Του Βρασίδα Νεοφύτου*
Οι διεθνείς αγορές μπορεί να έζησαν μέσα στο 2023 την άνοδο-ρεκόρ των επιτοκίων για την αντιμετώπιση του επίμονου πληθωρισμού και τη μίνι-τραπεζική κρίση στις περιφερειακές τράπεζες των ΗΠΑ τον Μάρτιο. Παρόλα αυτά ελάχιστα επηρέασαν τις χρηματαγορές σε σχέση με το τι επέφερε η φρενίτιδα της τεχνητής νοημοσύνης, ένα από τα πιο «καυτά» θέματα των ημερών.
Η ευφορία που επικρατεί ανάμεσα στους επενδυτές και οικονομολόγους για τη ραγδαίως εξελισσόμενη και πολλαπλώς υποσχόμενη τεχνολογία της τεχνητής νοημοσύνης (AI-Artificial Intelligence) προκάλεσε πραγματικό αντίκτυπο στους τεχνολογικούς δείκτες.
Ο ενθουσιασμός γύρω από τη νέα τεχνολογία έχει κάνει πολλούς επενδυτές να ποντάρουν μεγάλα κεφάλαια στις μετοχές που έχουν άμεση ή έμμεση σχέση με τον αναδυόμενο κλάδο της τεχνητής νοημοσύνης, εκτοξεύοντας την αξία τους σε επίπεδα-ρεκόρ καθώς προβλέπονται μεγάλα περιθώρια κέρδους.
Ωστόσο, όπως σε κάθε τι καινούργιο που εμφανίζεται ξαφνικά και κάνει πάταγο, έτσι και η τεχνική νοημοσύνη έχει ήδη δημιουργήσει τους επικριτές της και πολλά ηθικά διλήμματα, καθώς οι μεγάλες της δυνατότητες και η ανεξέλικτη ανάπτυξή της έχει τρομοκρατήσει πολιτικούς και επιχειρηματίες. Την ίδια στιγμή, πολλοί επενδυτές φοβούνται για τη δημιουργία μιας «φούσκας» στη νέα μορφή του τεχνολογικού κλάδου παρόμοια με αυτή του 1999.
Τι είναι η τεχνητή νοημοσύνη;
Η τεχνητή νοημοσύνη υπάρχει εδώ και πολύ καιρό στην καθημερινότητά μας (έστω και στην απλή μορφή της), με την τεχνολογία πλέον να αποτελεί κοινό χαρακτηριστικό της διαδικτυακής περιήγησης-αναζήτησης (Google, Yahoo, Youtube), στις πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης (Facebook, Instagram), στις οικιακές τεχνολογίες (Netflix), και άλλες.
Η τεχνητή νοημοσύνη στο αρχικό της στάδιο δεν είναι άλλη από τους «διαβόητους» αλγόριθμους που «διαβάζουν» και αναγνωρίζουν τις καταναλωτικές μας προτιμήσεις και τα κοινωνικά μας ενδιαφέροντα από τις «δικές» μας καθημερινές αναζητήσεις (key words) σε Facebook, Google, Youtube, Tik Tok και άλλες κοινωνικές πλατφόρμες, με σκοπό να μας βάζουν σχετικές με αυτά διαφημίσεις προϊόντων και υπηρεσιών για να τα αγοράσεις (που κάποιες εταιρείες πλήρωσαν για να διαφημιστούν).
Είναι οι ίδιοι αλγόριθμοι που χρησιμοποιεί το Youtube και το Netflix για να σου κρατήσουν το ενδιαφέρον όσο περισσότερο γίνεται προκειμένου να παραμείνεις όσον το δυνατόν πιο πολύ χρόνο στις πλατφόρμες τους. Είναι οι ίδιοι αλγόριθμοι που θα σου προτείνουν π.χ παπούτσια ή ταξίδια αν εσύ έκανες μια απλή αναζήτηση στο Google ή στο Facebook προηγουμένως.
Πέρα από τις καταναλωτικές εφαρμογές, η τεχνητή νοημοσύνη χρησιμοποιείται και σε άλλες βιομηχανίες όπως στην ιατρική, στις μεταφορές, στη ρομποτική, στην επιστήμη, στην εκπαίδευση, στα χρηματοοικονομικά και στην πολεμική βιομηχανία.
