Το πέμπτο πακέτο μέτρων για το υδατικό ενέκρινε την περασμένη Τετάρτη το Υπουργικό Συμβούλιο, με την Υπουργό Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης, και Περιβάλλοντος Μαρία Παναγιώτου, να αναφέρεται, κατά τη διάρκεια επίσκεψής της στην Πάφο, στις αποφάσεις που λήφθηκαν από το Σώμα.
Η κ. Παναγιώτου ανέφερε, μεταξύ άλλων, πως προστίθενται στο σύστημα τουλάχιστον ακόμα 3 κινητές μονάδες αφαλάτωσης, οι οποίες θα εγκατασταθούν στην Επισκοπή, τον Βασιλικό και την ελεύθερη Αμμόχωστο.
Με την πλήρη λειτουργία και των μονάδων αυτών( Κισσόνεργα, Γαρύλλης, Μονή, Λιμάνι, Επισκοπή, Βασιλικό, Ελεύθερη Αμμόχωστο), θα προστεθούν στο σύστημα συνολικά, τουλάχιστον 77 χιλιάδες κυβικά μέτρα ημερησίως, ποσότητα που υπερβαίνει τη συνολική παραγωγή των δύο μόνιμων μονάδων αφαλάτωσης του Βασιλικού και της Πάφου, ανέφερε.
Η κ. Παναγιώτου είπε πως το Υπουργικό Συμβούλιο, την Τετάρτη 29 Οκτωβρίου, συνεχίζοντας με αφοσίωση την μόνιμη επίλυση αυτού του διαχρονικού προβλήματος, προχώρησε στην έγκριση ενός νέου, πέμπτου πακέτου μέτρων για το υδατικό, με στόχο να ενισχύσουμε περαιτέρω την υδροδότηση της χώρας μας.
Ανέφερε πως εγκρίθηκε το Σχέδιο Δράσης για τη Μεταρρύθμιση της Διακυβέρνησης των Υδάτων. "Αναγνωρίσαμε την ανάγκη βελτίωσης της διακυβέρνησης των υδάτων ώστε να υπάρχει ένας ολοκληρωμένος μηχανισμός διαχείρισης των υδάτινων πόρων. Η μεταρρύθμιση αυτή θα μας επιτρέψει να αποκτήσουμε ενισχυμένη εποπτεία, βελτίωση της τεχνικής και διοικητικής επάρκειας των οργανισμών παροχής νερού και επιτάχυνση της εκτέλεσης των έργων υποδομής", επεσήμανε.
Πρόσθεσε πως οριστικοποιείται η χωροθέτηση των μόνιμων μονάδων αφαλάτωσης στην ελεύθερη Αμμόχωστο και στην Ανατολική Λεμεσό, πρόσθετων των πέντε υφιστάμενων. "Ξεκινούν εντός του έτους οι προκαταρτικές μελέτες με στόχο την λειτουργία των μονάδων τέλη του 2029. Οι μονάδες αυτές θα λειτουργούν και με ΑΠΕ. Με τη λειτουργία τους θα καλύπτεται το 100% των αναγκών ύδρευσης από αφαλατωμένο νερό", επεσήμανε.
Με αυτές τις ποσότητες, συνέχισε η κ. Παναγιώτου, αυξάνουν πέραν του 32% την παραγωγή ασφαλτωμένου νερού, επιτυγχάνοντας μέσα σε λίγους μήνες, σημαντική αύξηση της επάρκειας ύδρευσης, συνεχίζοντας όμως με σταθερά βήματα προς τον στόχο μας για κάλυψητων αναγκών ύδρευσης της χώρας από αφαλατωμένο νερό.
Πέραν των πιο πάνω, φέτος για πρώτη φορά, στις προτάσεις του Προϋπολογισμού για το 2026 έχουν συμπεριληφθεί συμπλήρωσε, «πέραν των €140 εκ. για αγορά αφαλατωμένου νερού. Η απόφαση αυτή καταδεικνύει την πρόθεση της Κυβέρνησης για συνεχομένη χρήση των αφαλατώσεων, διαφοροποιώντας την μέχρι σήμερα πολιτική, η οποία στερούσε ποσότητες νερού για άρδευση", σημείωσε.
Ταυτόχρονα, συνέχισε, πέραν από τα σημαντικά έργα ύδρευσης, που βρίσκονται σε τροχιά υλοποίησης και σημαντικά έργα χρήσης ανακτημένου νερού (το οποίο αποτελεί μια σημαντική συνεχομένη μη συμβατική πηγή νερού άρδευσης) με τα πιο σημαντικά να είναι: το Έργο Χρήσης Ανακτημένου Νερού Λάρνακας - Φράγμα Τερσεφάνου, το Έργο Χρήσης Ανακτημένου Νερού Δυτικής Λευκωσίας (Ανθούπολης) και αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του χρόνου, η ολοκλήρωση εργασιών φράγματοςΑραδίππου για κάλυψη αρδευτικών αναγκών αναδασμού της περιοχής, η συνέχιση εργασιών για την ολοκλήρωση των αρδευτικών δικτύων στο αρδευτικό έργο Σολέας.
Επίσης η κ. Παναγιώτου αναφέρθηκε σε εργασίες αναβάθμισης υφιστάμενων αρδευτικών έργων του ΤΑΥ όπως των δικτύων στα Κοκκκινοχώρια, στη Λάρνακα, στο Ακρωτήρι, στη Γερμασόγεια και στην Πάφο, αυξημένα χρηματοδοτικά εργαλεία για αποτελεσματική αντιμετώπιση των προβλημάτων των Αρδευτικών Τμημάτων, τα οποία είναι εκτός της αρμοδιότητας και ευθύνης του ΤΑΥ, το Αρδευτικό Έργο στην Κοιλάδα Διαρίζου, αρδευτικά έργα για ικανοποίηση αναγκών της Δυτικής Λευκωσίας, έργα επέκτασης χρήσης ανακτημένου νερού που παράγεται από αστικούς Σταθμούς Επεξεργασίας Λυμάτων, λειτουργία και συντήρηση κεντρικών αγωγών μεταφοράς νερού άρδευσης και ανακτημένου νερού, μήκους εκατοντάδων χιλιομέτρων ανά το παγκύπριο και λειτουργία και συντήρηση αρδευτικών έργων και έργων χρήσης ανακτημένου νερού.
Η κ. Παναγιώτου σημείωσε, ακόμη, ότι μέσα από τα έργα το ανακτημένο νερό αυξήθηκε κατά περίπου 10%, καλύπτοντας το 37% των αναγκών της γεωργίας (βάσει στοιχείων του 2024), δηλώνοντας πως πρόκειται για τη μεγαλύτερη αύξηση και το μεγαλύτερο ποσοστό που δόθηκε στην γεωργία σε ανακτημένο νερό.
Όλα όσα αναφέρθηκαν δεν είναι απλά εξαγγελίες και σχεδιασμοί, συνέχισε, αλλά έργα που ήδη έχουν τεθεί σε τροχιά υλοποίησης. Δεν είναι εύκολο να αντιμετωπίσεις ένα τόσο μεγάλο, τόσο σύνθετο και διαχρονικό πρόβλημα σε μερικούς μήνες. Όμως, είπε, «υπάρχει ο σχεδιασμός, εξασφαλίσαμε τους απαραίτητουςοικονομικούς πόρους, υλοποιούμε και προχωρούμε με συνέπεια».
Πρόσθετα, σε συνέχεια των αποφάσεων που αφορούν στο υδατικό ζήτημα, το Υπουργικό Συμβούλιο, λαμβάνοντας υπόψη τις προκλήσεις που φέρνει η κλιματική αλλαγή και τις αυξημένες απειλές από πυρκαγιές, ενέκρινε επίσης μια ολοκληρωμένη δέσμη μέτρων συνολικού ύψους €5,25 εκατομμυρίων, όπως είπε η Υπουργός Γεωργίας.
Στόχος αυτής της πρωτοβουλία,ς σημείωσε, είναι να δοθούν ουσιαστικά κίνητρα σε αγρότες, πολίτες, αλλά και στις κοινότητες, για την αναβίωση και αξιοποίηση της εγκαταλελειμμένης γεωργικής γης, και όχι μόνο, συμβάλλοντας στην πρόληψη πυρκαγιών σε παραδασόβιες και αγροτικές περιοχές και στην αποτελεσματική προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και της παραγωγής.
Η απόφαση, εξήγησε, στοχεύει στη μείωση κινδύνου εξάπλωσης των πυρκαγιών μέσα από περιορισμό της βιομάζας και της καύσιμης ύλης, την αποκατάσταση και αναβίωση εγκαταλελειμμένων γεωργικών εκτάσεων, καθώς και εφαρμογή δράσεων ελεγχόμενης βόσκησης σε εκτάσεις παραδασόβιων περιοχών.
Πιο συγκεκριμένα, μέσω Σχεδίου Κρατικής Ενίσχυσης, με προϋπολογισμό €4.100.000, προωθούνται οι εξής δράσεις ανακοίνωσε αποκατάσταση και αναβίωση εγκαταλελειμμένης ή προς εγκατάλειψη γεωργικής γης με οικονομική ενίσχυση €500/δεκάριο για ξηρικές μόνιμες φυτείες σε υψόμετρα από 200 μέχρι 499 μέτρα, €1.090/δεκάριο για αμπέλια σε υψόμετρα μέχρι 799 μέτρα και στα €1,414/δεκάριο για αμπέλια σε υψόμετρα ≥800 μέτρα. Η ενίσχυση θα καλύπτει το 65% των δαπανών εκρίζωσης και αναφύτευσης και ο συνολικός προϋπολογισμός της δράσης ανέρχεται σε €3.500.000, ως ενίσχυση Ήσσονος Σημασίας (De Minimis).
Επίσης, ενίσχυση για ανάληψη πρόσθετων αγροπεριβαλλοντικών δεσμεύσεων για διατήρηση των αποκατεστημένων τεμαχίων με μόνιμες ξηρικές φυτείες. Η ενίσχυση ανέρχεται έως €60/δεκάριο, με μέγιστη συνολική δαπάνη €600.000.
Μετά την αξιοποίηση των δράσεων αυτών από τους ιδιοκτήτες της εγκαταλελειμμένης γεωργικής γης, θα μπορούν , όπως είπε, να συμμετέχουν σε αγροπεριβαλλοντικά και άλλα μέτρα της ΚΑΠ, και να λαμβάνουν στήριξη που φτάνει έως και τα 300ευρώ το δεκάριο για τα αμπέλια και έως τα 86ευρώ για τις άλλες ξηρικές καλλιέργειες, επεσήμανε.
Πέραν των πιο πάνω, μέσω του LEADER προωθούμε με συνολικό προϋπολογισμό €1.150.000 και χρηματοδότηση έως 100% την απόκτηση εξοπλισμού πυροπροστασίας και καθαρισμού καύσιμης ύλης από συμπλέγματα παραδασόβιων κοινοτήτων και οργανωμένους τοπικούς φορείς και την ελεγχόμενη βόσκηση σε εγκαταλελειμμένες εκτάσεις που αποτελούν θύλακες κινδύνου για την ανάπτυξη πυρκαγιών, ανέφερε.
Πρόσθεσε πως για πρώτη φορά τα μέτρα αυτά λαμβάνουν χρηματοδότηση. Αυτό αποδεικνύει την έμπρακτη στήριξη της Κυβέρνησης, αλλά και την αναγνώριση του σημαντικού ρόλου που επιτελούν οι καλλιεργημένες εκτάσεις στην προστασία του περιβάλλοντος και την πρόληψη των πυρκαγιών. Παράλληλα, η ενίσχυση αυτή, συνέχισε, είναι μια έμπρακτη στήριξη προς τις τοπικές κοινότητες, ώστε να μπορέσουν να οργανώσουν και να ενδυναμώσουν τις πρωτοβουλίες πυροπροστασίας που αναλαμβάνουν.
Η κ. Παναγιώτου είπε πως η επαρχία Πάφου είναι μια κατεξοχήν αγροτική περιοχή, όπου η γη, οι άνθρωποι της παραγωγής και η αγροτική δραστηριότητα αποτελούν βασικό πυρήνα της τοπικής οικονομίας. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης πραγματοποίησε συναντήσεις με παραγωγούς και αγροτικές οργανώσεις της επαρχίας, με στόχο την ανταλλαγή απόψεων και την καταγραφή των προκλήσεων που αντιμετωπίζει ο αγροτικός τομέας.
Είναι γι’ αυτό που θεωρώ, είπε, «σημαντική συγκυρία να ανακοινωθούν σήμερα εδώ οι αποφάσεις που ελήφθησαν από το Υπουργικό Συμβούλιο στη συνεδρία της 29ης Οκτωβρίου, αναφορικά με την αξιοποίηση της εγκαταλελειμμένης γεωργικής γης για σκοπούς πυροπροστασίας, καθώς και για το υδατικό ζήτημα. Και τα δύο θέματα επηρεάζουν άμεσα το σύνολο της κοινωνίας, με ιδιαίτερη πίεση στον αγροτικό κόσμο, ο οποίος βιώνει καθημερινά τις επιπτώσεις της ανομβρίας και της κλιματικής κρίσης».
Η Υπουργός Γεωργίας ανέφερε πως η αντιμετώπιση των προκλήσεων στην άρδευση προϋποθέτει τη συνολική διαχείριση της ύδρευσης, και προς αυτή την κατεύθυνση λαμβάνονται ήδη μέτρα.
