Το δίκτυο ενημέρωσης Al Jazeera Balkans (AJB) έπαυσε να λειτουργεί. Το τελευταίο δελτίο ειδήσεων μεταδόθηκε το Σάββατο 12 Ιουλίου 2025 και το προηχογραφημένο υλικό θα συνεχίσει να μεταδίδεται μέχρι τα τέλη Ιουλίου. Μετά από αυτό, το AJB θα κλείσει, σύμφωνα με την έδρα της εταιρείας στην πρωτεύουσα της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, το Σαράγεβο. Επίσημα, οι λόγοι για το κλείσιμο είναι οικονομικοί. Η απόφαση για το κλείσιμο του παρόχου μέσων ενημέρωσης, ο οποίος δραστηριοποιούνταν στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, την Κροατία, το Μαυροβούνιο και τη Σερβία στην «κοινή γλώσσα» αυτών των χωρών - σερβοκροατικά ή κροατοσερβικά ή σερβικά/κροατικά/βοσνιακά (BKS) - καθώς και στο Κοσσυφοπέδιο, τη Βόρεια Μακεδονία και τη Σλοβενία από το 2011, ελήφθη από τη διοίκηση του Al Jazeera στην πρωτεύουσα του Κατάρ, Ντόχα.
Ωστόσο, τα μέσα ενημέρωσης στη Βοσνία αναφέρουν μια σειρά από «σοβαρές εσωτερικές παρατυπίες». Σύμφωνα με την έκθεση, οι ελεγκτές από την Ντόχα ανακάλυψαν «ύποπτες συναλλαγές». Στη συνέχεια προτάθηκε η αντικατάσταση της διοίκησης του AJB, αλλά αυτοί απέρριψαν την πρόταση. Η βοσνιακή ερευνητική πύλη istraga.ba γράφει, επικαλούμενη πηγές από το Κατάρ: «Εάν ο Διευθύνων Σύμβουλος Εντέμ Φόκο και ο Γενικός Διευθυντής Ταρίκ Τζότζιτς είχαν συμφωνήσει να παραιτηθούν, η εταιρεία δεν θα είχε κλείσει. (...) Αλλά μετά την απόρριψη της πρότασης από την Ντόχα, οι ιδιοκτήτες αποφάσισαν να κλείσουν εντελώς τα προγράμματά τους στα Βαλκάνια».
Διαψεύσεις και αναπάντητα ερωτήματα
Ο Εντέμ Φόκο, Διευθύνων Σύμβουλος του Al Jazeera Balkans, Εικόνα: Samir Jordamovic/AA/picture alliance
Ο Διευθυντής του AJB δεν απάντησε σε ερώτημα της DW σχετικά με τους λόγους του κλεισίματος της εταιρείας μέσων ενημέρωσης. Ο Διευθύνων Σύμβουλος του AJB αρνήθηκε τους ισχυρισμούς της istraga.ba στον δημοφιλή βοσνιακό ιστότοπο klix.ba και δήλωσε ότι το AJB είχε λάβει «υψηλές αξιολογήσεις» από τους ελεγκτές στην Ντόχα. Σύμφωνα με τον Φόκο, η κυβέρνηση του Κατάρ έλαβε την απόφαση να κλείσει το AJB στις αρχές Ιουλίου. Υπήρχαν ενδείξεις αυτού και τα προηγούμενα χρόνια: «Κάθε χρόνο, όταν καταρτιζόταν ο προϋπολογισμός τον Μάιο, εξεταζόταν το ζήτημα της δυνατότητας διατήρησης του AJB. Κατά κάποιο τρόπο, καταφέραμε να επιβιώσουμε. Φέτος, η κατάσταση είναι τέτοια, που αυτό δεν ήταν πλέον επιλογή».
Αρνητικά οικονομικά αποτελέσματα
Το AJB λάμβανε σχεδόν 20 εκατομμύρια δολάρια ετησίως από την Ντόχα – αλλά «ποτέ δεν πέτυχε θετικά αποτελέσματα», γράφει η εφημερίδα του Σαράγεβο Dnevni Avaz. Παρά τις επενδύσεις, οι εσωτερικές έρευνες κατέδειξαν αδιαφανή διαχείριση και πιθανή κατάχρηση, η οποία τελικά οδήγησε στο πλήρες κλείσιμο του προγράμματος. Η κροατική ιστοσελίδα teleskop.hr αναφέρει ότι «μεγάλα χρηματικά ποσά» έρεαν σε μια εταιρεία που ονομάζεται «Foto Art», η οποία συμμετείχε, μεταξύ άλλων, σε συμπαραγωγές του AJB. Η Teleskop.hr διερωτάται γιατί προσλήφθηκε εξαρχής μια εξωτερική εταιρεία όπως η Foto Art, δεδομένου ότι το AJB είχε την απαραίτητη χωρητικότητα.
Όλο και λιγότερα διεθνή ΜΜΕ
Τα γραφεία του Radio Free Europe στην Πράγα, Εικόνα: Rene Fluger/CTK/picture alliance
Το βαλκανικό Al Jazeera κλείνει σε μια εποχή που και άλλα διεθνή μέσα ενημέρωσης βρίσκονται υπό πίεση. Στα μέσα Μαρτίου, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ υπέγραψε εκτελεστικό διάταγμα με το οποίο έκλεισαν τα διεθνή αμερικανικά ΜΜΕ Voice of America (VOA) και Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL). Όλοι οι υπάλληλοι του VOA έχουν τεθεί σε προσωρινή άδεια άνευ αποδοχών από τις 15 Μαρτίου. Το RFE/RL, ωστόσο, αμφισβήτησε με επιτυχία το κλείσιμό του και συνεχίζει να λειτουργεί από τα τέλη Μαρτίου βάσει προκαταρκτικής εντολής ομοσπονδιακού δικαστηρίου στην Ουάσινγκτον.
Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων, Μάγια Σέβερ, Εικόνα: SNH
Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων, η Κροάτισσα δημοσιογράφος Μάγια Σέβερ, προειδοποιεί ότι το κλείσιμο του AJB αποτελεί μεγάλη απώλεια για το κοινό και τη δημοκρατία στην περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων. «Δεν πρόκειται απλώς για άλλη μια επίθεση εναντίον δημοσιογράφων και δημοσιογραφίας – είναι επίσης μια επίθεση στη δημοκρατία. Επομένως, πρέπει όλοι να αναρωτηθούμε: Ποιος θα δεχθεί την επόμενη επίθεση από λαϊκισμό, λιτότητα και άγνοια;» είπε η Σέβερ. Υπενθύμισε επίσης την πρόσφατη απόλυση 26 υπαλλήλων του τηλεοπτικού σταθμού N1, θυγατρικής του CNN International για τα Δυτικά Βαλκάνια. Η αιτιολογία που δόθηκε ήταν μια προσπάθεια «αναδιάρθρωσης». «Φανταστείτε πόσα σκάνδαλα, διαφθορά και κλοπές θα είχαν παραμείνει κρυμμένα χωρίς αυτούς τους δημοσιογράφους», σχολίασε η Σέβερ σχετικά με τις απολύσεις.
Κανένας έλεγχος της πολιτικής εξουσίας
Γενική άποψη της πόλης του Σαράγεβο, Εικόνα: Ziga Zivulovic jr./FA Bobo/PIXSELL/picture alliance
Η Λέιλα Τουρτσίλο, καθηγήτρια στο Ινστιτούτο Επικοινωνίας/Δημοσιογραφίας στη Σχολή Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Σαράγεβο, προειδοποιεί ότι οι προαναφερθείσες ταραχώδεις εξελίξεις στην αγορά των ΜΜΕ στη Βοσνία είναι προβληματικές για διάφορους λόγους: «Για την τοπική σκηνή των μέσων ενημέρωσης, αυτό σημαίνει σημαντική μείωση του πλουραλισμού και της ποικιλομορφίας των πηγών και των προοπτικών που ήταν διαθέσιμες στους πολίτες στο πλαίσιο της κατανόησης των τοπικών και παγκόσμιων γεγονότων», λέει.
Περίπου 200 υπάλληλοι του AJB θα χάσουν τώρα τις δουλειές τους. «Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι η περιφερειακή αγορά των μέσων ενημέρωσης μπορεί να απορροφήσει τόσους πολλούς επαγγελματίες. Αυτό επηρεάζει όχι μόνο τους δημοσιογράφους, αλλά και τις οικογένειές τους, και έχει επίσης αντίκτυπο στην κοινωνία», δήλωσε η επιστήμονας μέσων ενημέρωσης στην DW. Προειδοποιεί ότι το κλείσιμο ισχυρών μέσων ενημέρωσης όπως η Φωνή της Αμερικής και η AJB θα μειώσει επίσης τον κοινωνικό έλεγχο των πολιτικών παραγόντων – «ειδικά των πολιτικών θεσμών».
Αποσταθεροποίηση της βιομηχανίας των ΜΜΕ
«Παρόλο που όλες οι εταιρείες ΜΜΕ που τώρα κλείνουν ιδρύθηκαν εξαρχής με μια συγκεκριμένη, ακόμα και πολιτική, ατζέντα, ή ως προέκταση των πολιτικών και των κρατών από τα οποία προέρχονταν, ήταν ωστόσο εξαιρετικά επαγγελματίες και υπεύθυνοι, και εφάρμοζαν πολύ υψηλά ηθικά και επαγγελματικά πρότυπα. Σε αυτό το πλαίσιο, αυτή είναι μια εξαιρετικά δύσκολη στιγμή για τη σκηνή των μέσων ενημέρωσης», σημειώνει η Λέιλα Τουρτσίλο. Ο Μπόρο Κόντιτς, διευθυντής της ΜΚΟ Κέντρο Μέσων Ενημέρωσης του Σαράγεβο, δήλωσε στην DW ότι το κλείσιμο των AJB και Voice of America αποτελεί ένδειξη απειλητικής αποσταθεροποίησης του τοπίου των μέσων ενημέρωσης στα Δυτικά Βαλκάνια: «Αυτά τα μέσα ενημέρωσης αποτέλεσαν τη ραχοκοκαλιά του επαγγελματισμού και της συντακτικής ανεξαρτησίας εδώ».
Πηγή: dw.com
Διαβάστε επίσης: Politico: Θύελλα μετά την πρόταση της Κομισιόν για νέο φόρο στις μεγάλες επιχειρήσεις