Δημιουργία της γενετικής-παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης (Generative AI)
Ωστόσο, τα προβλήματα που δημιούργησαν τα δυο «απροσδόκητα» γεγονότα στην παγκόσμια οικονομία (από το 2020 έως σήμερα) και συγκεκριμένα η πανδημία του κορωνοϊού και η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, επίσπευσαν την ανάγκη για περισσότερη καινοτομία και τεχνολογική εξέλιξη στην αγορά.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο αναδύθηκε μια νέα μορφή τεχνητής νοημοσύνης (GenΑΙ) που ασχολείται αυτή τη στιγμή ο πλανήτης μας, τη «Γενετική-δημιουργική τεχνητή νοημοσύνη» (generative AI), η οποία χρησιμοποιείται σε εργαλεία όπως το δημοφιλές Chatbot AI ChatGPT, από την αμερικανική εταιρεία τεχνολογίας OpenAI, καθώς και το Bard της Goole και το Bing Chat της Microsoft και σε γεννήτριες εικόνων όπως οι Dall-E, Stable Diffusion και Midjourney.
Η ανάδυση της τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ), με αιχμή εργαλεία της λεγόμενης Generative AI, όπως το ChatGPT και το Stable Diffusion, δεν βοήθησε απλά στην ανάκαμψη του τεχνολογικού κλάδου αλλά και τον καθοδηγεί σε πρωτοφανή ανάπτυξη και δημοσιότητα έναντι άλλων κλάδων.
Σήμερα, η τεχνητή νοημοσύνη AI δεν είναι απλά ένα κομμάτι του τεχνολογικού κλάδου αλλά κυριαρχεί σε αυτόν και οι μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας και τα κράτη ανταγωνίζονται επιθετικά μεταξύ τους προκειμένου να κερδίσουν τη μάχη για την κατασκευή ανώτερων εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης AI.
Τι είναι το ChatGPT;
Το νέο «trend» στην παγκόσμια αγορά τεχνολογίας ονομάζεται ChatGPT (Generative Pretrained Transformer – Παραγωγικός Προεκπαιδευμένος Μετασχηματιστής) και αποτελεί μια εφαρμογή τεχνητής νοημοσύνης, η οποία πραγματοποιεί συζητήσεις, κείμενα, μεταφράσεις και δίνει απαντήσεις (chatbot) στους χρήστες (ειδικά σε θέματα εκπαίδευσης) παρόμοιες με αυτές ενός ανθρώπου σε μερικά δευτερόλεπτα! εντυπωσιάζοντας και φοβίζοντας ταυτόχρονα όλον τον κόσμο.
Τα συστήματα της οικογένειας GPT αλλά και τα άλλα γλωσσικά μοντέλα (LLM) μπορούν να παράγουν καλογραμμένα κείμενα και συνομιλίες με ανθρώπινη φωνή για σχεδόν όποιο θέμα τους προτείνουμε (σαν χρήστες) αφού προ-εκπαιδευτούν σε πάρα πολλά δεδομένα, χρησιμοποιώντας τεχνολογία ΑΙ. Μοναδική προϋπόθεση η συμπλήρωση ορισμένων (λίγων) στοιχείων, τα οποία βοηθούν το ειδικό λογισμικό της OpenAI να αντιληφθεί τι ακριβώς πρέπει να κάνει.
Τα γλωσσικά μοντέλα μπορούν να δημιουργήσουν κείμενα και ανάλυση, π.χ. για τον Α’ και Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, να γράφουν προγράμματα σε διάφορες γλώσσες προγραμματισμού, να λένε ανέκδοτα, να προτείνουν συνταγές για φαγητά και ποτά, μέρη για να πάμε διακοπές, δίαιτες για να αδυνατίσουμε κ.λπ..
Η πλατφόρμα ChatGPT της OpenAI που στηρίζεται από την Microsoft κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στα τέλη Νοεμβρίου 2022, καταφέρνοντας να συγκεντρώσει πέραν των 100 εκατομμυρίων χρηστών στους επόμενους 2 μήνες σε όλο τον κόσμο.
Σύμφωνα με τον Σαμ Άλτμαν, επικεφαλής της OpenAI, της αμερικανικής εταιρείας που δημιούργησε την τόσο δημοφιλή όσο και αμφιλεγόμενη εφαρμογή τεχνητής νοημοσύνης ChatGPT, «η τεχνητή νοημοσύνη (AI) θα φέρει επανάσταση στην εκπαίδευση, όπως έκαναν οι αριθμομηχανές πριν πολλές δεκαετίες», καθησυχάζοντας ότι δεν θα αντικαταστήσει τη μάθηση σημειώνοντας παράλληλα ότι θα εμφανιστούν «νέες κατηγορίες εργασίας».