Από την πρώτη στιγμή ανάληψης της διακυβέρνησης της χώρας από τον Νίκο Χριστοδουλίδη, τερματίστηκε, τόνισε, η μέχρι εκείνη περίοδο εφεδρική χρήση των αφαλατώσεων, λαμβάνοντας την πολιτική απόφαση πως με την πλήρη κάλυψη των αναγκών της ύδρευσης από αφαλατώσεις, τα φράγματα πρέπει να αφήνονται για τους αρδευτές μας.
Από τον Απρίλιο του 2024 μέχρι σήμερα, το Υπουργικό Συμβούλιο, έλαβε τέσσερα πακέτα μέτρων,τα οποία έχουν ήδη μπει σε εφαρμογή, φέρνοντας χειροπιαστά αποτελέσματα, πρόσθεσε.
Ενδεικτικά, ανέφερε πως μέχρι τον Ιανουάριο του 2026 τίθενται σε πλήρη λειτουργία και τα 4 έργα κινητών μονάδων αφαλάτωσης που εξαγγέλθηκαν τον Μάρτιο του 2025. Είναι τα έργα στη Μονή, Λιμάνι, Κισσόνεργα, Γαρύλλης, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που παραλήφθηκαν από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τέθηκαν σε λειτουργία σε χρόνο ρεκόρ, σε μόλις 3 μήνες. Οι μονάδες αυτές θα προσθέσουν, όπως είπε, στο σύστημα ημερήσιες ποσότητες νερού ύψους τουλάχιστον 47. 000 κυβικών μέτρων ημερησίως.
Επιπρόσθετα, συνέχισε, υλοποιούνται έργα υποδομής ύδατος συνολικής αξίας 200 εκατομμυρίων ευρώ. Σημείωσε πως αυτό είναι το μεγαλύτερο ποσό που έχει διατεθεί ποτέ για συντηρήσεις και έργα για μείωση των απωλειών, βελτίωση της ύδρευσης και αντικατάστασητου πολύ πεπαλαιωμένου δικτύου που παραλάβαμε.
Παράλληλα, η Υπουργός Γεωργίας είπε πως είναι σε εξέλιξη 31 έργα για την ενίσχυση της υδατοπρομήθειας κοινοτήτων, με στόχο την ολοκλήρωσή τους έως το 2026.
Έχουν ανορυχθεί και θωρακιστεί μέχρι στιγμής, συνέχισε, 13 επιτυχείς γεωτρήσεις από το Τμήμα Γεωλογικής Επισκόπησης, ενώ το ΤΑΥ έχει ολοκληρώσει 23 έργα αξιοποίησης νέων ή υφιστάμενων γεωτρήσεων, προωθώντας παράλληλα τη μελέτη ακόμη 11 έργων.
Πρόσθεσε πως το σοβαρό πρόβλημα των απωλειών τυγχάνει για πρώτη φορά, από αυτή την Κυβέρνηση, αποτελεσματικής διαχείρισης σε δυο επίπεδα.
Όπως είπε, "με πρωτοβουλία δική μας ζητήθηκε από τους ΕΟΑ η κοστολόγηση και καταγραφή των απαραίτητων έργων για μείωση των απωλειών των δικτύων που ήταν υπό την ευθύνη των Συμβουλίων Υδατοπρομήθειας. Για το 2025 εγκρίθηκαν αρχικά τα έργα μείωσης απωλειών και αντικατάστασης αγωγών, συνολικού ύψους €10,5 εκατομμυρίων που μπορούσαν να ολοκληρωθούν εντός ενός έτους και είχαν τη μεγαλύτερη θετική επίπτωση στο υδατικό ισοζύγιο. Το ίδιο έγινε και με έργα €1 εκ για κοινότητες. Στόχος είναι η δράση αυτή να συνεχιστεί.
Πέραν από την οικονομική ενίσχυση των ΕΟΑ, από τον Ιούλιο 2025 ξεκίνησε η υλοποίηση της πρώτης εμπεριστατωμένης μελέτης που θα καταδείξει τις πραγματικές απώλειες και το σύνολο των διορθώσεων που χρειάζεται να γίνουν ώστε να διορθωθεί μόνιμα το πρόβλημα στη βάση ενός σταθερού προγραμματισμού, ανέφερε.
Είπε, ακόμη, πως τον Οκτώβριο του 2024, ξεκίνησε η μελέτη αναθεώρησης της υδατικής πολιτικής με ορίζοντα τις ανάγκες έως το 2050, η οποία θα επαναπροσδιορίσει τον εθνικό προγραμματισμό και θα εξισορροπήσει το υδατικό ισοζύγιο μακροπρόθεσμα.
