώτια, ψάχνουν ανάμεσα σε κινητά, χαρτονομίσματα και στοίβες εγγράφων.
Η εικόνα μοιάζει με σκηνή από αστυνομική σειρά, όμως πρόκειται για μία από τις δεκάδες εφόδους που πραγματοποιήθηκαν σε όλο το Λονδίνο τον τελευταίο μήνα, στο πλαίσιο της προσπάθειας της Μητροπολιτικής Αστυνομίας να αντιμετωπίσει τη ραγδαία αύξηση των κλοπών κινητών τηλεφώνων.
Οι ερευνητές ανακάλυψαν ένα οργανωμένο σύστημα, μια αλυσίδα από κλέφτες του δρόμου, εμπόρους και μεσάζοντες, που μετατρέπει κάθε κλεμμένο κινητό σε ένα κομμάτι ενός παγκόσμιου παζλ εγκλήματος. Στο τέλος της επιχείρησης, οι αρχές είχαν εντοπίσει περίπου 2.000 κλεμμένες συσκευές και πάνω από 200.000 λίρες σε μετρητά.
Από το “Oliver Twist” στην ψηφιακή κλοπή
Η κλοπή πορτοφολιών κάποτε αποτελούσε τη χαρακτηριστική μικροεγκληματική δραστηριότητα του Λονδίνου — σχεδόν ρομαντικοποιημένη στη λογοτεχνία του Ντίκενς. Σήμερα, τη θέση της έχει πάρει το smartphone, με τις συμμορίες να δρουν με εκπληκτική ταχύτητα και θράσος.
Σύμφωνα με την αστυνομία, 80.000 τηλέφωνα κλάπηκαν μόνο το 2024, κάνοντας το Λονδίνο πρωτεύουσα του εγκλήματος στην Ευρώπη στον τομέα αυτό.
Οι κλέφτες είναι συχνά νεαροί, μασκοφόροι, πάνω σε ηλεκτρικά ποδήλατα, που αρπάζουν τη συσκευή μέσα από τα χέρια των πεζών και εξαφανίζονται πριν καν προλάβει κανείς να αντιδράσει. Η αστυνομία δηλώνει πως το φαινόμενο έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο, με ένα ολόκληρο οικοσύστημα να τροφοδοτείται από τη ζήτηση και τα κέρδη.
Η ανακάλυψη κοντά στο Heathrow
Η υπόθεση πήρε νέα διάσταση τον περασμένο Δεκέμβριο, όταν μια γυναίκα, μέσω της εφαρμογής “Find My iPhone”, εντόπισε το χαμένο της κινητό σε μια αποθήκη κοντά στο αεροδρόμιο του Χίθροου. Όταν έφτασε εκεί η αστυνομία, ανακάλυψε κιβώτια με προορισμό το Χονγκ Κονγκ, που δήλωναν ότι περιείχαν μπαταρίες. Μέσα όμως υπήρχαν σχεδόν 1.000 κλεμμένα iPhone.
Για τον ανώτερο ντετέκτιβ Μαρκ Γκάβιν, που ηγήθηκε της επιχείρησης, ήταν η απόδειξη ότι δεν πρόκειται για μικροπαραβατικότητα, αλλά για «μια υπόθεση βιομηχανικής κλίμακας». Το εύρημα οδήγησε σε μια διευρυμένη έρευνα, στην οποία συμμετείχαν ειδικές ομάδες που συνήθως ασχολούνται με εμπόριο όπλων και ναρκωτικών.
Το δίκτυο των μεσαζόντων
Οι ερευνητές χαρτογράφησαν ένα πολυεπίπεδο δίκτυο:
– Στην κορυφή, οι εξαγωγείς που στέλνουν τα κλεμμένα τηλέφωνα εκτός Ευρώπης.
– Στη μέση, οι ιδιοκτήτες καταστημάτων που αγοράζουν τα κλοπιμαία και τα μεταπωλούν.