Η πρωτοπόρος-διορατική Microsoft και η απειλή για την Google;
Η ιστορία λέει ότι η Microsoft του Μπιλ Γκέιτς ήταν η πρώτη μεγάλη εταιρεία που διέβλεψε εγκαίρως τις μεγάλες προοπτικές της τεχνητής νοημοσύνης, αποφασίζοντας το 2019 να επενδύσει $1 δισ. στην εταιρία OpenAI, η οποία μόλις είχε ξεκινήσει να αναπτύσσει την πλατφόρμα της ρομποτικής υπηρεσίας τεχνητής νοημοσύνης ChatGPT. Μάλιστα, η υπηρεσία cloud «Azure» που ανήκει στην Microsoft- λειτουργεί ως αποκλειστικός πάροχος της OpenAI.
Στις αρχές του 2023, η Microsoft αποφάσισε να χορηγήσει ακόμη 10 δισ. δολάρια στη δημοφιλή πλέον και πολλά υποσχόμενη OpenAI, σηματοδοτώντας την τρίτη φάση συνεργασίας των δύο εταιρειών, με τη Microsoft να έχει ήδη επενδύσει άλλες δύο φορές (2019 και 2021).
Αυτή η δυνατότητα του λογισμικού απειλεί σε βάθος χρόνου την παντοκρατορία της Google με αρκετούς ειδικούς της τεχνολογίας υποστηρίζουν ότι το ChatGPT είναι πολύ πιθανό να αντικαταστήσει στο μέλλον τη μηχανή αναζήτησης της Google. Όπως επισημαίνουν, μπορεί να προσφέρει πολλά περισσότερα πράγματα από μία απλή αναζήτηση στο διαδίκτυο.
Τα κατορθώματα της ChatGPT βρίσκουν πλέον πολλούς μιμητές ανάμεσα στις μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες, όπως για παράδειγμα τις Baidu, Alibaba και Google, καθώς αυτή η νέα τεχνολογία προβλέπεται να έχει πραγματικό αντίκτυπο στην αγορά.
Πάρτι για τις μετοχές τεχνητής νοημοσύνης και στον Nasdaq Composite
Μπορεί οι παγκόσμιες χρηματαγορές να έχουν ανακάμψει από την πανδημία, αλλά η πρωτοφανής ανάπτυξη και πρόοδος της τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ) έχει δώσει άλλη δυναμική στις τεχνολογικές μετοχές που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με τον αναδυόμενο κλάδο.
Το πιο προφανές παράδειγμα αποτελεί ο κλάδος των τεχνολογικών εταιρειών που κατασκευάζουν τους ημιαγωγούς (microchips),κάρτες γραφικών και τους προμηθευτές τους, που χωρίς αυτά δεν θα μπορούσαν να υλοποιηθούν οι τεχνολογίες της τεχνητής νοημοσύνης.
Πρωταθλήτρια στις επιδόσεις είναι βέβαια η αμερικανική Nvidia, η εταιρεία που κατασκευάζει hardware για την επεξεργασία γραφικών, της οποίας η αξία της μετοχής εκτινάχθηκε από τα $110 τον Οκτώβριο του 2022 στα υψηλά των $470 στα τέλη του Ιουλίου 2023.
Παρόμοια εκτίναξη στις τιμές των μετοχών τους είχαν και οι άλλες δυο παγκόσμιες δυνάμεις στον κλάδο των microchips, της αμερικανικής Advanced Micro Devices Inc. (AMD) και της Taiwan Semiconductor Manufacturing (TSM) από την Ταϊβάν.
Ωστόσο, οι εταιρείες στον κλάδο των microchips δεν είναι οι μόνες που κέρδισαν από τις πρόσφατες εξελίξεις της τεχνητής νοημοσύνης.
Σημαντικά κέρδη της τάξης του 40%-70% είχανε και οι κολοσσοί τεχνολογίας όπως η Microsoft, Meta Platforms, Alphabet, Apple, Amazon, Oracle, η κατασκευάστρια ηλεκτρικών αυτοκινήτων Tesla, και άλλες, που επένδυσαν σημαντικά κεφάλαια στην ανάπτυξη των τεχνολογιών της τεχνητής νοημοσύνης.
