Του Ξένιου Μεσαρίτη
Η Νομική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας έχει σήμερα δώσει στην δημοσιότητα το Τελικό Πόρισμα για την πολύκροτη υπόθεση των χρυσών διαβατηρίων στην οποία παρουσιάζονται τα ευρήματα και τα συμπεράσματα της Ερευνητικής Επιτροπής για τα έργα και ημέρες του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος.
Όπως τονίζεται και στο τελικό πόρισμα, πλέον η Ερευνητική Επιτροπή μετά από 9 μήνες ερευνών έχει ολοκληρώσει το έργο της βάσει των όρων εντολής που της έχουν δοθεί και πλέον παραδίδει την σκυτάλη και "βάζει δουλειές" σε κρατικές υπηρεσίες, θεσμούς και εποπτικές αρχές ώστε να κλείσει το κεφάλαιο του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος που συγκλόνισε την κυπριακή κοινωνία.
Στο τέλος του πέραν των 750 σελίδων Πορίσματος της τετραμελούς Επιτροπή προτείνονται περαιτέρω ενέργειες που αναμένεται να γίνουν από τους διάφορους θεσμούς και όργανα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ανάμεσα σε άλλα κυριαρχούν οι επικείμενες ποινικές έρευνες, οι αποστερήσεις υπηκοοτήτων, οι έλεγχοι αποφάσεων και οι ελέγχοι των εσόδων από το Πρόγραμμα.
1. Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας
Με βάση τα στοιχεία που παρατίθενται στο παρόν πόρισμα, η θέση της Ερευνητικής Επιτροπής είναι ότι ο Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας δύναται να εξετάσει κατά πόσον υπάρχουν αρκετά στοιχεία που να δικαιολογούν την έναρξη ποινικής έρευνας και να παραπέμψει το θέμα στις διωκτικές αρχές της Δημοκρατίας.
2. Ανεξάρτητη Επιτροπή Εξέτασης Αποστέρησης Υπηκοότητας
Η Ανεξάρτητη Επιτροπή Εξέτασης Αποστέρησης Υπηκοότητας, η οποία έχει συσταθεί με βάση γνωστοποίηση δυνάμει του άρθρου 113(6) και (7) του περί Αρχείου Πληθυσμού Νόμου (δημοσιεύτηκε στις 04.09.2020) θα πρέπει για κάθε μια από τις πιο πάνω περιπτώσεις που αναφέρονται στο Μέρος Δ, να εξετάσει κατά πόσον όντως συντρέχει λόγος εισήγησης αποστέρησης της υπηκοότητας και να ακολουθήσει τη νενομισμένη διαδικασία που έχει θεσπιστεί με βάση τον τροποποιητικό Νόμο αριθ. 113(Ι)/2020, αναφέρει το Πόρισμα.
Όσον αφορά στον μεγάλο αριθμό πολιτογραφήσεων που έγιναν καθ’ υπέρβαση του νόμου (ULTRA VIRES) επαφίεται στις αρμόδιες Αρχές να αποφασίσουν πώς θα τις χειριστούν. Σε κάθε περίπτωση, όμως, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη τα τυχόν κεκτημένα δικαιώματα τους, καθώς και το Ενωσιακό Δίκαιο, τονίζει η Ερευνητική Επιτροπή.
3. Υπουργεία Εσωτερικών / Οικονομικών
Με δεδομένο το ότι σε πολλές αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου που αφορούσαν σε πολιτογραφήσεις περιλήφθηκαν όροι και προϋποθέσεις που έπρεπε να τηρούνται, διαφορετικά θα ανέκυπτε θέμα αποστέρησης.
"Τα Υπουργεία Εσωτερικών και Οικονομικών, μέσω του Υπουργικού Συμβουλίου προτρέπονται να εντείνουν και να ολοκληρώσουν τις διαδικασίες ελέγχου των όρων που έχουν τεθεί στις αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου" σημειώνει η Επιτροπή και όπου εντοπιστεί μη συμμόρφωση με τους όρους αυτούς, να παραπέμψουν το θέμα για εξέταση στην Ανεξάρτητη Επιτροπή Εξέτασης Αποστέρησης Υπηκοότητας.