Ως εκ τούτου, σημείωσε, «θα ξέρουμε ποια έργα χρειάζεται να γίνουν ώστε να μην ζήσουν και οι επόμενοι αυτό που βιώνουμε εμείς αυτή την περίοδο. Σε εξέλιξη βρίσκεται και μελέτη του Πανεπιστημίου Κύπρου για τις στρατηγικές καλλιέργειες στις οποίες πρέπει να επενδύσουμε, αναπροσαρμόζοντας την πολιτική μας απέναντι στιςυδροβόρες καλλιέργειες».
Ακολούθως αναφέρθηκε στην απλοποίηση των διαδικασιών για τοποθέτηση μικρών ιδιωτικών αφαλατώσεων και είπε πως από τον Μάρτιο του 2025 είναι σε ισχύ Σχέδιο Χορηγιών για Εγκατάσταση Μικρών Ιδιωτικών Μονάδων Αφαλάτωσης για ξενοδοχεία και τοπικές αρχές, ύψους €3 εκατ.
Στόχος, συνέχισε, είναι να καλύψουν, με απλοποιημένες διαδικασίες, τις ανάγκες τους σε νερό, χωρίς να επιβαρύνουν τα κυβερνητικά συστήματα υδατοπρομήθειας. Μέχρι στιγμής έχουν υποβληθεί στο ΤΑΥ 13 αιτήσεις.
Σε ό,τι αφορά στο ανθρώπινο δυναμικό του ΤΑΥ είπε πως τα τελευταία 3 χρόνια, από το 2023 έως σήμερα, έχει ενισχυθεί με 54 άτομα. Σημαντικός αριθμός, σημείωσε, αν αναλογιστεί κανείς πως για 12 χρόνια, από το 2010 έως το 2022, το ΤΑΥ ενισχύθηκε με 37 μόλις άτομα. Φυσικά η στελέχωσή του συνεχίζεται, ανέφερε.
Επίσης, πρόσθεσε, σε συνεργασία με το Κέντρο Αριστείας «ΚΟΙΟΣ» προωθήθηκε η λειτουργία της εφαρμογής «Σταγονομετρώ» για να μπορεί το κάθε νοικοκυριό να βλέπει εάν η κατανάλωση νερού είναι σε ικανοποιητικά πλαίσια ή υπερκαταναλώνει.
Αυτά, είπε, είναι μόνο ένα μικρό δείγμα από τα μέτρα που βρίσκονται ήδη σε τροχιά υλοποίησης, στο πλαίσιο του ολοκληρωμένου σχεδιασμού για το υδατικό.
Επανέλαβε πως η στόχευση τους είναι η μόνιμη λύση που θα διασφαλίζει πως εάν δεν βρέξει η Κύπρος θα διαθέτει επάρκεια νερού για κάθε πολίτη, κάθε κοινότητα, κάθε παραγωγό. Η προσπάθεια αυτή απαιτεί χρόνο, επιμονή, υπομονή και πάνω απ΄ όλα συνεχή αγώνα και συνεργασία από όλους, εμπλεκόμενους φορείς, τοπική κοινωνία, και τους ίδιους τους πολίτες, ανέφερε.
Είπε, ακόμη πως η ξηρασία που περνάμε, είναι ίσως η χειρότερη που πέρασε ποτέ η χώρα μας, λέγοντας παράλληλ απως δεν ωραιοποιήσανε τα δεδομένα και δεν πρόκειται να το πράξουνε τώρα. Τα έργα που κάνουμε είναι εδώ σημείωσε, και αποδεικνύουν την αφοσίωση και τη σκληρή δουλειά που γίνεται.
«Για να μπορέσουμε να συνεχίσουμε με θετικά αποτελέσματα, επιβάλλεται να σταματήσουμε τη σπατάλη και να γίνουμε όλοι μέρος της λύσης. Μόνο έτσι θα έχουμε ένα ασφαλές υδατικό μέλλον για όλους», συμπλήρωσε η κ. Παναγιώτου.
Με τον σχεδιασμό μας, συνέχισε, για κάλυψη της ύδρευσης στο 100% από τις αφαλατώσεις, τερματισμό της εφεδρικής και κατά περίπτωση χρήσης των αφαλατώσεων, διάθεση του νερού των φραγμάτων στους αρδευτές, αύξηση του ανακτημένου νερού και συμμόρφωση της Κύπρου με τις ευρωπαϊκές οδηγίες, δίνουμε μέλλον στην γεωργία μας τερματίζοντας την ανασφάλεια, επεσήμανε
Πηγή: ΚΥΠΕ
Διαβάστε επίσης: Συνάντηση Παπαναστασίου με τον Ευρωπαίο Επ. Ενέργειας για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει το GSI