Τα κέρδη της Nvidia, AMD, TSM και των υπόλοιπων κολοσσών διαχύθηκαν στις περισσότερες άλλες μετοχές τεχνολογίας και σχετικών λογισμικών, προκαλώντας ένα έντονο ράλι διαρκείας τους τελευταίους μήνες στην τεχνολογικό δείκτη Nasdaq Composite. Το ράλι του δείκτη για φέτος ξεπέρασε το 25% καταγράφοντας μία από τις υψηλότερες επιδόσεις σε παγκόσμιο επίπεδο.
Το ράλι στις τεχνολογικές μετοχές παρακινήθηκε από τις προβλέψεις των αναλυτών για ισχυρά κέρδη του κλάδου στα επόμενα χρόνια λόγω του αυξημένου ενδιαφέροντος για την τεχνητή νοημοσύνη.
H φούσκα της τεχνητής νοημοσύνης;
Στην αντίπερα όχθη, αρκετοί είναι οι ειδικοί στον τεχνολογικού κλάδο που εκφράζουν προβληματισμό για την ακρίβεια, την αξιοπιστία, την ηθική και δεοντολογία της εφαρμογής, θεωρώντας την τεχνητή νοημοσύνη σαν τη μεγαλύτερη φούσκα όλων των εποχών.
Οι επικριτές θεωρούν ότι το ράλι των δεκάδων δισεκατομμυρίων στις μετοχές τεχνητής νοημοσύνης θυμίζει τις φούσκες του παρελθόντος, και ειδικά το ράλι στις μετοχές διαδικτύου το 1999, που οδήγησε την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ σε ένα γύρο νομισματικής σύσφιγξης, ο οποίος είχε ως αποτέλεσμα να σκάσει η φούσκα της τεχνολογίας εννέα μήνες αργότερα.
Οι αρνητικές τους εκτιμήσεις βασίζονται στο γεγονός ότι η τεχνολογία AI είναι ακόμα σε πολύ πρώιμο στάδιο και δεν είναι ακόμη έτοιμη για μαζική υιοθέτηση σε βιομηχανίες όπως ο τραπεζικός κλάδος και οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες.
Μια σοβαρή αδυναμία που εύκολα μπορεί να διαπιστώσει ένας χρήστης είναι αυτή που έχει επικρατήσει να λέγεται «παραισθήσεις» (hallucinations). Μπορεί δηλαδή ένα γλωσσικό μοντέλο να παράγει κείμενο το οποίο περιέχει αναλήθειες και ανακρίβειες, οι οποίες δεν στηρίζονται στα δεδομένα στα οποία έχει εκπαιδευτεί και για τις οποίες δεν έχει καμία ικανότητα να διαπιστώσει ότι δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.
Ενδεικτικό το παράδειγμα της Google, η οποία έχασε δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια σε μια μέρα, αφότου το chatbot Bard AI έδωσε ανακριβείς πληροφορίες σε ένα διαφημιστικό βίντεο κατά την κυκλοφορία του.
Αυτό συνέβη και με το μεγάλο γλωσσικό μοντέλο Galactica της Meta. Ο σκοπός του Galactica ήταν να βοηθήσει τους επιστήμονες στην εργασία τους και γι’ αυτόν τον λόγο είχε εκπαιδευτεί σε ένα μεγάλο αριθμό επιστημονικών άρθρων, βιβλίων, ιστοσελίδων κ.λπ.. Όμως όταν δόθηκε σε ελεύθερη χρήση, οι χρήστες γρήγορα διαπίστωσαν ότι ήταν ικανό να παράγει ανακριβείς «επιστημονικές» πληροφορίες και μετά από τον σχετικό θόρυβο, αποσύρθηκε από την κυκλοφορία.
Επιπλέον, ελλοχεύει ο κίνδυνος να υπάρξει σύντομα ένα σοβαρό ρυθμιστικό πλαίσιο για το οικοσύστημα της τεχνητής νοημοσύνης, το οποίο αναπόφευκτα θα μπορούσε να επιβραδύνει τον ρυθμό ανάπτυξης του αναδυόμενου κλάδου και να περιορίσει την κερδοφορία των τεχνολογικών εταιρειών.
