Αν υπάρχει ένα προϊόν που συμβολίζει τις παράλογες καταστάσεις της ενιαίας αγοράς αγαθών της ΕΕ, αυτό είναι ίσως ένα χαριτωμένο ελεφαντάκι, σύμφωνα με δημοσίευμα των Financial Times.
Το παιχνίδι Djungelskog της Ikea μπορεί να έχει ύψος μόλις 12 εκατοστά και να κοστίζει λιγότερο από 2 ευρώ, αλλά έχει μια ετικέτα μήκους 20 εκατοστών που προεξέχει από το πίσω μέρος του.
Οι περιβαλλοντικοί κανόνες της Γαλλίας και η νομοθεσία της ΕΕ για τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για το μήκος της ετικέτας. Ωστόσο, η επιμήκης ετικέτα αντανακλά ένα στρατηγικό, ακόμη και φιλοσοφικό, πρόβλημα για την Ευρώπη, καθώς οι εταιρείες της αγωνίζονται προκειμένου να ανταγωνιστούν σε παγκόσμιο επίπεδο.
Πώς θα έπρεπε να είναι η ενιαία αγορά στην ΕΕ
Η ενιαία αγορά αγαθών θα έπρεπε να είναι το κορυφαίο επίτευγμα της ΕΕ. Σε σύγκριση με την ελεύθερη κυκλοφορία ανθρώπων, υπηρεσιών ή κεφαλαίων, είναι ο τομέας που έχει προχωρήσει περισσότερο σε περισσότερα από 30 χρόνια από την ίδρυση της κοινής αγοράς.
Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν μικρά, συχνά αόρατα εμπόδια στο εμπόριο, τα οποία, συνολικά, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΔΝΤ, επιβαρύνουν την ευρωπαϊκή οικονομία με ένα δασμό της τάξης του 44%.
«Ενταχθήκαμε στην ΕΕ λόγω της ενιαίας αγοράς. Είναι η θρησκεία μας», δήλωσε η Άννα Στέλινγκερ, αναπληρώτρια γενική διευθύντρια της Συνομοσπονδίας Σουηδικών Επιχειρήσεων.
Ωστόσο, πρόσθεσε σχετικά με την ενιαία αγορά αγαθών: «Εδώ είναι που υπάρχουν τα πιο παράλογα και αδικαιολόγητα εμπόδια. Είναι τεχνικά και αρκετά λεπτομερή, αλλά κατά την άποψή μας είναι ένα από τα πιο κρίσιμα ζητήματα για την ανάπτυξη», ενώ σημείωσε με νόημα: «Ο Σι Τζινπίνγκ δεν μας το κάνει, ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν μας το κάνει, ο Ντόναλντ Τραμπ δεν μας το κάνει. Μιλάμε για μία ή δύο μονάδες ανάπτυξης στην Ευρώπη».
Καθώς οι επιχειρήσεις σε όλη την Ευρώπη αγωνίζονται στον ολοένα και πιο ανταγωνιστικό πόλεμο με τις αμερικανικές και κινεζικές εταιρείες — οι οποίες μπορούν να αξιοποιήσουν τις τεράστιες εσωτερικές αγορές τους — τα χρονίζοντα προβλήματα επηρεάζουν τα πάντα, από τα φαλάφελ και τα σκι μέχρι τα χρώματα και τις παιδικές κουζίνες.
«Είναι ένα χάος για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Το νούμερο ένα πρόβλημα είναι η γραφειοκρατία», δήλωσε ο Jacob Wallenberg, ένας κορυφαίος Σουηδός βιομήχανος, προσθέτοντας πως «Η διαχείριση μιας επιχείρησης στην Ευρώπη είναι ίσως πιο δυσκίνητη από ό,τι έχουμε δει ποτέ».
Οφέλη έως 372 δισ. ευρώ στην ΕΕ
Οι ετικέτες των ελεφάντων Djungelskog περιέχουν πληροφορίες που απαιτούνται σε άλλες χώρες, αλλά το μεγαλύτερο μέρος του μήκους τους καταλαμβάνεται από υλικό που απαιτείται από τις χώρες της ΕΕ. Κατά ειρωνικό τρόπο, το πρώτο πράγμα που κάνουν πολλοί γονείς, σύμφωνα με έναν στέλεχος της Ikea, είναι να κόβουν τις ετικέτες, το περιεχόμενο των οποίων έχει σχεδιαστεί εν μέρει για να μειώσει τα απόβλητα — δημιουργώντας έτσι περισσότερα απόβλητα.
Για μια εταιρεία με το μέγεθος της Ikea, τέτοια φαινομενικά ασήμαντα ζητήματα έχουν σημασία. Είναι χαρακτηριστικό ότι 2,8 δισεκατομμύρια προϊόντα της Ikea φέρουν το γαλλικό περιβαλλοντικό λογότυπο «Triman» και επεξηγήσεις στα γαλλικά, παρά το γεγονός ότι μόνο το 16% αυτών των προϊόντων πωλείται στην Γαλλία.
Η Ikea ανακοίνωσε ότι η εισαγωγή του υποχρεωτικού λογότυπου Triman το 2020 κόστισε μόνο στην ίδια και στους προμηθευτές της «χιλιάδες επιπλέον εργάσιμες ημέρες», καθώς οι ειδικοί συσκευασίας και οι μηχανικοί παραγωγής της ανέλυσαν και ενημέρωσαν τις ετικέτες. Το 2022, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο διαπίστωσε ότι τα μέτρα για την απλούστευση της κανονιστικής πολυπλοκότητας και τη διευκόλυνση του εμπορίου εντός της Ένωσης θα μπορούσαν να προσφέρουν οικονομικά οφέλη από 228 δισ. έως 372 δισ. ευρώ ετησίως.
«Η ενιαία αγορά είναι εξαιρετικά σημαντική για την Ikea. Ένας από τους λόγους για τους οποίους είμαστε επιτυχημένοι είναι ότι μπορούμε να διατηρούμε χαμηλό κόστος χωρίς να υποβαθμίζουμε τα πρότυπα και την ποιότητα, χάρη στην κλίμακα της επιχείρησής μας», δήλωσε η Roberta Dessi, επικεφαλής των υποθέσεων της ΕΕ στην Inter Ikea, το τμήμα του τεράστιου αυτοσυναρμολογούμενου επιπλοποιού που κατέχει το εμπορικό σήμα και το concept.
Ωστόσο, πρόσθεσε: «Χρειάζεται εναρμόνιση του τρόπου εφαρμογής και επιβολής των κανόνων. Αντιμετωπίζουμε μεγάλα προβλήματα όταν οι κανόνες δεν είναι εναρμονισμένοι».
Οι κανόνες
Μεγάλο μέρος του προβλήματος προέρχεται από το γεγονός ότι οι επιμέρους χώρες επιβάλλουν εθνικούς κανόνες σε τομείς όπως η περιβαλλοντική σήμανση. Μερικές φορές, οι εταιρείες κατηγορούν επίσης την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι δεν επιβάλλει τους δικούς της κανόνες και δεν προσπαθεί να σταματήσει τη γραφειοκρατία.
Το λογότυπο Triman είναι μια περίπτωση στην οποία οι ευρωπαϊκές αρχές κινήθηκαν για να αναλάβουν δράση. Τον Ιούλιο, οι Βρυξέλλες παρέπεμψαν τη Γαλλία στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υποστηρίζοντας ότι η απαίτηση αυτή αποτελούσε εμπόδιο στην ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων. Εν τω μεταξύ, όμως, οι εταιρείες πρέπει να διατηρήσουν το μεγάλο λογότυπο στα προϊόντα τους.
Οι λιανοπωλητές εκτυπώνουν ετικέτες που συμμορφώνονται με τους κανόνες σε πολλές χώρες, επειδή θέλουν να διατηρήσουν χαμηλό το κόστος και να επιτρέψουν ευελιξία στην αλυσίδα εφοδιασμού τους. Θα μπορούσαν να παράγουν συσκευασίες μόνο για τη Γαλλία, για παράδειγμα, αλλά αν ένα συγκεκριμένο προϊόν αποδειχθεί πιο δημοφιλές στην Ισπανία, δεν θα μπορούν να το διοχετεύσουν προς πώληση εκεί χωρίς ισπανική σήμανση στις ετικέτες των προϊόντων.
Τα προβλήματα μπορεί να είναι ακόμη πιο σοβαρά. Η Dessi ανέφερε ότι σε κάποιο στάδιο η γαλλική νομοθεσία όριζε ότι οι συσκευασίες δεν πρέπει να φέρουν την κοινή ετικέτα ανακύκλωσης «Green Dot», ενώ στην Ισπανία η ετικέτα ήταν υποχρεωτική. Αυτή η συγκεκριμένη πίεση αποφεύχθηκε όταν ένα γαλλικό δικαστήριο έκρινε ότι η διάταξη ήταν παράνομη.
