Του Χαράλαμπου Φίλιππου
Φανταστείτε να ξυπνάτε το πρωί και να σας χαιρετά ένα ρομπότ που ξέρει ακριβώς πώς σας αρέσει ο καφές σας ή ένα λογισμικό που προβλέπει πριν καν συμβεί ένα πρόβλημα στην παραγωγή του εργοστασίου σας.
Η 4η Βιομηχανική Επανάσταση ξεκίνησε
Δεν είναι μακρινό όνειρο – είναι η πραγματικότητα που ξετυλίγεται σήμερα, καθώς ολόκληρη η ανθρωπότητα εισέρχεται στην 4η βιομηχανική επανάσταση, που έχει ήδη ξεκινήσει χάρη στην Τεχνητή Νοημοσύνη (AI) και τη Ρομποτική.
Σε αυτή την επανάσταση, δύο γίγαντες, οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και η Κίνα, παλεύουν σκληρά για το ποιος θα είναι ο πρωτοπόρος: ποιος θα θέσει τα πρότυπα, ποιος θα καρπωθεί τα οφέλη και σε μεγάλο βαθμό ποιος θα διαμορφώσει το μέλλον της ανθρωπότητας. Ο ανταγωνισμός αυτός δεν είναι απλώς τεχνολογικός – είναι ένας αγώνας για οικονομική υπεροχή, ασφάλεια και παγκόσμια γεωπολιτική επιρροή, με τρισεκατομμύρια δολάρια αντίκτυπο στην παγκόσμια οικονομία και εκατομμύρια θέσεις εργασίας να διακυβεύονται.
ΗΠΑ και Κίνα: Η μάχη για τεχνολογική υπεροχή
Όλα ξεκίνησαν στα μέσα της δεκαετίας του 2010, όταν η Κίνα ανακοίνωσε το φιλόδοξο σχέδιό της «Made in China 2025», στοχεύοντας να γίνει ηγέτης στην παραγωγή υψηλής τεχνολογίας. Οι ΗΠΑ απάντησαν με πρωτοβουλίες όπως το Εθνικό Στρατηγικό Πλάνο για την Τεχνητή Νοημοσύνη, εστιάζοντας σε καινοτομία και εθνική ασφάλεια. Ο εμπορικός πόλεμος του 2018, με απαγορεύσεις εξαγωγών τσιπ και λογισμικού, ανάγκασε και τις δύο πλευρές να επενδύσουν μαζικά στις εγχώριες δυνατότητές τους.
Οι πρώτες αποδείξεις στον πραγματικό κόσμο
Σήμερα, το 2025, βλέπουμε τα πρώτα ορατά σημάδια: Παρουσία ρομπότ σε πολλά μέρη της ανθρώπινης δραστηριότητας όπως αεροδρόμια και καφετερίες με αποκορύφωμα διεθνείς εκδηλώσεις όπως οι Παγκόσμιοι Αγώνες Ανθρωποειδών Ρομπότ στο Πεκίνο, όπου εκατοντάδες ρομπότ «ανταγωνίστηκαν» σε αθλήματα. Σημάδια που δείχνουν ότι η Ρομποτική έχει βγει από τα εργαστήρια και δεν περιορίζεται σε υψηλής τεχνολογίας χώρους και εργοστάσια, αλλά έχει ξεκινήσει να διεισδύει στην καθημερινότητά μας.
Ποιοι είναι όμως, οι παγκόσμιοι πρωτοπόροι αυτών των δύο κόσμων, της Τεχνητής Νοημοσύνης και της Ρομποτικής και πώς τοποθετούνται ο ένας απέναντι στον άλλο;
ΗΠΑ με καινοτομία, Κίνα με μαζική αποδοτικότητα
Στον αγώνα δρόμου για υπεροχή στην Τεχνητή Νοημοσύνη, οι ΗΠΑ φαίνεται να προηγούνται αλλά έχοντας πολύ μεγαλύτερο κόστος από τα αντίστοιχα της Κίνας. αμερικανικές εταιρείες όπως η OpenAI(ChatGPT) σε στενή συνεργασία με τη Microsoft φαίνεται να πρωτοπορούν παγκοσμίως. Συγκεκριμένα το ChatGPT, υποστηρίζεται από ιδιωτικές και κυβερνητικές επενδύσεις και ξεχωρίζει για την ικανότητά του να χειρίζεται σύνθετες συζητήσεις και προβλήματα λογικής. Οι ιδιωτικές επενδύσεις έφτασαν τα 109 δισεκατομμύρια δολάρια – σχεδόν 12 φορές περισσότερα από τα 9,3 δισεκατομμύρια της Κίνας. Αυτό επιτρέπει στις ΗΠΑ να διατηρούν υπεροχή σε ποιότητα, με μοντέλα όπως το ChatGPT να υπερτερούν σε γενικές εργασίες λογικής και δημιουργικότητας.
Από την άλλη πλευρά, η Κίνα παίζει με πλεονεκτήματα χαμηλού κόστους για μαζικότερη χρήση, απλότητα και ταχύτητα. Συγκεκριμένα, το DeepSeek της Baidu, με κρατική στήριξη, υπερτερεί σε πρακτικές εφαρμογές όπως η προγραμματισμός, προσφέροντας φθηνές λύσεις για μαζική χρήση. Έτσι, η Κίνα κλείνει γρήγορα το χάσμα: τα κινεζικά μοντέλα, όπως το DeepSeek, χάνουν πλέον μόνο κατά 5-10% σε βασικούς δείκτες απόδοσης, χάρη σε πιο αποδοτικές μεθόδους εκπαίδευσης που απαιτούν λιγότερους πόρους. Είναι σαν να βλέπουμε ένα μαραθώνιο όπου οι ΗΠΑ τρέχουν μπροστά με ακριβά παπούτσια, αλλά η Κίνα κερδίζει έδαφος με εξυπνότερη διαχείριση ενέργειας – και σύντομα, η απόσταση μπορεί να μηδενιστεί.
Ρομποτική: Η Κίνα κυριαρχεί, οι ΗΠΑ καινοτομούν
Στη Ρομποτική, η εικόνα αντιστρέφεται: η Κίνα προηγείται κατά κράτος χάρη στη μαζική και φθηνή παραγωγή, ενώ οι ΗΠΑ κρατούν το προβάδισμα στην καινοτομία. Σύμφωνα με τη Διεθνή Ομοσπονδία Ρομποτικής (IFR), η Κίνα εγκατέστησε 290.000 βιομηχανικά ρομπότ το 2024 – διπλάσια από την Ε.Ε., την Ιαπωνία και τις ΗΠΑ μαζί – και στο πρώτο εξάμηνο του 2025, η παραγωγή έφτασε τα 370.000 μονάδες, με αύξηση 35,6% σε σχέση με πέρυσι. Αυτό κάνει την Κίνα να ελέγχει το 51% της παγκόσμιας αγοράς εγκαταστάσεων ρομπότ, με 470 ρομπότ ανά 10.000 εργάτες – υπερδιπλάσια από τις ΗΠΑ. Η Unitree, για παράδειγμα, παράγει μαζικά ανθρωποειδή όπως το G1 σε τιμές κάτω από 6.000 δολάρια, κάνοντάς τα προσιτά για εργοστάσια και σπίτια και προβλέπεται να φτιάξει πάνω από 10.000 ανθρωπόμορφα ρομπότ μόνο για φέτος, το οποίο αντιστοιχεί στο μισό της παγκόσμιας παραγωγής με φιλοδοξία για ακόμα μεγαλύτερα νούμερα παραγωγής για το 2026.