Oι δυνατότητες του ChatGPT έχουν προκαλέσει επίσης ανησυχίες σε πολλούς τομείς, συμπεριλαμβανομένου αυτού της εκπαίδευσης, στον οποίο ορισμένοι φοβούνται ότι οι μαθητές και φοιτητές θα κάνουν κατάχρηση εργαλείων αυτού του είδους και έτσι θα παραμελούν την παραγωγή πρωτότυπων εργασιών, ενώ τα σχολεία της Νέας Υόρκης έχουν απαγορεύσει καθολικά την πρόσβαση στο ChatGPT.
Επιπρόσθετα, αρκετοί πολιτικοί και επιχειρηματίες θεωρούν δεδομένο ότι η μελλοντική άνοδος στη χρήση της παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης στην αγορά θα προκαλέσει την απώλεια πιθανόν πολλών θέσεων εργασίας και θα έχει αντίκτυπο σε πολλά επαγγέλματα.
Η γενική εκτίμηση είναι ότι εάν ο αναμενόμενος ενθουσιασμός για την τεχνητή νοημοσύνη δεν αντανακλάται στο ενδιαφέρον του κοινού και στα κέρδη των εταιρειών τεχνολογίας, θα μπορούσε να προκαλέσει το ξεφούσκωμα του κλάδου.
Κοινός «κώδικας δεοντολογίας»
Η άνοδος της «παραγωγικής τεχνικής νοημοσύνης» AI -εκτός από ενθουσιασμό και προβληματισμό- προκαλεί και θέματα του «κώδικα δεοντολογίας».
Μόλις πριν λίγες εβδομάδες, η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι ΗΠΑ -σε κοινό ανακοινωθέν- συμμερίζονται την κοινή άποψη ότι οι τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης προσφέρουν μεγάλες ευκαιρίες αλλά ταυτόχρονα παρουσιάζουν και κινδύνους για την κοινωνία.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ανακοίνωσαν ένα σχέδιο σύνταξης ενός κοινού «κώδικα δεοντολογίας» για την τεχνητή νοημοσύνη (AI) που θα είναι ανοιχτός σε όλες τις δημοκρατικές χώρες και θα εφαρμόζεται εθελοντικά στον τομέα αυτόν. Εξετάζουν, επίσης και τη θέσπιση ρυθμιστικών κανόνων για τους τεχνολογικούς γίγαντες όπως η Microsoft, η Meta, η Google, και άλλες.
Η Κίνα έχει επίσης κάποια σχέδια για την εφαρμογή ενός ρυθμιστικού πλαισίου με το οποίο θα επιτηρείται η ασφάλεια των εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης.
Συμπέρασμα
Η τεχνητή νοημοσύνη ήρθε για να μείνει, καθώς όσο εξελίσσεται ο άνθρωπος και η τεχνολογία, η τεχνητή νοημοσύνη θα ακολουθεί την ίδια πορεία στην ψηφιακή κοινωνία που ζούμε αποφέροντας πολλαπλά οφέλη.
Η τεχνολογία τεχνητής νοημοσύνης θα γίνεται ολοένα και πιο ισχυρή, επιτρέποντας τη βελτιστοποιημένη και αποτελεσματική ολοκλήρωση επαναλαμβανόμενων εργασιών, επιτρέποντας στις επιχειρήσεις να εξοικονομούν χρόνο και κόστος παραγωγής, και να μεγιστοποιούν αποτελεσματικότητα και κερδοφορία.
Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να αποτελέσει ένα ισχυρό πλεονέκτημα για τη σύγχρονη κοινωνία αν χρησιμοποιηθεί σωστά ως ένα παραγωγικό εργαλείο που ενισχύει τις δημιουργικές διαδικασίες και όχι ως ένα ανατρεπτικό εργαλείο που θα αντικαταστήσει την ανθρώπινη δημιουργικότητα, θα στερήσει θέσεις εργασίας και θα αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο στο οπλοστάσιο της παραπληροφόρησης στο διαδίκτυο.
Η δημιουργικότητα και η καινοτομία υπήρξαν τα σήματα κατατεθέν της ανθρωπότητας σε όλη την καταγεγραμμένη ιστορία και τίποτα στη φύση δεν μπορεί να ανταγωνιστεί ακόμη το ανθρώπινο μυαλό.
*Υπεύθυνου Επενδυτικής Έρευνας στην Exclusive Capital
Διαβάστε επίσης: Αποκάλυψη των οικολογικών συνεπειών της τεχνητής νοημοσύνης: μια αυξανόμενη περιβαλλοντική ανησυχία