– Στη βάση, οι κλέφτες του δρόμου, που λειτουργούν σαν ανεξάρτητοι εργολάβοι.
Οι ανακριτές εντόπισαν δύο άνδρες γύρω στα 30 που φέρονται να ηγούταν ομάδας η οποία είχε στείλει έως και 40.000 τηλέφωνα στην Κίνα. Όταν συνελήφθησαν, στο αυτοκίνητό τους βρέθηκαν κινητά τυλιγμένα σε αλουμινόχαρτο, μια τακτική για να μπλοκάρεται η εκπομπή σήματος εντοπισμού. Η αστυνομία ανακάλυψε ότι είχαν αγοράσει σχεδόν 1,5 μίλι αλουμινόχαρτο από το Costco για τον σκοπό αυτό.
Η διαδρομή προς την Κίνα και την Αλγερία
Πολλά από τα κλεμμένα τηλέφωνα, αντί να επαναπωλούνται στη Βρετανία, εξάγονται στην Κίνα και την Αλγερία, όπου η αγορά είναι ιδιαίτερα προσοδοφόρα.
Στην Κίνα, τα νεότερα μοντέλα iPhone πωλούνται έως και 5.000 δολάρια, σύμφωνα με την αστυνομία, εξασφαλίζοντας τεράστια περιθώρια κέρδους.
Η μεταπώληση ευνοείται από το γεγονός ότι πολλοί κινεζικοί πάροχοι δεν συμμετέχουν στη διεθνή “μαύρη λίστα” που απαγορεύει τη χρήση κλεμμένων συσκευών.
Όπως εξηγεί ο καθηγητής Τζος Ράιτ από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, «ένα iPhone που έχει αποκλειστεί στη Βρετανία μπορεί να λειτουργήσει κανονικά στην Κίνα». Αυτή η τεχνική «τρύπα» μετατρέπει κάθε κλοπή στο Λονδίνο σε επένδυση για τη μαύρη αγορά της Ασίας.
Η κρίση δεν είναι μόνο τεχνολογική — είναι και πολιτική.
Οι ειδικοί αποδίδουν μεγάλο μέρος της έκρηξης στην εγκληματικότητα στις δραστικές περικοπές της δεκαετίας του 2010, που άφησαν την αστυνομία με λιγότερο προσωπικό και πόρους.
Το 2017, η Μητροπολιτική Αστυνομία ανακοίνωσε ότι θα σταματήσει να διερευνά “χαμηλής προτεραιότητας” εγκλήματα, όπως οι μικροκλοπές, ώστε να επικεντρωθεί στα σοβαρά αδικήματα.
Η καθηγήτρια εγκληματολογίας Έμελιν Τέιλορ σημειώνει πως τότε «η αστυνομία έγινε μια καθαρά αντιδραστική δύναμη». Οι μικροκακοποιοί κατάλαβαν ότι «μπορούν να δρουν σχεδόν ατιμώρητοι».
Τα στατιστικά την επιβεβαιώνουν: από τον Μάρτιο 2024 έως τον Φεβρουάριο 2025, 106.000 κλοπές κινητών καταγγέλθηκαν στο Λονδίνο, αλλά μόνο 495 άτομα κατηγορήθηκαν ή προειδοποιήθηκαν επίσημα.
Η νέα “τεχνολογία διαφυγής”
Το δεύτερο στοιχείο που άλλαξε ριζικά το τοπίο ήταν η άνοδος των ηλεκτρικών ποδηλάτων.
Η εταιρεία Lime, που εισήγαγε τα ηλεκτρικά e-bikes στο Λονδίνο το 2018, χωρίς να το γνωρίζει, έδωσε στους κλέφτες το ιδανικό μέσο διαφυγής.
Με ταχύτητα, ευελιξία και ανωνυμία, τα ποδήλατα αυτά επιτρέπουν στους δράστες να ξεφεύγουν σε δευτερόλεπτα.