Οι ΗΠΑ, από την άλλη, αφιερώνουν πολλαπλάσιες επενδύσεις έχοντας μεγαλύτερο κόστος και επενδύουν περισσότερο στην τεχνολογική καινοτομία παρά τη μαζική παραγωγή. Συγκεκριμένα η Boston Dynamics πρωτοπορεί στα βιομηχανικά ρομπότ και εργοταξίου με παράδειγμα το Atlas που μπορεί να πηδάει εμπόδια και να χειρίζεται αντικείμενα με ανθρώπινη ακρίβεια, κάτι που το κάνει ιδανικό για επικίνδυνες αποστολές σε κατασκευές ή ακόμα και εξερεύνηση. Παρομοίως, το Optimus της Tesla που φιλοδοξεί να κατακτήσει την οικιακή αγορά και να μπει σε κάθε σπίτι, μαθαίνει μόνο του εργασίες μέσω όρασης, ανοίγοντας δρόμο για ευέλικτα ρομπότ σε ρουτίνες σπιτιού και καθημερινής ζωής.
Οι τρεις μεγάλες προκλήσεις
Πίσω από αυτή την κούρσα κρύβονται τρία μεγάλα ζητήματα που αγγίζουν βαθιά την οικονομία, την ασφάλεια και τη γεωπολιτική – και όλα συνδέονται με το πώς η Τεχνητή Νοημοσύνη και τα ρομπότ θα μεταμορφώσουν την παγκόσμια αγορά.
Το πρώτο ζήτημα έχει να κάνει με το ποιος θα επωφεληθεί περισσότερο οικονομικά από τον σκληρό ανταγωνισμό με στόχο το ποιος θα κατακλύσει πρώτος τις αγορές με οικιακά και βιομηχανικά ρομπότ, κερδίζοντας σε βάθος χρόνου, τρισεκατομμύρια σε κέρδη.
Ενδεικτικά και μόνο, αξίζει να αναφέρουμε ότι μόνο η αγορά ανθρωπόμορφων ρομπότ προβλέπεται να φτάσει τα 5 τρισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το 2030 και φανταστείτε: όπως σήμερα έχουμε ένα-δύο αυτοκίνητα ανά οικογένεια, σε λίγα χρόνια ίσως να έχουμε εξίσου ένα-δύο ρομπότ στο σπίτι ή το γραφείο, να μαγειρεύουν, να καθαρίζουν, να φροντίζουν παιδιά, ακόμα και να προστατεύουν το σπίτι μας. Για τα αμέτρητα ρομπότ εργάτες, θα αναφερθούμε στη συνέχεια.
Η τεχνολογία αυτή, θα εκτοξεύσει την παραγωγή σε όλους τους τομείς και την ίδια ώρα, μειώνοντας δραστικά τα λειτουργικά έξοδα. Στη βιομηχανία για παράδειγμα, σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, ρομπότ όπως αυτά της Unitree δουλεύουν 24/7 χωρίς διαλείμματα, μειώνοντας τον χαμένο χρόνο κατά 30-40% και αυξάνοντας την απόδοση κατά 25%. Αυτό σημαίνει ότι ένα εργοστάσιο ή μία βιομηχανία οποιουδήποτε είδους, μπορεί να παράγει περισσότερα προϊόντα με λιγότερο κόστος ενέργειας και συντήρησης.
Στην υγεία, AI συστήματα όπως εκδοχές του ChatGPT αναλύουν ακτινογραφίες σε δευτερόλεπτα, επιταχύνοντας διαγνώσεις και μειώνοντας λάθη σε αξιοσημείωτο ποσοστό, απελευθερώνοντας γιατρούς για πιο σύνθετες περιπτώσεις και κάνοντας την ιατρική πιο προσιτή σε απομακρυσμένες περιοχές. Την ίδια ώρα μειώνουν σημαντικά τον χρόνο για την έρευνα και ανάπτυξη νέων φαρμακευτικών προϊόντων κάθε τομέα. Στη διαχείριση αποθηκών όπως αυτών της Amazon, ρομπότ τακτοποιούν εμπορεύματα αυτόματα, μειώνοντας τον χρόνο παράδοσης κατά 50% και το λειτουργικό τους κόστος κατά 15-20%, επιτρέποντας γρηγορότερες παραδόσεις παγκοσμίως. Η Κίνα, με τη δική της μαζική παραγωγή, επιδιώκει να εξάγει τα δικά της φθηνά ρομπότ σε αναπτυσσόμενες χώρες, ενώ οι ΗΠΑ στοχεύουν σε πιο ποιοτικές και καινοτόμες λύσεις για πλούσιες αγορές – αλλά και οι δύο βλέπουν εκατοντάδες δισεκατομμύρια σε έσοδα, με τον νικητή να φιλοδοξεί να ελέγχει τη μερίδα του λέοντος στη παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού.
Δεύτερο ζήτημα που προκύπτει είναι για θέματα εθνικής και παγκόσμιας ασφάλειας: Όποιος κυριαρχήσει στις αγορές, θα μπορεί να συλλέγει τεράστια ποσά δεδομένων από τα ρομπότ και την Τεχνητή Νοημοσύνη, ασκώντας μεγαλύτερη επιρροή σε κυβερνήσεις και κοινωνίες όπως ήδη συμβαίνει με τα έξυπνα τηλέφωνα και το διαδίκτυο. Για παράδειγμα, ένα ρομπότ στο σπίτι σου μαθαίνει τις συνήθειές σου – πότε κοιμάσαι, τι τρως, ακόμα και πολιτικές σου απόψεις από χαλαρές συζητήσεις – και στέλνει αυτές τις πληροφορίες πίσω στους κατασκευαστές. Οι κίνδυνοι για μείωση της ιδιωτικότητας είναι τεράστιοι και με τέτοια δεδομένα οι ικανότητες της στοχευμένης διαφήμισης θα ξεπεράσουν κατά πολύ το ήδη υπάρχον επίπεδο χειραγωγίας. Φανταστείτε επίσης το στρατηγικό πλεονέκτημα και το επίπεδο επιρροής που θα αποκτούσε μια χώρα αν κατέκλυζε με τα δικά της προϊόντα μία ανταγωνιστική χώρα.
Για τους παραπάνω λόγους, οι ΗΠΑ έχουν ήδη επιβάλει περιορισμούς σε κινεζικές εφαρμογές όπως το TikTok και προχώρησαν μέχρι και σε απαγόρευση προϊόντων όπως τα κινητά τηλέφωνα της κινέζικης εταιρείας Huawei ακριβώς για θέματα ασφάλειας, ενώ η Κίνα προωθεί τα δικά της συστήματα παγκοσμίως ως «ασφαλή» εναλλακτικά. Η τεράστια αυτή συλλογή δεδομένων δεν είναι παθητική – τροφοδοτεί τα λογισμικά Τεχνητής Νοημοσύνης και βελτιώνει όσο τα ίδια τόσο και παραγόμενα από αυτά τεχνολογικά προϊόντα όπως ηλεκτρονικά εργαλεία επιτήρησης, κάνοντας τον νικητή όχι μόνο πλούσιο, αλλά και παντοδύναμο σε πληροφορίες. Τρίτο ζητούμενο, ο γεωπολιτικός πόλεμος: Ο πρωτοπόρος αυτής της επανάστασης θα υπερισχύσει σε όλα τα επίπεδα, ενισχύοντας την οικονομική του ισχύ, την ασφάλεια και την επιρροή του σε άλλες χώρες. Η βαρύτητα είναι τόσο σημαντική όσο ήταν ο ηλεκτρισμός, οι υπολογιστές, το διαδίκτυο και άλλα τεχνολογικά επιτεύγματα ως νευραλγικά και καθοριστικά στρατηγικά πλεονεκτήματα έναντι οποιουδήποτε ανταγωνιστή. Και οι δύο χώρες βλέπουν την Τεχνητή Ννοημοσύνη και τη Ρομποτική ως καθοριστικό στρατιωτικό πλεονέκτημα, έχοντας ήδη υιοθετηθεί και αξιοποιηθεί και στους 2 στρατούς. Επιπλέον, τα τεχνολογικά τους επιτεύγματα, θα θέσουν άλλες χώρες εξαρτημένες από τις νέες στρατιωτικές τους τεχνολογίες όπως ήδη συμβαίνει με πολεμικά αεροπλάνα, υποβρύχια, πυραύλους και άλλα ενισχύοντας το δίπολο Δύση Vs Ανατολή.
