Συνέντευξη στον Αδάμο Αδάμου
Μειώσεις στο κόστος ηλεκτρισμού, αλλά μικρές αναμένει ο πρόεδρος του Συνδέσμου Αγοράς Ηλεκτρισμού (ΣΑΗ), Γιώργος Χρυσοχός ενόψει του ανοίγματος της ανταγωνιστικής αγοράς. Πέραν, όμως, από τη λειτουργία μιας πραγματικά Ανταγωνιστικής Αγοράς Ηλεκτρισμού (ΑΑΗ), η έλευση του φυσικού αερίου αποτελεί ένα κρίσιμο βήμα για τη μείωση του κόστους αναφέρει σε συνέντευξή του στο Economy Today ο κ. Χρυσοχός, ο οποίος καταγράφει και τη σημασία αναβάθμισης των δικτύων μέσα στο ίδιο πλαίσιο, που θα επιτρέψει την περαιτέρω διείσδυση των ΑΠΕ, αν και με συγκεκριμένη οροφή.
Πότε και υπό ποιες προϋποθέσεις θα μπορέσει να υπάρξει ένας πραγματικά υγιής ανταγωνισμός στην αγορά ενέργειας της Κύπρου;
Το πρώτο βήμα είναι το άνοιγμα της Ανταγωνιστικής Αγοράς Ηλεκτρισμού (ΑΑΗ). Με την απελευθέρωση της αγοράς, οι προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας θα αποκτήσουν μεγαλύτερο μερίδιο και θα είναι σε θέση να προσεγγίσουν οικιακούς καταναλωτές, οι οποίοι πλέον θα έχουν το δικαίωμα επιλογής του παρόχου τους. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα καλύτερες τιμές, βελτίωση των υπηρεσιών και περαιτέρω επένδυση στον τομέα της καινοτομίας. Η ανάπτυξη, ωστόσο, της αγοράς οφείλει να είναι ευθυγραμμισμένη με την άφιξη του φυσικού αερίου και την αποθήκευση, εξασφαλίζοντας ισότιμη ανάπτυξη των υποδομών και πρόσβαση όλων των παραγωγών. Μόνο έτσι θα διασφαλιστεί ο δίκαιος ανταγωνισμός και θα ενισχυθεί η λειτουργία της αγοράς προς όφελος των καταναλωτών.
Πότε και υπό ποιες προϋποθέσεις θα μειωθεί το κόστος του ηλεκτρισμού; Πόσο μπορούν να συμβάλουν οι ΑΠΕ;
Πέραν από τη λειτουργία μιας πραγματικά Ανταγωνιστικής Αγοράς Ηλεκτρισμού (ΑΑΗ), η έλευση του φυσικού αερίου αποτελεί ένα κρίσιμο βήμα για τη μείωση του κόστους. Παράλληλα, χρειάζονται στοχευμένα έργα προσαρμογής, εκσυγχρονισμού και αναβάθμισης των δικτύων, με στόχο την ενίσχυση του Συστήματος Μεταφοράς και Διανομής ένεκα της παρούσας αδυναμίας του να απορροφήσει τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ). Με την άρση των τεχνικών εμποδίων, σε συνδυασμό με την αποθήκευση ενέργειας, θα υπάρξει περαιτέρω διείσδυση των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα της χώρας μας, συμβάλλοντας στη μείωση του κόστους. Εξού και επιβάλλεται η επιτάχυνση εγκατάστασης συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας, καθώς η υφιστάμενη διαδικασία αδειοδότησης είναι εξαιρετικά χρονοβόρα.
Για να αντιληφθεί κανείς την αξία των ΑΠΕ, αξίζει να σημειωθεί ότι και η ΑΗΚ επωφελείται με φθηνή ενέργεια (300 MW) στην τιμή των 11 σεντ. Δυστυχώς όμως, λόγω της αδυναμίας του συστήματος, φτάσαμε στο σημείο να πετάμε αλόγιστα πράσινη ενέργεια. Συγκεκριμένα, μέχρι το τέλος Οκτωβρίου του 2024 η απώλεια πράσινης ενέργειας ένεκα περικοπών υπολογίζεται ότι έφθασε 145 GWh, ποσότητα που αντιστοιχεί στις ετήσιες ανάγκες περίπου 16.000 νοικοκυριών. Αυτή η χαμένη ενέργεια αντικαταστάθηκε από παραγωγή με συμβατικά καύσιμα, οδηγώντας σε επιπλέον εκπομπές περίπου 100.000 τόνων CO₂ και εκτιμώμενο επιπρόσθετο κόστος 7 εκατομμυρίων ευρώ σε δικαιώματα ρύπων. Κόστος που επιβαρύνει άμεσα τους καταναλωτές.
Να αναμένουμε μειώσεις με την ανταγωνιστική αγορά από 1η Οκτωβρίου;
Ναι, θα υπάρξει μικρή μείωση, καθώς η ΑΗΚ θα συμμετέχει με βάση το μεταβλητό κόστος της κάθε μονάδας. Επιπρόσθετα, οι προμηθευτές θα μπορούν να αξιοποιούν συμβατική παραγωγή στο μείγμα τους με ΑΠΕ, ούτως ώστε να αποτείνονται σε περισσότερους καταναλωτές, σε καλύτερες τιμές. Γι’ αυτό η έναρξή της είναι επιβεβλημένη. Η λειτουργία της θα εξαλείψει τις στρεβλώσεις που προκαλούνται από τη συνέχιση της μεταβατικής περιόδου. Παρά το ότι αποτελεί το πιο αποδοτικό εργαλείο για τη διασφάλιση δίκαιων και κοστοστρεφών τιμών, από μόνη της δεν θα κάνει θαύματα.
Αποτελεί όμως προϋπόθεση και είναι το πρώτο βήμα για να μειωθεί σημαντικά το κόστος του ηλεκτρισμού με την άφιξη του φυσικού αερίου και την αποθήκευση. Η λειτουργία της θα επιτρέψει τη διαμόρφωση ευέλικτων τιμολογίων, με χαμηλότερες χρεώσεις κατά τις ώρες υψηλής παραγωγής από ΑΠΕ και υψηλότερες κατά τις βραδινές ώρες. Κάτι τέτοιο, θα ενθαρρύνει τη χρήση ενέργειας κατά τις ώρες υψηλής παραγωγής, επιτυγχάνοντας καλύτερη εξισορρόπηση μεταξύ ζήτησης και προσφοράς, μειώνοντας ταυτόχρονα τις περικοπές πράσινης ενέργειας και μειώνοντας κατά επέκταση το συνολικό κόστος για τους καταναλωτές.
Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα είναι η απόρριψη ενέργειας από ΑΠΕ. Αυτή τη στιγμή προωθούνται δύο μέτρα: η αποθήκευση ενέργειας και ο GSI. Πόσο μπορούν να συμβάλουν στην κατανάλωση ολόκληρης της ενέργειας από ΑΠΕ που παράγεται;
H αποθήκευση ενέργειας είναι καθοριστική, διότι θα επιτρέψει την περαιτέρω διείσδυση ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα της Κύπρου. Η εγκατάσταση συστημάτων αποθήκευσης θα συμβάλλει στη μείωση των διακυμάνσεων, θα αυξήσει την ευελιξία στη διαχείριση παραγωγής από ΑΠΕ και θα εξασφαλίσει την αξιοπιστία και τη σταθερότητα του δικτύου.
Ωστόσο, το Γενικό Πλαίσιο Πολιτικής που έχει υιοθετήσει το αρμόδιο Υπουργείο, εισάγει αδικαιολόγητες και δυσανάλογες διακρίσεις προς όφελος τής υπερδεσπόζουσας ΑΗΚ. Γι’ αυτό επιβάλλεται να ευθυγραμμιστεί πλήρως με το νομοθετικό πλαίσιο και τις εγκεκριμένες ρυθμίσεις της αγοράς, με ζητούμενο να μειωθεί η εξάρτηση από τις παλιές γεννήτριες της ΑΗΚ και τη σταθεροποίηση των τιμών, ιδιαίτερα σε ώρες αιχμής.
Σε ό,τι αφορά την ηλεκτρική διασύνδεση Κύπρου – Ελλάδας, ως Σύνδεσμος Αγοράς Ηλεκτρισμού θεωρούμε πως πρόκειται για ένα έργο το οποίο εκ των πραγμάτων έχει ανασταλεί, με τις γνωστές υποχωρήσεις στο γεωπολιτικό ζήτημα. Παρά τα όσα κατά καιρούς έχουν δει το φως της δημοσιότητας για ενδιαφέρον από διάφορα επενδυτικά ταμεία, μέχρι στιγμής τίποτα δεν μετουσιώθηκε σε χειροπιαστό αποτέλεσμα, ενώ το έργο χαρακτηρίζεται από σωρεία ασαφειών και έλλειψη διαφάνειας.
Μπορούμε να στηριχθούμε μόνο σε ΑΠΕ αυτή τη στιγμή για κάλυψη των αναγκών μας σε ενέργεια;
Είναι αδύνατο, αλλά και ασύμφορο να καλυφθούν οι ανάγκες στο 100% από ΑΠΕ. Γι’ αυτό και η Ευρώπη ετοιμάζει αναθεώρηση του στόχου του fit for 55 για net zero 2050, ο οποίος αφορά την επίτευξη μηδενικών καθαρών εκπομπών άνθρακα έως το 2050. Η αποθήκευση σαφώς θα βοηθήσει στη διείσδυση ΑΠΕ, αλλά χρειάζεται η χρήση της συμβατικής παραγωγής για την ευστάθεια των δικτύων, προς αποφυγή περιστατικών black out, όπως συνέβη πρόσφατα στην Ισπανία. Το ιδανικό σενάριο διείσδυσης ΑΠΕ είναι 60-70%.