Η ευρωπαϊκή στρατηγική για την τεχνητή νοημοσύνη κινδυνεύει να βρεθεί αντιμέτωπη με έναν απρόβλεπτο αντίπαλο, τη λειψυδρία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση σχεδιάζει να τριπλασιάσει τη χωρητικότητα των κέντρων δεδομένων μέσα στα επόμενα πέντε έως επτά χρόνια, επιδιώκοντας να μετατραπεί σε παγκόσμιο κόμβο AI. Όμως, η ταχεία αυτή επέκταση θέτει υπό πίεση έναν ήδη περιορισμένο φυσικό πόρο — το νερό.
Τα κέντρα δεδομένων, που τροφοδοτούν το οικοσύστημα της ψηφιακής οικονομίας —από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έως εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης όπως το ChatGPT— χρειάζονται τεράστιες ποσότητες νερού για ψύξη. Σε περιοχές όπως η νότια Ευρώπη, όπου περίπου το 30% του πληθυσμού ζει υπό μόνιμη έλλειψη νερού, η σύγκρουση ανάμεσα στην τεχνολογική πρόοδο και τη βιώσιμη διαχείριση των πόρων γίνεται ολοένα πιο εμφανής.
Μεγάλες εταιρείες όπως η Amazon, η Microsoft, η Meta και η Google επενδύουν δισεκατομμύρια ευρώ σε νέες εγκαταστάσεις σε Ισπανία, Πορτογαλία, Ιρλανδία και Ελλάδα — όπου η Google έχει ανακοινώσει τρεις νέους κόμβους στην Αττική. Ωστόσο, ειδικοί προειδοποιούν πως οι πολιτικοί δείχνουν έλλειψη ολοκληρωμένου σχεδιασμού.
Ο Κέβιν Γκρέξ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, σημειώνει ότι «οι κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν την τεχνητή νοημοσύνη ως επένδυση στο μέλλον, χωρίς να υπολογίζουν αν είναι περιβαλλοντικά βιώσιμη». Η άναρχη ανάπτυξη κέντρων δεδομένων εγείρει το ερώτημα: ποιος έχει προτεραιότητα στο νερό, όταν αυτό δεν επαρκεί – οι κάτοικοι ή τα data centers;
Τα περισσότερα κέντρα χτίζονται σε ξηρά ή ημιάνυδρα κλίματα, γιατί ευνοούν τη λειτουργία των διακομιστών, αλλά οι ίδιες αυτές περιοχές είναι ευάλωτες στην ξηρασία.
Η πράσινη τεχνολογία ως απάντηση
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποστηρίζει ότι οι νέες εγκαταστάσεις θα πρέπει να επιλέγονται βάσει ενεργειακής αποδοτικότητας και περιβαλλοντικών κριτηρίων. Στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας EuroHPC, επενδύει σε υπερυπολογιστές νέας γενιάς με προηγμένα συστήματα ψύξης και ανακύκλωσης θερμότητας.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο υπερυπολογιστής «JUPITER» στο Γιούλιχ της Γερμανίας, που λειτουργεί εξ ολοκλήρου με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και επιτυγχάνει υψηλή ενεργειακή απόδοση. Ωστόσο, σε περιοχές όπως η Αραγονία της Ισπανίας, όπου η Amazon σχεδιάζει τρία νέα κέντρα, οι αντιδράσεις των κατοίκων και των αγροτών είναι έντονες, καθώς φοβούνται ότι η βιομηχανική κατανάλωση νερού θα επιβαρύνει ακόμη περισσότερο τα τοπικά αποθέματα.
Ανησυχίες υπάρχουν και στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου το χωριό Κάλχαμ στο Όξφορντσαϊρ επιλέχθηκε για νέα ζώνη τεχνητής νοημοσύνης, προκαλώντας αντιδράσεις λόγω εγγύτητας σε μία από τις βασικές δεξαμενές νερού της χώρας. Στην Πορτογαλία, η Start Campus ισχυρίζεται ότι έχει επιτύχει μηδενική κατανάλωση γλυκού νερού (WUE), χρησιμοποιώντας ανακύκλωση θαλασσινού νερού, ενώ η Microsoft δοκιμάζει τεχνολογίες ψύξης χωρίς καθόλου νερό.
Ο Μάικλ Γουίντερσον, γενικός γραμματέας της Ευρωπαϊκής Ένωσης Κέντρων Δεδομένων (EUDCA), τονίζει ότι «ένα κέντρο δεδομένων 20 MW καταναλώνει όσο ένα γήπεδο γκολφ, αλλά δημιουργεί πολλαπλάσιο ΑΕΠ και υψηλόμισθες θέσεις εργασίας». Παρά τα επιχειρήματα της βιομηχανίας, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος προειδοποιεί ότι ένας στους τρεις Ευρωπαίους ζει ήδη υπό σοβαρή πίεση νερού, ενώ η Ευρώπη θερμαίνεται ταχύτερα από κάθε άλλη ήπειρο.
Ανάμεσα στην ανάπτυξη και στην επιβίωση
Στην Ολλανδία, η Meta ανέστειλε σχέδιο για τεράστιο κέντρο δεδομένων στο Zeewolde, μετά από περιβαλλοντικές αντιδράσεις για την υψηλή κατανάλωση ενέργειας και νερού. Στην Ιρλανδία, όπου τα data centers πολλαπλασιάστηκαν γύρω από το Δουβλίνο, οι οικολογικές οργανώσεις προειδοποιούν για επιβάρυνση του υδροφόρου ορίζοντα. Έτσι, τόσο η Ολλανδία όσο και η Ιρλανδία έχουν επιβάλει περιορισμούς στη δημιουργία νέων εγκαταστάσεων.
Την ίδια ώρα, αναλύσεις όπως εκείνη της S&P Global υπογραμμίζουν ότι χώρες όπως η Ελλάδα και η Ισπανία, με χρόνια προβλήματα λειψυδρίας, κινδυνεύουν να «ανταλλάξουν» το νερό τους με επενδύσεις υψηλής τεχνολογίας.
Το δίλημμα της Ευρώπης είναι πλέον σαφές: πώς να γίνει ηγέτης στην τεχνητή νοημοσύνη χωρίς να εξαντλήσει τους φυσικούς της πόρους.
Πηγή: newmoney.gr
Διαβάστε επίσης: Πώς τα πολυτελή κινεζικά EV κατακτούν την ΕΕ