«Είναι ένα πραγματικό πρόβλημα», αναφέρει ο λοχίας Ματ Τσάντρι. «Ανεβαίνουν στα πεζοδρόμια, αρπάζουν τη συσκευή και εξαφανίζονται. Με τις κουκούλες και τα κασκέτα, είναι πρακτικά αδύνατο να τους αναγνωρίσεις».
Οι αστυνομικές καταδιώξεις στους στενούς δρόμους της πόλης κρίνονται υψηλού κινδύνου: μπορεί να προκαλέσουν ατυχήματα ή ακόμη και θανάτους. Έτσι, οι αστυνομικοί καλούνται να αποφασίσουν: αξίζει να ρισκάρουν για ένα τηλέφωνο;
Παρά τις δυσκολίες, η Μητροπολιτική Αστυνομία έχει ενισχύσει τις δράσεις της.
Μόνο τον τελευταίο μήνα, οι έφοδοι σε τρία καταστήματα στο βόρειο Λονδίνο οδήγησαν στην ανάκτηση πέντε κλεμμένων τηλεφώνων και 40.000 λιρών.
Συνολικά, από τον Δεκέμβριο, η αστυνομία έχει περισυλλέξει περίπου 4.000 iPhone, τα οποία φυλάσσονται σε αποθήκη στο Πάτνεϊ, ενώ οι αρχές προσπαθούν να εντοπίσουν τους ιδιοκτήτες τους.
Ο διοικητής Άντριου Φέδερστοουν, επικεφαλής της επιχείρησης, δηλώνει ότι ο στόχος δεν είναι μόνο οι συλλήψεις, αλλά η διάλυση των δικτύων που κινούν τα νήματα του εγκλήματος. «Θέλουμε να αποθαρρύνουμε τους εγκληματίες από το να θεωρούν ότι η κλοπή κινητών είναι χωρίς συνέπειες», σημειώνει.
Οι αστυνομικοί αναγνωρίζουν, πάντως, ότι το πρόβλημα δεν λύνεται μόνο με συλλήψεις.
Η τεχνολογία έχει κάνει τα τηλέφωνα πιο πολύτιμα, αλλά έχει μειώσει την αίσθηση κινδύνου.
Πολλοί πολίτες χειρίζονται τα κινητά τους στο δρόμο με απροσεξία, κρατώντας τα εκτεθειμένα, κοιτάζοντας οθόνες καθώς περπατούν δίπλα στο κράσπεδο.
Ο καθηγητής Λόρενς Σέρμαν από το Πανεπιστήμιο του Cambridge το συνοψίζει εύστοχα:
«Δεν θα μετρούσατε ποτέ τα χρήματά σας στο δρόμο. Όταν όμως το τηλέφωνό σας αξίζει 1.000 λίρες, είναι σαν να κρατάτε 1.000 λίρες στα χέρια σας και να τις δείχνετε σε όλους».
Το Λονδίνο βρίσκεται πλέον αντιμέτωπο με ένα διπλό στοίχημα. Να ξανακερδίσει την εμπιστοσύνη των πολιτών και να επανακτήσει τον έλεγχο των δρόμων του.
Το πρόβλημα των κλοπών κινητών έχει γίνει καθρέφτης μιας ευρύτερης κρίσης, κοινωνικής, θεσμικής και τεχνολογικής.
Οι πολίτες νιώθουν ότι η ασφάλεια υποχωρεί, ενώ η εγκληματικότητα προσαρμόζεται με την ίδια ταχύτητα που αναβαθμίζεται ένα iPhone.
Οι New York Times καταγράφουν με ακρίβεια αυτή τη μετάλλαξη, μια πόλη που, στο όνομα της καινοτομίας και της ευκολίας, έχασε προσωρινά την ικανότητά της να προστατεύει το πιο προσωπικό της αντικείμενο, το τηλέφωνο που τη συνδέει με τον κόσμο.
Πηγή: newmoney.gr
Διαβάστε επίσης: Κουμής: Μεγάλη τιμή για την Κύπρο η διεξαγωγή του συνεδρίου της Hotrec