Μεγάλες ευκαιρίες – Μεγάλοι κίνδυνοι
Οι αλλαγές που φέρνει η ανάπτυξη της Ρομποτικής και της Τεχνητής Νοημοσύνης, είναι μια επανάσταση που έχει ήδη ξεκινήσει να αγγίζει κάθε γωνιά της ζωής μας υπόσχοντας στην ανθρωπότητα ένα λαμπρό μέλλον. Ωστόσο, οι προηγούμενες αντίστοιχες βιομηχανικές επαναστάσεις, δεν επέφεραν μόνο ευεργεσίες και οφέλη στην ανθρωπότητα αλλά αποτέλεσαν εργαλεία εκμετάλλευσης, κατάχρησης και ανήθικης χρήσης εις βάρος μεγάλου μέρους της.
Από τη μία, θα απολαύσουμε πιο αποδοτική ενέργεια και εκπαίδευση προσαρμοσμένη σε κάθε μαθητή, μέχρι την περαιτέρω εξερεύνηση του διαστήματος με ρομπότ που δεν κουράζονται ποτέ. Θα δούμε την παραγωγή να εκτοξεύεται, το κόστος να μειώνεται σημαντικά και η ποιότητα ζωής να ανεβαίνει, δημιουργώντας πλούτο που μπορεί να λύσει παλιές προκλήσεις όπως η φτώχεια ή η κλιματική αλλαγή και πολλά άλλα.
Από την άλλη όμως, εγκυμονεί και πολλούς κινδύνους. Αναφέραμε ήδη τη στρατιωτική χρήση αλλά έχουμε επίσης ξεκινήσει να βλέπουμε κολοσσούς εταιρειών όμως η Amazon, να προχωρούν σε μαζικές απολύσεις και αντικατάσταση εργατικού προσωπικού από ρομπότ όπως ακριβώς στο παρελθόν ένα τρακτέρ συγκομιδής, αντικαθιστούσε 10 ή και περισσότερους εργάτες συγκομιδής. Επιπλέον, τη Microsoft να αντικαθιστά εργαζόμενους προγραμματιστές της με συστήματα Τεχνητής Νοημοσύνης. Έτσι, εκατομμύρια θέσεις σε βιομηχανία, αποθήκες, κατασκευές, ακόμα και τεχνολογίας, πιθανόν να εξαφανιστούν με αλυσιδωτά κοινωνικά προβλήματα που θα αποτελέσουν σοβαρές προκλήσεις για τις κυβερνήσεις κάθε χώρας.
Είναι έτοιμη η ανθρωπότητα;
Απ’ ό,τι φαίνεται, τίποτα δεν μπορεί να σταματήσει όλη αυτή την πορεία που έχει ξεκινήσει ήδη η ανθρωπότητα να βαδίζει. Έτσι, είναι λογικό να αναρωτηθεί κανείς, αν η ανθρωπότητα είναι αρκετά ώριμη για να διαχειριστεί όλη αυτή την αλλαγή σωστά και με το λιγότερο δυνατό κόστος και πόνο. Να αναρωτηθεί επίσης πώς μπορεί να επανατοποθετήσει τον εαυτό του, την οικογένειά του και γενικότερα τη ζωή του σε αυτή την παγκόσμια αλλαγή τόσο οικονομικά όσο και κοινωνικά. Ποιους κινδύνους πρέπει να προβλέψει για να αποφύγει, αλλά και ποιες νέες ευκαιρίες αναδύονται που θα άξιζε να επιδιώξει να αδράξει. Γιατί πράγματι, όπως πολλές φορές έχει αποδείξει το παρελθόν, οι μεγάλες αλλαγές γεννούν μεγάλες κρίσεις και αυτές με τη σειρά τους, γεννούν μεγάλες ευκαιρίες.
Διαβάστε επίσης: Πώς η ΑΙ απειλεί τα έσοδα Google και Meta