Αν ισχύει το ρητό του Ρώσου ευθυμογράφου Κονσταντίν Μελιχάν ότι «η επιστήμη δημιουργεί κανόνες και η τέχνη εξαιρέσεις» τότε ο Γαλλοϊσραηλινός Πατρίκ Ντραχί αποτελεί μια δυσνόητη εξαίρεση στον χώρο της τέχνης και των δημοπρασιών. Αυτός ο αμφιλεγόμενος επιχειρηματίας είναι ο άνθρωπος που σύμφωνα με ουκ ολίγα δημοσιεύματα κατάφερε να τσαλακώσει για τα καλά το προφίλ του οίκου δημοπρασιών Sotheby’s, από το 2019 που τον αγόρασε.
Το εξαιρετικό ρεπορτάζ του New Yorker που δημοσιεύτηκε στο τεύχος του περασμένου Αυγούστου τονίζει ότι η κατάσταση στον ιστορικό οίκο δημοπρασιών είναι εξαιρετικά άσχημη. Από το 2019 που πέρασε στα χέρια του Ντραχί, εκατοντάδες υπάλληλοι έχουν παραιτηθεί-έως και το ένα τέταρτο του εργατικού δυναμικού, σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις- συμπεριλαμβανομένων δεκάδων ειδικών αυτών που φέρνουν τα απαραίτητα για τα κέρδη της εταιρείας. Πέρυσι, οι πωλήσεις σημείωσαν πτώση της τάξης του 23% και καθώς ο οίκος δημοπρασιών έχει μειώσει το κόστος και έχει απολύσει προσωπικό, η εταιρεία χαρτοφυλακίου του, η οποία ελέγχεται από τον Ντραχί, έχει αποκομίσει περισσότερα από ένα δισεκατομμύριο δολάρια σε μερίσματα από την επιχείρηση – κυρίως για να διαχειριστεί το χρέος του.
Στα αζήτητα ο Τζακομέτι των 75.000.000 δολαρίων
Τα χειρότερα ήρθαν πέρυσι τον Μάιο, όταν ο οίκος υπερηφανευόταν για ένα γλυπτό του Αλμπέρτο Τζακομέτι το οποίο είχε εκτιμήσει στα 75.000.00 δολάρια.
Πριν από την πώληση σύμφωνα με το New Yorker, οι έμποροι τέχνης είχαν σχολιάσει ενδελεχώς ότι η εκτίμηση των Sotheby’s για το γλυπτό του Τζακομέτι ήταν πολύ υψηλή, ενώ οι ειδικοί του οίκου βίωναν υπερβολική πίεση.
Μόνο μια χούφτα συλλέκτες ανάμεσά τους και κάποιοι Έλληνες όπως ο Φίλιππος Νιάρχος ή ο Δημήτρης Μαυρομάτης θα έδιναν περισσότερα από πενήντα εκατομμύρια δολάρια. Αλλά 75.000.000;
Ήδη το προηγούμενο βράδυ, ο οίκος Christie’s είχε αποσύρει την πώληση ενός πίνακα του Άντι Γουόρχολ αξίας 30.000.000 δολαρίων, τη «Μεγάλη Ηλεκτρική Καρέκλα», λόγω έλλειψης ενδιαφέροντος.
Το ανδρικό κεφάλι που είχε δημιουργήσει ο Τζακομέτι ήταν το αντικείμενο με το Νο. 17 και η πρώτη προσφορά από τον δημοπράτη ήταν στα 59.000.000 δολάρια.
Πέρα από κάποια «χτυπήματα» του αέρα για να φανεί ότι υπάρχει ενδιαφέρον η κατάσταση δεν βελτιώθηκε ενώ όταν το γλυπτό προσφέρθηκε στα 64.000.000 δολάρια δεν άλλαξε τίποτε. Είναι αυτές οι στιγμές που ο χρόνος δείχνει να σταματάει, αφού μετά από δεκατέσσερις προσπάθειες το γλυπτό παρέμενε απούλητο ενώ ο δημοπράτης ανέβηκε στα 64.250.000 δολάρια!
Ήταν μια ανεξήγητη κίνηση, μια απεγνωσμένη προσπάθεια να ενδιαφερθούν οι συλλέκτες ώστε να αποτραπεί μια από τις πιο ακριβές αποτυχημένες δημοπρασίες όλων των εποχών. Τίποτε δεν έγινε στα επόμενα λεπτά, αφού δεν προέκυψε ούτε μία προσφορά, οι αγοραστές παρακολουθούσαν, παρέμειναν απόμακροι και κανείς δεν ήθελε αυτό που πουλούσε ο Sotheby’s.
Ο αμφιλεγόμενος αγοραστής
Όταν ο Πατρίκ Ντραχί, ένας πενηντάχρονος Γαλλοϊσραηλινός δισεκατομμυριούχος των τηλεπικοινωνιών, συμφώνησε να αγοράσει τον Sotheby’s, έναν από τους δύο μεγαλύτερους οίκους δημοπρασιών στον κόσμο, στις αρχές του καλοκαιριού του 2019, οι άνθρωποι στην αγορά τέχνης είχαν δύο ερωτήματα: Ποιος είναι ο Ντραχί; Και τι θέλει;
Σε επιφανειακό επίπεδο, η αγορά ενός οίκου δημοπρασιών είναι κάτι που κάνουν οι Γάλλοι δισεκατομμυριούχοι.
Ο οίκος Christie’s, αντίπαλος του Sotheby’s από τη δεκαετία του ’60, ανήκει στον François Pinault, έναν Γάλλο μεγιστάνα ειδών πολυτελείας και παραγωγικό συλλέκτη έργων τέχνης, τα τελευταία 25 χρόνια.
Ένας πρώην τραπεζίτης που συνεργάστηκε με τον Ντραχί περιέγραψε στον Σαμ Νάιτ του New Yorker που υπέγραψε το ρεπορτάζ, την εξαγορά των Sotheby’s ως κειμήλιο.
«Σκεφτείτε τη νεκρολογία σας», είπε. «Είναι πιθανό να σας μνημονεύουν επειδή έχετε κάνει πολλά deals καλωδιακής τηλεόρασης ή επειδή είχατε στην κατοχή σας τον Sotheby’s;»
Ο Ντραχί, του οποίου η περιουσία ανερχόταν στα 8.000.000.000 δολάρια, φάνηκε ως ένας τύπος που εμφανίστηκε το πουθενά και δεν θεωρούνταν ειδήμων ή κάποιος σημαίνων παράγοντας στην αγορά τέχνης.
Η Artprice, μια γαλλική βάση δεδομένων πωλήσεων έργων τέχνης, φέρεται να τον κατέταξε ως τον διακόσιο πεντηκοστό δεύτερο μεγαλύτερο συλλέκτη έργων τέχνης στον κόσμο.
Επιπλέον, σε αντίθεση με τον Pinault και τον Bernard Arnault, έναν άλλο Γάλλο δισεκατομμυριούχο πολυτελών ειδών, ο οποίος ήταν κάποτε ιδιοκτήτης του Phillips ο Ντραχί δεν επιθυμούσε καθόλου τη δημοσιότητα.
Ο αόρατος Κροίσος
Ενώ ο Pinault και ο Arnault είναι πολύ γνωστά ονόματα στη Γαλλία, ο Ντραχί ήταν ένας «αόρατος» επιχειρηματίας, περνώντας τον χρόνο του μεταξύ Ελβετίας, Ισραήλ και του νησιού Νέβις στην Καραϊβική.
«Δεν είναι στο Παρίσι. Δεν είναι στη Νέα Υόρκη. Δεν είναι στο Λονδίνο», είπε ένα άτομο κοντά στον Ντραχί. «Δεν είναι εκεί που είναι οι ομόλογοί του. Δεν ξοδεύει ούτε ένα λεπτό σε κανένα κοκτέιλ ή δημόσια εκδήλωση». Η Sotheby’s ήταν επίσης διαφορετική από οποιαδήποτε άλλη εταιρεία που είχε ποτέ ο Ντραχί.
Μεταξύ τους, οι Sotheby’s και οι Christie’s πραγματοποιούσαν περίπου το είκοσι τοις εκατό των παγκόσμιων πωλήσεων έργων τέχνης-δέκα έως δεκαπέντε δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως- αλλά είναι, από πολλές απόψεις, εσωτερικοί οργανισμοί. «Οι άνθρωποι αισθάνονται μια ιδιαίτερη σύνδεση με την εταιρεία», είπε ένας μακροχρόνιος υπάλληλος της Sotheby’s, ο οποίος πρόσφατα έφυγε από τον οίκο δημοπρασιών. «Για πολλούς από αυτούς, είναι απλώς ένα τόσο μεγάλο μέρος ολόκληρης της ζωής τους. Και η διοργάνωση μιας δημοπρασίας, είναι σαν να ανεβάζεις την μεγάλη σχολική παράσταση».
Μέχρι την εξαγορά του ιστορικού οίκου, ο Ντραχί είχε ασχοληθεί σχεδόν αποκλειστικά με τον τομέα των τηλεπικοινωνιών.
Ήταν ο ιδρυτής και κύριος μέτοχος της Altice, ενός διεθνούς παρόχου καλωδιακής τηλεόρασης, τηλεόρασης, ευρυζωνικής σύνδεσης και κινητής τηλεφωνίας.
Έχει τη φήμη ενός τρομερού διαπραγματευτή με παράξενη αυτοπεποίθηση στην κρίση του. «Δεν σκέφτεται έξω από τα συνηθισμένα», είπε ένας στενός συνεργάτης του Ντραχί. «Νομίζει ότι δεν υπάρχει κουτί».
Ο μάγος του χρέους
Η εξαγορά του οίκου από τον αμφιλεγόμενο Ισραηλινό του κόστισε 3.700.000.000 δολάρια ενώ τον χαρακτηρίζουν ως ο «μάγος του χρέους» αφού «έχει χτίσει, από την πρώτη μέρα, όλες τις εταιρείες του με χρέος», τόνισε στο περιοδικό ένας συνεργάτης του.
Οι εργαζόμενοι είδαν για πρώτη φορά τον νέο ιδιοκτήτη σε μια δημόσια εκδήλωση στα κεντρικά γραφεία της εταιρείας στη Νέα Υόρκη, στην οδό York, στις αρχές Οκτωβρίου 2019, την ημέρα που οριστικοποιήθηκε η συμφωνία. Στα χρόνια που ακολούθησαν ήρθαν τα πάνω-κάτω με παραιτήσεις, περικοπές δαπανών και τακτικές που φέρεται να οδήγησαν στο φιάσκο με τον απούλητο Τζακομέτι.
Όμως το μεγάλο ερώτημα είναι τι θα αφήσει πίσω του.
Ο Ντραχί και η ομάδα του δεν θα είναι ούτε οι πρώτοι, ούτε οι τελευταίοι, εταιρικοί γίγαντες που θα σκοντάψουν στις ιδιοτροπίες που έχει η αγορά τέχνης.
«Αυτή είναι μια πολύ εξειδικευμένη αγορά», τόνισε ένας κορυφαίος σύμβουλος τέχνης στη Νέα Υόρκη. «Και αν δεν το καταλάβεις, αυτό συμβαίνει. Οι συγκεκριμένοι δεν είναι άνθρωποι της τέχνης και ίσως να μην μπορέσουν ποτέ να γίνουν».
Όμως η άλλη εκδοχή είναι ότι ο Ντραχί σκόπιμα καταστρέφει έναν από τους μεγαλύτερους οίκους δημοπρασιών στον κόσμο, μετατρέποντάς τον από έναν θεσμό γούστου και γνώσης σε κάτι που προσομοιάζει σε μια γενική πλατφόρμα, η οποία ορίζει μια τιμή για πράγματα που σύμφωνα με πολλούς δεν έχουν τιμή.
Οι δημοπρασίες άλλωστε βασίζονται σε μια απατηλή συμμετρία ελπίδας, όπου οι αγοραστές διαισθάνονται μια συμφωνία και οι πωλητές ελπίζουν σε έναν «πόλεμο» προσφορών.
Πηγή: newmoney.gr
- Διαβάστε επίσης: Στα σκαριά 10 αναπτύξεις μεγάλου βεληνεκούς