Το πρόβλημα της H&M
Η Ikea δεν είναι η μόνη εταιρεία που επηρεάζεται. Το χαριτωμένο λούτρινο παιχνίδι της H&M σε σχήμα μαρσμέλοου έχει τουλάχιστον οκτώ μικρές ετικέτες. Πολλά από τα αγαπημένα προϊόντα έχουν ετικέτες: το λογότυπο Triman της Γαλλίας και η εξήγησή του έχουν μια ετικέτα, ενώ τα υλικά εξηγούνται σε έως και 35 γλώσσες. Ορισμένες χώρες, όπως η Γαλλία, έχουν επίσης τα δικά τους σύμβολα.
Η H&M ανακοίνωσε ότι «εργάζεται για να πουλά ασφαλή και συμμορφούμενα προϊόντα σε όλες τις αγορές μας. Επιπλέον, πρέπει να διατηρήσουμε την ευελιξία ώστε να μπορούμε να μεταφέρουμε προϊόντα από τη μία αγορά στην άλλη — εξ ου και η ανάγκη να επισημαίνουμε τα προϊόντα μας με μια παγκόσμια νοοτροπία».
Η πολυάριθμη σήμανση στις ετικέτες των προϊόντων λειτουργεί μόνο για ορισμένα προϊόντα. Ο ολλανδός παραγωγός χρωμάτων AkzoNobel πρέπει να συμπεριλάβει το λογότυπο Triman της Γαλλίας, το Punto Verde της Ισπανίας και τον αλφαριθμητικό κωδικό υλικού της Ιταλίας — αλλά ο χώρος είναι τόσο περιορισμένος στα δοχεία ενός λίτρου που τώρα διατηρεί ξεχωριστά αποθέματα για τη Γαλλία, την Ισπανία και την Ιταλία. Στις πολυγλωσσικές συσκευασίες, η AkzoNobel πρέπει μερικές φορές να συμπεριλάβει ακόμη και αντιφατικές πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο διαχείρισης των αποβλήτων, προκαλώντας περαιτέρω σύγχυση στους καταναλωτές.
Οι προθέσεις που κρύβονται
Οι εταιρείες είναι προσεκτικές ώστε να μην αμφισβητήσουν τις προθέσεις που κρύβονται πίσω από τους εθνικούς κανόνες. Το πρόβλημα όμως προκύπτει όταν οι χώρες εφαρμόζουν διαφορετικά πρότυπα. Η AkzoNobel αντιμετωπίζει ένα παρόμοιο πρόβλημα όσον αφορά την ποιότητα του αέρα σε εσωτερικούς χώρους: ελλείψει κοινών ευρωπαϊκών κανόνων, πολλές χώρες έχουν θεσπίσει τα δικά τους πρότυπα για τις εκπομπές πτητικών οργανικών ενώσεων από τα χρώματα.
Αυτό σημαίνει διαφορετικά κριτήρια σε κάθε χώρα — συμπεριλαμβανομένων γειτονικών χωρών όπως η Γερμανία, το Βέλγιο και η Γαλλία — με αποτέλεσμα όχι μόνο διαφορετικές ετικέτες, αλλά και διαφορετικές διοικητικές διαδικασίες για τη δοκιμή, την έγκριση και την αξιολόγηση ενός χρώματος.
Παράξενα αποτελέσματα
Οι μεμονωμένες χώρες της ΕΕ μπορεί επίσης να παράγουν παράξενα αποτελέσματα και οι εταιρείες μπορεί να αντιμετωπίσουν ξαφνικά εμπόδια στην πώληση συγκεκριμένων προϊόντων, ακόμη και όταν ξοδεύουν σημαντικά ποσά για να προσπαθήσουν να συμμορφωθούν με όλους τους κανονισμούς.
Η παιχνιδοκουζίνα Duktig της Ikea, που πωλείται σε όλη την Ευρώπη, είναι ένα κλασικό προϊόν για πολλές οικογένειες. Ωστόσο, η Inter Ikea ανέφερε ότι μια χώρα της ΕΕ την ταξινόμησε ξαφνικά ως «λειτουργικό παιχνίδι».
Αυτή η κατηγορία προορίζεται για παιχνίδια που είναι ακριβώς τα ίδια με την ενήλικη έκδοσή τους — στην περίπτωση αυτή, υποδηλώνοντας ότι μπορείτε να βράσετε νερό για μακαρόνια ή να πλύνετε πιάτα. Στην πραγματικότητα, η Duktig δεν έχει σχεδιαστεί για να συνδέεται με πραγματικές υδραυλικές εγκαταστάσεις ή πηγές ηλεκτρικής ενέργειας.
Στα δικαστήρια η Ikea
Η Ikea αναγκάστηκε να σταματήσει την πώληση του προϊόντος. Δήλωσε ότι άσκησε έφεση κατά της απόφασης στα εθνικά δικαστήρια, αλλά έχασε, και στη συνέχεια προσέφυγε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η Επιτροπή συμφώνησε ότι η καταγγελία ήταν βάσιμη, αλλά αρνήθηκε να προβεί σε νομικές ενέργειες, καθώς το πρόβλημα είχε εμφανιστεί μόνο μία φορά.
Η Ikea αρνήθηκε να κατονομάσει τη χώρα στην οποία αναφέρεται το ζήτημα, αλλά οι ιστοσελίδες της δείχνουν ότι η κουζίνα Duktig πωλείται σε όλες τις χώρες της ΕΕ εκτός από τη Ρουμανία.
Μυριάδες άλλα μικρά ζητήματα συντελούν σε τεράστια πολυπλοκότητα. Τα συστήματα εκτεταμένης ευθύνης του παραγωγού επιβάλλουν τέλη στις εταιρείες για να βοηθήσουν στη χρηματοδότηση της συλλογής και της επεξεργασίας των αποβλήτων στο τέλος του κύκλου ζωής ενός προϊόντος. Ωστόσο, οι κανόνες που ισχύουν για μια πληθώρα υλικών είναι ένα συνονθύλευμα κανονισμών που επιβάλλονται σε επίπεδο ΕΕ, σε εθνικό και σε τοπικό επίπεδο.
Οι εταιρείες «που παράγουν το ίδιο προϊόν σε ολόκληρη την ΕΕ λαμβάνουν αντικρουόμενα μηνύματα και καταλήγουν να τιμωρούνται ή να επιβραβεύονται για το ίδιο προϊόν στα 27 κράτη μέλη», δήλωσε η Dessi.
Το ακραίο παράδειγμα με το φαλάφελ
Όλα αυτά σημαίνουν σπατάλη χρόνου και χρήματος. Η Sevan, μια οικογενειακή σουηδική εταιρεία τροφίμων, αντιμετώπισε ένα παράξενο πρόβλημα κατά τη δημιουργία φαλάφελ για μια ιδιωτική ετικέτα για τη σκανδιναβική περιοχή.
Λίγο πριν την ολοκλήρωση του προϊόντος, η εταιρεία ανακάλυψε ότι η κανονική σκόνη ψησίματος (baking powder) που χρησιμοποιείται στο φαλάφελ — κατασκευασμένη από διττανθρακικό νάτριο και οξύ — είχε εγκριθεί στη Δανία ως πρόσθετο τροφίμων, αλλά όχι για χρήση στην κατηγορία που περιλαμβάνει τα φαλάφελ. Η Sevan αναγκάστηκε να στραφεί στη χρήση διττανθρακικού νατρίου και οξέος ξεχωριστά, ξεκινώντας μια νέα διαδικασία έγκρισης από τις ρυθμιστικές Αρχές, δήλωσε η διευθύνουσα σύμβουλος Elin Ingves Pyk.
Η παρακολούθηση τέτοιων τοπικών διαφορών αποτελεί μια συνεχή πρόκληση, είπε. «Ακόμα δεν καταλαβαίνουμε γιατί, αν η μαγιά είναι κατάλληλη για χρήση στο φαλάφελ στη Σουηδία, θεωρείται επικίνδυνη στη Δανία».
Το σκι και το μπέρδεμα με τα ασανσέρ
Η Kang, μια σουηδική εταιρεία κατασκευής ανθεκτικών μπαστουνιών σκι, ανακάλυψε τη γραφειοκρατία της ΕΕ όταν θέλησε να ξεκινήσει τις εξαγωγές εντός της Ένωσης. Ο Carl Norinder, διευθύνων σύμβουλος, δήλωσε ότι η εταιρεία αναγκάστηκε να εγγραφεί σε ένα πρόγραμμα ανακύκλωσης στη Γερμανία, παρόλο που έχει τόσο λίγες συσκευασίες που έπρεπε να πληρώνει μόνο 20 ευρώ ετησίως για το πρόγραμμα.
«Περάσαμε αρκετές ώρες ψάχνοντας πληροφορίες για το πώς να εγγραφούμε και να βρούμε έναν προμηθευτή, οπότε θεωρήσαμε ότι το κόστος ευκαιρίας ήταν δυσανάλογα υψηλό», είπε. Το χειρότερο είναι ότι αρκετές άλλες ευρωπαϊκές χώρες απαιτούσαν μια παρόμοια διαδικασία.
Η Ευρώπη εξαλείφει σταδιακά ορισμένα προβλήματα. Οι κατασκευαστές ανελκυστήρων διαμαρτύρονται εδώ και καιρό για τις διαφορετικές εθνικές προδιαγραφές. Η φινλανδική εταιρεία κατασκευής ανελκυστήρων Kone ενημέρωσε τις ρυθμιστικές Αρχές ότι η Δανία απαιτούσε υψηλό επίπεδο φωτισμού για τον χώρο εγκατάστασης των ανελκυστήρων, ενώ η Τσεχική Δημοκρατία απαιτούσε ειδική καλωδίωση για τους ελεγκτές στις διαδρομές εκκένωσης και η Γαλλία απαιτούσε συγκεκριμένες προδιαγραφές πυρασφάλειας για τις διακοσμήσεις στο εσωτερικό των ανελκυστήρων. Ωστόσο, η Kone ανακοίνωσε ότι οι ανησυχίες της διαλύθηκαν με τις νέες προδιαγραφές της ΕΕ που θα τεθούν σε ισχύ στις αρχές του επόμενου έτους.
Ποιος σκότωσε το όνειρο της ενιαίας αγοράς της Ευρώπης;
Αυτό είναι το δεύτερο άρθρο μιας σειράς του FT που εξετάζει τι πήγε στραβά με το εμβληματικό οικονομικό σχέδιο της Ευρώπης — και γιατί είναι τόσο δύσκολο να αναβιώσει η ενιαία αγορά ως κινητήρια δύναμη ανάπτυξης.
Η ΕΕ εργάζεται επίσης για την εναρμόνιση ορισμένων οδηγιών σχετικά με τα απόβλητα, υποσχόμενη κάποια ανακούφιση για εταιρείες όπως η Ikea. Ωστόσο, η Dessi δήλωσε ότι ένα ενιαίο ευρωπαϊκό σύμβολο ανακύκλωσης, αντί για πολλαπλά εθνικά σύμβολα, θα ήταν ακόμη πιο χρήσιμο.
Τα περισσότερα εμπόδια δεν είναι από μόνα τους καταστροφικά για τις ευρωπαϊκές εταιρείες, αλλά μαζί δημιουργούν ένα τεράστιο ανταγωνιστικό μειονέκτημα, σύμφωνα με στελέχη.
«Απλώς κάνει τα πράγματα πιο περίπλοκα από ό,τι χρειάζεται», δήλωσε ο Vincent Clerc, διευθύνων σύμβουλος της AP Møller-Maersk, της δεύτερης μεγαλύτερης εταιρείας μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων στον κόσμο και ηγέτη του παγκόσμιου εμπορίου.
«Είναι ένας αυτοτραυματισμός», δήλωσε ο Clerc. «Δεν είναι καμία μεμονωμένη χώρα. Είμαστε όλοι μας». Ο βιομήχανος, ο οποίος δραστηριοποιείται τόσο στο εμπόριο όσο και στις διαβουλεύσεις της ΕΕ, δήλωσε ότι υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος να διανυθεί όσον αφορά την ενιαία αγορά της ΕΕ: «Ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες».
Μέρος του προβλήματος μπορεί να είναι το γεγονός ότι οι λεπτομέρειες έχουν γίνει εξαιρετικά τεχνικές. Η Stellinger της Συνομοσπονδίας Σουηδικών Επιχειρήσεων δήλωσε ότι η συζήτηση για την ενιαία αγορά ήταν «αφηρημένη [και] ιδιαίτερα βαρετή».
Ωστόσο, πρόσθεσε: «Είναι η πιο επιτυχημένη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου στον κόσμο. Πρέπει να κάνουμε τα απαραίτητα. Αυτό θα μας δώσει επιπλέον ανάπτυξη».
Η Dessi κοίταξε ένα λούτρινο πάντα στο γραφείο της με μια ετικέτα τόσο μεγάλη όσο του ελέφαντα. Αναφερόμενη στην ενιαία αγορά αγαθών, είπε: «Γιατί δεν βλέπουμε ότι αυτό είναι που κάνει την Ευρώπη ισχυρή; Γιατί δυσκολευόμαστε τόσο πολύ να το θέσουμε στο επίκεντρο της ατζέντας;»
Πηγή: ot.gr
Διαβάστε επίσης: Αφέθηκαν ελεύθεροι Μογκερίνι και Σανίνο