Η πράσινη μετάβαση και η ενεργειακή αυτονομία αποτελούν αναπόσπαστους πυλώνες στρατηγικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.). Προς αυτή την κατεύθυνση, η Πολιτική Συνοχής της Ε.Ε. η οποία βρίσκεται σε ισχύ από το 1988, διαδραματίζει καίριο ρόλο, προς τη βιώσιμη ανάπτυξη, τη μείωση κοινωνικο-οικονομικών ανισοτήτων, την απασχόληση, την καινοτομία και την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση. Η στρατηγική της Πολιτικής Συνοχής για την προγραμματική περίοδο 2021-2027, μέσα από παροχή επιχορηγήσεων υποστηρίζει και ενισχύει δράσεις και έργα που προωθούν τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, με έμφαση στην εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων σε τοπικό επίπεδο.
Στην Κύπρο, μέσα από το Πρόγραμμα «ΘΑλΕΙΑ 2021–2027», έχουν ήδη χρηματοδοτηθεί σημαντικά έργα που προωθούν τη βιώσιμη ενέργεια, καθιστώντας την ηλιακή ενέργεια ένα από τα βασικά εργαλεία για τον εκσυγχρονισμό του ενεργειακού χάρτη της χώρας.
Τι προσφέρουν τα φωτοβολταϊκά συστήματα;
Η απουσία επαρκών και σύγχρονων ενεργειακών λύσεων αποτελεί μια υπαρκτή και πιεστική πραγματικότητα για το νησί. Πολλά από τα συστήματα που χρησιμοποιούνται σήμερα είναι ενεργειακά αναποτελεσματικά, τεχνολογικά απαρχαιωμένα και συχνά επιβαρυντικά για τον τελικό καταναλωτή σε οικονομικό επίπεδο.
Απέναντι σε αυτή την πρόκληση, τα φωτοβολταϊκά συστήματα προσφέρουν μια δυναμική και βιώσιμη εναλλακτική. Παράγουν καθαρή, ανανεώσιμη ενέργεια και συμβάλλουν στη μείωση της εξάρτησης από ορυκτά καύσιμα, περιορίζοντας ακόμη την ανάγκη εισαγωγής ενέργειας. Αξιοποιούν τις ευνοϊκές καιρικές συνθήκες της Κύπρου για τη λειτουργία τους, ενώ προσφέρουν σημαντικά οικονομικά οφέλη τόσο για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις όσο και για τους δημόσιους φορείς.
Ωστόσο, παρότι αποτελούν ένα από τα βασικά εργαλεία για την ενεργειακή μετάβαση σε καθαρότερες μορφές ενέργειας, τα φωτοβολταϊκά δεν είναι εντελώς απαλλαγμένα από προκλήσεις και κινδύνους. Η αλόγιστη ή ανεξέλεγκτη εγκατάστασή τους μπορεί να οδηγήσει σε υπερκατανάλωση γης, αλλοίωση του φυσικού τοπίου και καταστροφή τοπικών οικοσυστημάτων. Είναι λοιπόν απαραίτητο να εγκαθίστανται με σχέδιο, περιβαλλοντικό σεβασμό και στρατηγική προσέγγιση, ώστε να μην υπονομεύεται η περιβαλλοντική ισορροπία.
Φωτοβολταϊκά έργα στην Κύπρο και η Πολιτική Συνοχής
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το φωτοβολταϊκό πάρκο «ΦΑΕΘΩΝ» του Πανεπιστημίου Κύπρου, το οποίο βρίσκεται στο τελικό στάδιο υλοποίησης. Το έργο αυτό φιλοδοξεί να καλύπτει το 30% των ενεργειακών αναγκών του πανεπιστημίου. Πρόκειται για μια επένδυση που όχι μόνο μειώνει το ενεργειακό αποτύπωμα τού ιδρύματος, αλλά ενισχύει και την ερευνητική καινοτομία στον τομέα της πράσινης ενέργειας.
Αντίστοιχα, στον Δήμο Αραδίππου, έχει τεθεί σε εφαρμογή έργο για τη δημιουργία φωτοβολταϊκού πάρκου, με στόχο την αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας για την κάλυψη των αναγκών δημοτικών υποδομών. Το έργο προωθείται στο πλαίσιο της ολοκληρωμένης στρατηγικής του δήμου για πράσινη ανάπτυξη, με σημαντική στήριξη από την Πολιτική Συνοχής.
Η στροφή προς τις ΑΠΕ αγγίζει και τον οικιακό τομέα, μέσα από το Σχέδιο «Εξοικονομώ- Αναβαθμίζω τις κατοικίες», το οποίο υποστηρίζεται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης. Το πρόγραμμα δίνει οικονομικά κίνητρα για την ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών και την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων σε ιδιωτικά σπίτια, προσφέροντας λύσεις που μειώνουν την κατανάλωση ενέργειας και το ενεργειακό κόστος για τα νοικοκυριά.
Παράλληλα, στο πλαίσιο της εκπαίδευσης, υλοποιείται η δημιουργία σχολείων μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας, μέσω μεγάλης κλίμακας ενεργειακών αναβαθμίσεων σε σχολικά κτήρια. Με την τοποθέτηση φωτοβολταϊκών συστημάτων, νέες μονώσεις και ενεργειακά αποδοτικά συστήματα, τα σχολεία γίνονται πρότυπα βιωσιμότητας, μειώνοντας τις εκπομπές και εκπαιδεύοντας τις νέες γενιές στις αρχές της πράσινης ανάπτυξης.
Σημαντική είναι και η προσπάθεια του Πανεπιστημίου Κύπρου για πράσινη και έξυπνη διαχείριση ενέργειας, μέσα από το φωτοβολταϊκό πάρκο «Απόλλων».
Όλα αυτά τα παραδείγματα αποδεικνύουν ότι η Πολιτική Συνοχής δεν είναι απλώς ένας χρηματοδοτικός μηχανισμός, αλλά μια ουσιαστική δύναμη αλλαγής. Μέσω του προγράμματος ΘΑλΕΙΑ, η Κύπρος προχωρά σταθερά προς έναν πιο καθαρό, πράσινο και βιώσιμο ενεργειακό μέλλον επενδύοντας στην καινοτομία, τον εκσυγχρονισμό του ενεργειακού χάρτη της χώρας και σε μια πιο βιώσιμη ανάπτυξη.
Το άρθρο αποτελεί μέρος της εκστρατείας ενημέρωσης «Cohesion4(E)U», η οποία αποσκοπεί στην ενίσχυση της διάδοσης πληροφοριών για την Πολιτική Συνοχής της Ε.Ε. στην Κύπρο. Η εκστρατεία υλοποιείται από το Sigmalive και το Συγκρότημα ΔΙΑΣ, με συγχρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση.