Το 2017, ο πρίγκιπας διάδοχος Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν της Σαουδικής Αραβίας κάθισε δίπλα στον Στιβ Σβαρτσμαν και τον Μασαγιόσι Σον, στην πρώτη διοργάνωση του ετήσιου οικονομικού φόρουμ της Σαουδικής Αραβίας, για να παρουσιάσει τη Neom, μια φουτουριστική πόλη του μέλλοντος αξίας 500 δισ. δολαρίων — ένα έργο που προοριζόταν να έχει περισσότερα ρομπότ απ’ ό,τι ανθρώπους και αρκετά φωτοβολταϊκά, για να «σκεπάσουν» το Σινικό Τείχος.
Σήμερα, καθώς οι ισχυροί του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος ετοιμάζονται να επιστρέψουν στο Ριάντ για το φετινό Future Investment Initiative (FII), το βασίλειο αλλάζει πορεία: απομακρύνεται από αυτό που θα μπορούσε να είναι ένα από τα μεγαλύτερα κατασκευαστικά έργα στον κόσμο και στρέφεται στη διοχέτευση δισεκατομμυρίων σε τεχνητή νοημοσύνη, gaming και προηγμένη βιομηχανική παραγωγή, καθώς επιδιώκει να διαφοροποιήσει την πετρελαϊκή του οικονομία.
Τα νέα συμβόλαια για τη Neom έχουν σχεδόν παγώσει και το έργο δεν αναφέρεται πλέον στο προσχέδιο προϋπολογισμού του 2026, για πρώτη φορά έπειτα από τρία χρόνια. Οι εργασίες στο The Line, τους δίδυμους ουρανοξύστες-καθρέφτες μήκους 160 χιλιομέτρων, έχουν επιβραδυνθεί, ενώ και άλλα φιλόδοξα σχέδια — όπως το νησί πολυτελείας Sindalah και το χιονοδρομικό κέντρο Trojena — αντιμετωπίζουν καθυστερήσεις.
Η κυβέρνηση επανεξετάζει τους στόχους της Neom σε συνάρτηση με τις υπόλοιπες εθνικές προτεραιότητες, ιδίως τώρα που οι τιμές του πετρελαίου προβλέπεται να παραμείνουν χαμηλές για μεγαλύτερο διάστημα.
Καθοριστική η αναδιάρθρωση των δαπανών της Σαουδικής Αραβίας
Στο φετινό FII θα συμμετάσχουν ο διευθύνων σύμβουλος της JPMorgan Τζέιμι Ντάιμον, ο επικεφαλής της Goldman Sachs Ντέιβιντ Σόλομον, ο Λάρι Φινκ της BlackRock και ο Μπρους Φλατ της Brookfield, ανάμεσα σε εκατοντάδες τραπεζίτες, συμβούλους και τεχνολογικούς ηγέτες, που προσπαθούν να «διαβάσουν» τα σχέδια του βασιλείου για τα 200 δισ. δολάρια ετησίως, που προέρχονται από τις εξαγωγές πετρελαίου.
Η αναδιάρθρωση των σαουδαραβικών δαπανών, σύμφωνα με πηγές που μίλησαν στο Bloomberg, είναι καθοριστική τόσο για το εσωτερικό όσο και για τη διεθνή οικονομία. Το Ταμείο Δημοσίων Επενδύσεων (PIF) και η Neom αρνήθηκαν να σχολιάσουν.
Οι ξένοι επενδυτές εξακολουθούν να βλέπουν τη Σαουδική Αραβία ως πηγή υψηλών αμοιβών, όμως τα δισεκατομμύρια που έχουν δεσμευθεί για έργα όπως η Neom έχουν περιορίσει την ικανότητα του βασιλείου να επενδύει σε διεθνή funds και hedge funds, προκαλώντας έντονη στενότητα ρευστότητας στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα. Η πτώση των τιμών πετρελαίου άνω του 10% φέτος πιέζει επιπλέον την οικονομία, αφού ο ενεργειακός τομέας αντιστοιχεί περίπου στο 50% του ΑΕΠ.
Οι νέες επενδύσεις που βρίσκονται στα σκαριά
Το PIF, με περιουσιακά στοιχεία σχεδόν 1 τρισ. δολαρίων, που ηγείται του οράματος Vision 2030, πραγματοποιεί συνολική επανεξέταση των μεγάλων έργων. Οι πρώτες ενδείξεις δείχνουν ότι προτεραιότητα θα δοθεί σε νέους τομείς, δημιουργώντας ευκαιρίες για διεθνείς εταιρείες.
Στην κορυφή της λίστας βρίσκεται η Humain, εταιρεία τεχνητής νοημοσύνης που ανήκει στο σαουδαραβικό ταμείο. Η FII αναμένεται να φιλοξενήσει σημαντικές ανακοινώσεις της, καθώς κολοσσοί όπως οι Blackstone και BlackRock ανταγωνίζονται για να επενδύσουν δισεκατομμύρια. Παράλληλα, το Ριάντ ενισχύει την προσοχή του στην Alat, εταιρεία «έξυπνης» βιομηχανικής παραγωγής, καθώς και στην Riyadh Air.
«Αν κάποια στρατηγική ή έργο δεν έχει πλέον νόημα, το βασίλειο δεν θα διστάσει να το αλλάξει ή να το σταματήσει», δήλωσε πρόσφατα ο υπουργός Οικονομικών Μοχάμεντ Αλ-Τζααντάν στην Ουάσιγκτον.
Μέχρι τον Σεπτέμβριο είχαν δοθεί μόλις 8 δισ. δολάρια σε κατασκευαστικά συμβόλαια για όλα τα γιγαντιαία έργα, εκ των οποίων μόλις 20 εκατ. στη Neom, σύμφωνα με την MEED. Από το 2019 έχουν ανατεθεί συνολικά συμβόλαια ύψους 110 δισ., όμως η δαπάνη κορυφώθηκε το 2023 και έκτοτε κατρακυλά.
Η μείωση αυτή ανοίγει τον δρόμο για νέες επενδύσεις: η κυβέρνηση θα επικεντρωθεί στην οικοδόμηση κατοικιών και γραφείων στο Ριάντ, ενώ το PIF θα κατευθύνει σημαντικά κεφάλαια στο World Expo 2030, που θα φιλοξενηθεί στην πρωτεύουσα.
Τους επόμενους μήνες, το ταμείο αναμένεται να παρουσιάσει τη στρατηγική του για το 2026 και μετά, αποκαλύπτοντας το μέλλον της Neom. Ήδη, η επιβράδυνση του έργου έχει αντίκτυπο σε εταιρείες και αγορές. Σύμβουλοι βλέπουν τα έσοδά τους να μειώνονται και μετακινούν προσωπικό, ενώ σαουδαραβικές κατασκευαστικές εταιρείες έχουν «παγώσει» τα έργα τους.
Αν και κάποιοι εργάτες παραμένουν στο εργοτάξιο, η τελική μορφή του The Line παραμένει αβέβαιη. Η επιβράδυνση των εργασιών ίσως αποσυμφορήσει το πιστωτικό σύστημα, το οποίο έχει δεχθεί τεράστια πίεση από τη μαζική ζήτηση δανείων.
«Το περιβάλλον στη Μέση Ανατολή είναι απαιτητικό αυτή τη στιγμή», δήλωσε ο Φαρούκ Σούσσα, οικονομολόγος της Goldman Sachs για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. «Όμως οι περιορισμοί αυτοί δεν είναι μόνιμοι· θα έρθει η στιγμή που οι επενδύσεις θα επιταχυνθούν ξανά».
Για τώρα, οι διεθνείς εκτελεστικοί αξιωματούχοι που ταξιδεύουν στο FII συνεχίζουν να επιδιώκουν στρατηγικές σχέσεις που θα αποφέρουν μεγάλα οφέλη. Η συμφωνία ύψους 55 δισ. δολαρίων με την EA, για παράδειγμα, αναμένεται να αποφέρει περίπου 500 εκατ. δολάρια σε αμοιβές για τις τράπεζες της Wall Street.
Το Ριάντ παραμένει κομβικό για τα παγκόσμια χρηματοοικονομικά συμφέροντα: τον Αύγουστο, κοινοπραξία υπό την ηγεσία της BlackRock υπέγραψε συμφωνία 11 δισ. δολαρίων για μίσθωση εγκαταστάσεων φυσικού αερίου της Saudi Aramco. Παράλληλα, το βασίλειο εκδίδει κρατικά ομόλογα, παρέχοντας νέα πηγή εσόδων στη Wall Street.
Η ενίσχυση των επενδύσεων σε τεχνολογικούς τομείς, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, δημιουργεί επιπλέον ευκαιρίες για συνεργασίες. «Όταν μια κυβέρνηση κάνει ένα βήμα πίσω και λέει πως δεν σταματά τις επενδύσεις, αλλά κατευθύνει τα κεφάλαια εκεί όπου υπάρχει άμεση ανάγκη και ταχύτερη απόδοση, αυτό είναι θετικό μήνυμα για τους επενδυτές», δήλωσε η Αάθιρα Πρασάντ, διευθύντρια μακροοικονομικών στην εταιρεία Nasser Saidi & Associates.
Πηγή: newmoney.gr