4. Εποπτικές Αρχές
Οι Εποπτικές Αρχές, οι οποίες είναι επιφορτισμένες να διασφαλίσουν ότι εφαρμόζεται, ο περί της Παρεμπόδισης και Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες Νόμος του 2007 (Ν. 188(I)/2007), ο οποίος καθορίζει το θεσμικό πλαίσιο, το οποίο προνοεί ότι δεν θα χρησιμοποιούνται έσοδα από παράνομες δραστηριότητες, για νόμιμους σκοπούς είναι:
- Η Κεντρική Τράπεζα Κύπρου,
- Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου
- Ο Παγκυπριος Δικηγορικός Σύλλογος
- Ο Σύνδεσμος Εγκεκριμένων Λογιστών Κύπρου
- Ο Σύνδεσμος Κτηματομεσιτών Κύπρου
Οι εποπτικές αρχές ελέγχουν εάν, κατά την παροχή υπηρεσιών προς πελάτες τους, οι εποπτευόμενες από αυτές οντότητες προβαίνουν σε σωστό προσδιορισμό της ταυτότητας των πελατών τους και ασκούν τη δέουσα επιμέλεια (due diligence), ως προς την επικινδυνότητα που παρουσιάζουν οι πελάτες τους.
Επιπλέον, διασφαλίζουν ότι οι εποπτευόμενες από αυτές οντότητες συμμορφώνονται με τις υποχρεώσεις που τους θέτει ο Ν.188(Ι)/2007, όπως, λόγου χάρη, η αναφορά ύποπτων συναλλαγών στη ΜΟΚΑΣ που είναι η Μονάδα Καταπολέμησης Αδικημάτων Συγκάλυψης –Financial Intelligence Unit- της Κύπρου. Το θεσμικό πλαίσιο που αφορούσε το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα, δεν ανέθετε ειδικά σε κάποια από τις εποπτικές αρχές οποιαδήποτε αρμοδιότητα. Επομένως, παρόλο που οι εποπτικές αρχές δεν ήταν άμεσα υπεύθυνες για τη λειτουργία του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος, ο ρόλος τους ήταν, με έμμεσο τρόπο, πολύ σημαντικός και επομένως θα έπρεπε να είχε τύχει της δέουσας αναγνώρισης και αξιοποίησης.
Η θέση της Ερευνητικής Επιτροπής είναι ότι για κάθε ένα από τους promoters/παρόχους υπηρεσιών και τράπεζες που αναγράφονται στο Πόρισμα και στα επιμέρους κεφάλαια που αφορούν τους Υψηλού Κίνδυνου Επενδυτές που έχουν αποκτήσει την Κυπριακή Υπηκοότητα θα πρέπει να ελεγχθεί από τις αντίστοιχες εποπτικές αρχές τους το κατά πόσον οι εποπτευόμενες οντότητες άσκησαν δέουσα επιμέλεια κατά τη σύναψη πελατειακών σχέσεων με τους επενδυτές για την παροχή υπηρεσιών και να ελεγχθεί κατά πόσον διενήργησαν επαρκείς ελέγχους για να βεβαιωθούν ότι τα κεφάλαια των επενδυτών-πελατών τους δεν προήλθαν από παράνομες δραστηριότητες.
5. ΜΟΚΑΣ/ Αστυνομία
Η θέση της Ερευνητικής Επιτροπής είναι ότι η ΜΟΚΑΣ, ως η Μονάδα Καταπολέμησης Αδικημάτων Συγκάλυψης θα πρέπει να αναλάβει δράση και να διερευνήσει τις υποθέσεις που περιγράφονται στο παρόν πόρισμα και εγείρουν θέματα διακίνησης παράνομου χρήματος και όπου κριθεί αναγκαίο να προβεί στις κατάλληλες δικαστικές διαδικασίες προκειμένου να δεσμεύσει ή/και να ανακτήσει τυχόν παράνομα χρήματα σε συνεργασία με την Αστυνομία.
6. Τμήμα Φορολογίας
Η θέση της Ερευνητικής Επιτροπής είναι ότι το Τμήμα Φορολογίας, τουλάχιστον για τις πολιτογραφήσεις υψηλού κινδύνου που αναφέρονται στον Πίνακα Α του Κεφαλαίου 15 και στο Παράρτημα ΙΒ, θα πρέπει να ελέγξει το κατά πόσον αποδόθηκε και εισπράχθηκε από το Κράτος η ορθή φορολογία που αναλογούσε για τις συναλλαγές που διενεργήθηκαν μέσα στο πλαίσιο του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος. Περαιτέρω, θα πρέπει να ελεγχθούν οι πάροχοι υπηρεσιών που αναγράφονται στον Πίνακα Α, για το κατά πόσον έχουν καταβάλει το φόρο εισοδήματος που τους αναλογεί, με βάση τις υπηρεσίες που έχουν παράσχει στο πλαίσιο του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος.