Συνέχιση της οικονομικής ανάπτυξης το 2025 και το 2026 λόγω της εγχώριας ζήτησης, και υγιείς εξαγωγές υπηρεσιών παρά την κατάσταση διεθνώς, με το ρίσκο έμμεσων επιπτώσεων ωστόσο να παραμένει, βλέπει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Κύπρο στις Εαρινές Οικονομικές Προβλέψεις που παρουσιάστηκαν τη Δευτέρα, και οι οποίες προβλέπουν μέτριους ρυθμούς ανάπτυξης πανευρωπαϊκά, εν μέσω της παγκόσμιας οικονομικής αβεβαιότητας που προκαλούν οι εμπορικές πολιτικές των ΗΠΑ.
Ο κύριος κίνδυνος για την κυπριακή οικονομία παραμένει η οικονομική αβεβαιότητα καθώς, αν και το περιορισμένο εμπόριο αγαθών με τις ΗΠΑ αναμένεται να προκαλέσει μικρές άμεσες επιπτώσεις από τους δασμούς, παραμένει ο κίνδυνος «έμμεσων αρνητικών δευτερογενών επιπτώσεων που προκύπτουν από τις διαταραχές στο παγκόσμιο εμπόριο, ιδιαίτερα δεδομένης της σημασίας του τομέα των θαλάσσιων μεταφορών για την κυπριακή οικονομία, ο οποίος είναι περισσότερο εκτεθειμένος στις διακυμάνσεις του διεθνούς εμπορίου».
Ειδικότερα, στο κεφάλαιο των μακροοικονομικών προβλέψεων για την Κύπρο, η Κομισιόν σημειώνει πως η οικονομική ανάπτυξη της χώρας «αναμένεται να παραμείνει ισχυρή το 2025 και το 2026, χάρη στη συνέχιση της δυναμικής εγχώριας ζήτησης», ενώ «παρά το εύθραυστο διεθνές περιβάλλον, οι εξαγωγές υπηρεσιών θα παραμείνουν επίσης ισχυρές».
Αναμένεται, επίσης, μείωση του πληθωρισμού, ενώ ο κρατικός προϋπολογισμός προβλέπεται να καταγράψει «αξιοσημείωτα πλεονάσματα, υποστηριζόμενος από τη συνεχιζόμενη ισχυρή αύξηση των εσόδων». Η αναλογία του χρέους προς το ΑΕΠ συνεχίζει να μειώνεται και αναμένεται να κινηθεί κάτω από το 60% φέτος σύμφωνα με τα στοιχεία.
Γενικότερα η Κομισιόν καταγράφει τις δημοσιονομικές προοπτικές της χώρας ως ευοίωνες, καθώς τα έσοδα αυξάνονται ταχύτερα από τις δαπάνες, παρά τις νέες δαπάνες του κράτους, όπως η συμμετοχή στην κατασκευή του τερματικού παραλαβής υγροποιημένου φυσικού αερίου και στην κατασκευή του Great Sea Interconnector, ή πρωτοβουλίες όπως το ταμείο αλληλεγγύης για τους κουρεμένους καταθέτες και το σχέδιο Ενοίκιο Έναντι Δόσης.
Στις προβλέψεις σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, η Κομισιόν σημειώνει πως η οικονομία της ΕΕ ξεκίνησε το 2025 σε κάπως ισχυρότερη βάση από ό,τι αναμενόταν και πως προβλέπεται συνέχιση της ανάπτυξης με μέτριο ρυθμό και επιτάχυνση της το 2026, παρά την αυξημένη πολιτική αβεβαιότητα παγκοσμίως και τις εμπορικές εντάσεις. Ωστόσο, η διάσπαση του παγκόσμιου εμπορίου, καθώς και οι ολοένα και συχνότερες καταστροφές που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή παραμένουν κίνδυνοι για την ανάπτυξη.
Οι εαρινές οικονομικές προβλέψεις της Επιτροπής για το 2025 προβλέπουν ότι το πραγματικό ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά 1,1% το 2025 στην ΕΕ και κατά 0,9% στην ευρωζώνη, με τον ίδιο σε γενικές γραμμές ρυθμό που καταγράφηκε το 2024. Το 2026, η ανάπτυξη αναμένεται να επιταχυνθεί στο 1,5% στην ΕΕ και στο 1,4% στη ζώνη του ευρώ. Ο συνολικός πληθωρισμός στη ζώνη του ευρώ αναμένεται να επιβραδυνθεί από 2,4% το 2024 σε μέσο όρο 2,1% το 2025 και 1,7% το 2026. Στην ΕΕ, ο πληθωρισμός αναμένεται να ακολουθήσει παρόμοια δυναμική από ελαφρώς υψηλότερο επίπεδο το 2024, πέφτοντας λίγο κάτω από το 2% το 2026.
«Η οικονομία της ΕΕ επιδεικνύει ανθεκτικότητα εν μέσω υψηλών εμπορικών εντάσεων και αύξησης της παγκόσμιας αβεβαιότητας» ανέφερε ο Επίτροπος για θέματα οικονομίας και παραγωγικότητας της ΕΕ, Βάλντις Ντομπρόφσκις.
«Υποστηριζόμενη από μια εύρωστη αγορά εργασίας και αυξανόμενους μισθούς, η ανάπτυξη αναμένεται να συνεχιστεί το 2025, αν και με μέτριο ρυθμό. Ο πληθωρισμός μειώνεται ταχύτερα από ό,τι προβλεπόταν προηγουμένως και βρίσκεται σε καλό δρόμο για να φθάσει τον στόχο του 2% φέτος. Ωστόσο, δεν μπορούμε να εφησυχάζουμε. Οι κίνδυνοι για τις προοπτικές εξακολουθούν να κλίνουν προς τα κάτω, οπότε η ΕΕ πρέπει να αναλάβει αποφασιστική δράση για να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητά μας» πρόσθεσε.
Οι προβλέψεις για την Κύπρο
Το πραγματικό ΑΕΠ στην Κύπρο αυξήθηκε κατά 3,4% το 2024, κυρίως λόγω της ιδιωτικής κατανάλωσης, η οποία αυξήθηκε κατά 3,8%. Οι επενδύσεις επίσης επιταχύνθηκαν, σημειώνοντας αύξηση 2,5% (εξαιρουμένων των εγγραφών πλοίων), παρά την επιβράδυνση του τέταρτου τριμήνου που συνδέεται με την απεργία στον κατασκευαστικό τομέα. Οι καθαρές εξαγωγές έγιναν θετικές, υποστηριζόμενες από ισχυρά πλεονάσματα στους τομείς των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ΤΠΕ), του τουρισμού και των υπηρεσιών θαλάσσιων μεταφορών.
Η ανάπτυξη αναμένεται να παραμείνει εύρωστη στο 3% το 2025 και στο 2,5% το 2026. Βασικός μοχλός ανάπτυξης αναμένεται πως θα παραμείνει η ιδιωτική κατανάλωση αναμένεται να παραμείνει ο βασικός μοχλός ανάπτυξης, καθώς η αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών συνεχίζει να αυξάνεται, σε συνδυασμό με τη σταθερή αύξηση των μισθών και την υποχώρηση του πληθωρισμού. Οι καθαρές εξαγωγές αναμένεται επίσης να παραμείνουν ισχυρές χάρη σε τομείς υπηρεσιών όπως ο τουρισμός και οι ΤΠΕ. Οι επενδύσεις αναμένεται να επιταχυνθούν, υποστηριζόμενες από τα κεφάλαια από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και τη συνέχιση των μεγάλων κατασκευαστικών έργων.
Ο συνεχιζόμενος μετασχηματισμός της οικονομίας αναμένεται να μεταφραστεί σε ισχυρές επενδυτικές ροές σε αναδυόμενους τομείς όπως οι ΤΠΕ, οι οποίοι συμβάλλουν επίσης στην αύξηση της παραγωγικότητας. Ωστόσο, η αυξανόμενη παρουσία εταιρειών που ανήκουν σε ξένες επιχειρήσεις και ο επακόλουθος επαναπατρισμός των κερδών τους αναμένεται να αντισταθμίσει εν μέρει τις βελτιώσεις στο εμπορικό ισοζύγιο. Παρόλα αυτά, το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών αναμένεται να μειωθεί στο 5,9% του ΑΕΠ έως το 2026.
Η οικονομική αβεβαιότητα παραμένει ο κύριος καθοδικός κίνδυνος. Το περιορισμένο εμπόριο αγαθών της Κύπρου με τις ΗΠΑ παραπέμπει σε μόνο οριακές άμεσες επιπτώσεις από τους πρόσφατους δασμούς. Ωστόσο, παραμένει ο κίνδυνος των έμμεσων αρνητικών δευτερογενών επιπτώσεων που προκύπτουν από τις διαταραχές στο παγκόσμιο εμπόριο, ιδιαίτερα δεδομένης της σημασίας του τομέα των θαλάσσιων μεταφορών για την κυπριακή οικονομία, ο οποίος είναι περισσότερο εκτεθειμένος στις διακυμάνσεις του διεθνούς εμπορίου.
Στις προβλέψεις αναφέρεται ακόμα πως οι πιέσεις στην αγορά εργασίας εξασθενούν, καθώς το ποσοστό ανεργίας υποχώρησε σε χαμηλό 15ετίας, στο 4,7%, το τέταρτο τρίμηνο του 2024, χωρίς σημαντικές ενδείξεις ανεκπλήρωτης ζήτησης εργασίας. Αυτό οφείλεται εν μέρει στις εισροές ξένων εργαζομένων μετά τις λεγόμενες «πολιτικές εγκατάστασης κεντρικών γραφείων», που αποσκοπούν στην προσέλκυση διεθνών εταιρειών και τη μεταφορά των κεντρικών τους γραφείων στην Κύπρο.
Οι εισροές αυτές αναμένεται να μειωθούν σταδιακά, καθώς το αρχικό κύμα εταιρικού ενδιαφέροντος έχει σε μεγάλο βαθμό υλοποιηθεί. Με την ανάπτυξη να μετριάζεται αργά και τις ανάγκες σε εργατικό δυναμικό να μειώνονται ως αποτέλεσμα, η πίεση στην αγορά εργασίας αναμένεται να παραμείνει περιορισμένη.
Όσον αφορά τον πληθωρισμό, ο οποίος αναμένεται βάσει του Εναρμονισμένου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ) να συγκλίνει στο 2% έως το 2026, οι τιμές των τροφίμων και του τουρισμού παρουσίασαν αξιοσημείωτες αυξήσεις στις αρχές του 2025, αντανακλώντας την καθυστερημένη μετακύλιση της αύξησης των μισθών και την ισχυρή τουριστική ζήτηση. Αυτές οι προσωρινές πληθωριστικές πιέσεις αναμένεται να υποχωρήσουν σταδιακά καθώς η αύξηση των μισθών ομαλοποιείται και οι τιμές των αγαθών, συμπεριλαμβανομένης της ενέργειας, μετριάζονται.
Οι προβλέψεις για την Κύπρο κάνουν λόγο για ευοίωνες δημοσιονομικές προοπτικές. Το 2024, η Κύπρος πέτυχε δημοσιονομικό πλεόνασμα γενικής κυβέρνησης ύψους 4,3% του ΑΕΠ, με τα έσοδα να αυξάνονται περισσότερο από τις δαπάνες. Το 2025, το δημόσιο πλεόνασμα προβλέπεται να παραμείνει σταθερό και να φθάσει το 3,5% του ΑΕΠ.
Η συνεχιζόμενη ισχυρή οικονομική ανάπτυξη αναμένεται να συμβάλει στην αύξηση των εσόδων με ταχύτερο ρυθμό από τις δαπάνες, παρά τις διάφορες νέες ή αυξανόμενες δαπάνες. Σε αυτές περιλαμβάνεται η συμμετοχή του κράτους στην κατασκευή τερματικού σταθμού για την παραλαβή υγροποιημένου φυσικού αερίου και του Great Sea Interconnector.
Οι δαπάνες περιλαμβάνουν επίσης κοινωνικές πρωτοβουλίες, όπως το ταμείο αλληλεγγύης για την αποζημίωση των ατόμων που έχασαν τις αποταμιεύσεις τους κατά τη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2012 - 2013, καθώς και το σύστημα μετατροπής υποθήκης σε ενοίκιο (Ενοίκιο Έναντι Δόσης) που επιτρέπει στα υπερχρεωμένα νοικοκυριά να διατηρήσουν το ακίνητό τους.
Το 2026, η συνολική εικόνα προβλέπεται να παραμείνει σε γενικές γραμμές αμετάβλητη και το δημοσιονομικό ισοζύγιο προβλέπεται να επιτύχει πλεόνασμα 3,4% του ΑΕΠ.
Η αναλογία του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ μειώθηκε κατά περισσότερο από 8 ποσοστιαίες μονάδες σε 65,3% στο τέλος του 2024. Η τάση αυτή υποστηρίζεται από τα συνεχιζόμενα δημοσιονομικά πλεονάσματα. Το δημόσιο χρέος προβλέπεται να μειωθεί στο 58,0% του ΑΕΠ έως το τέλος του 2025 και στο 51,9% το 2026. Με αυτές τις δημοσιονομικές προοπτικές οι κίνδυνοι για τα δημόσια οικονομικά εμφανίζονται περιορισμένοι, σύμφωνα με την Κομισιόν.
Ικανοποίηση ΥΠΟΙΚ
Την ικανοποίησή του για τα ευρήματα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Εαρινή Οικονομική Πρόβλεψη για την Κύπρο, εκφράζει το Υπουργείο Οικονομικών, αναφέροντας ότι η Επιτροπή «επιβεβαιώνει με σαφήνεια τη σταθερή πρόοδο, την ανθεκτικότητα και τη δυναμική της κυπριακής οικονομίας, ακόμη και μέσα σε ένα διεθνές περιβάλλον αβεβαιότητας και γεωπολιτικών αναταράξεων, όπως χαρακτηριστικά σημειώνει η ίδια η Κομισιόν».
«Η κυπριακή οικονομία προβλέπεται να καταγράψει ισχυρούς ρυθμούς ανάπτυξης της τάξης του 3,0% το 2025 και 2,5% το 2026, επίδοση σημαντικά υψηλότερη από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης, στοιχείο που επιβεβαιώνει τη συνεχιζόμενη εμπιστοσύνη στην κυπριακή οικονομία», αναφέρει το ΥΠΟΙΚ, σε ανακοίνωση που εξέδωσε το απόγευμα της Δευτέρας.
Προσθέτει ότι οι εξαγωγές υπηρεσιών «διατηρούν τη θετική δυναμική τους», ιδίως στους τομείς του τουρισμού, της τεχνολογίας και των χρηματοοικονομικών δραστηριοτήτων, «καθιστώντας την Κύπρο ελκυστικό κόμβο εξωστρεφούς δραστηριότητας και επενδύσεων».
Σύμφωνα με το ΥΠΟΙΚ, «η μείωση του πληθωρισμού, σε συνδυασμό με τη διατήρηση δημοσιονομικών πλεονασμάτων, ενισχύει την αγοραστική δύναμη των πολιτών και επιβεβαιώνει τη δημοσιονομική ευστάθεια της χώρας».
Προσθέτει ότι «ιδιαίτερης σημασίας» είναι η πρόβλεψη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για περαιτέρω υποχώρηση του δημοσίου χρέους κάτω από το 60% του ΑΕΠ εντός του 2025, εξέλιξη που συνιστά ιστορικό ορόσημο, όπως υπογραμμίζει το ΥΠΟΙΚ, «και κατατάσσει την Κύπρο ανάμεσα στα πλέον αξιόπιστα και πειθαρχημένα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Προσθέτει ότι η ανεργία καταγράφει «ιστορικά χαμηλά επίπεδα», δείγμα της θετικής ανταπόκρισης της αγοράς εργασίας στην αναπτυξιακή πορεία της οικονομίας.
Τα παραπάνω στοιχεία, σύμφωνα με το ΥΠΟΙΚ, «είναι τα αποτελέσματα της συνεπούς οικονομικής πολιτικής της Κυβέρνησης, που ενισχύει την εμπιστοσύνη, προσελκύει επενδύσεις και διαμορφώνει σταθερές βάσεις για ένα βιώσιμο, εξωστρεφές και κοινωνικά δίκαιο μοντέλο ανάπτυξης».
Το Υπουργείο προσθέτει ότι η Κύπρος βαδίζει με σταθερότητα, σχέδιο, υπευθυνότητα και συνετή δημοσιονομική πολιτική.
Το ΥΠΟΙΚ αναφέρει ότι η Κυβέρνηση συνεχίζει «με προσήλωση στην επίτευξη του στόχου για επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων, ενίσχυση των εισοδημάτων, προσέλκυση ποιοτικών επενδύσεων και οικοδόμηση μιας σύγχρονης, ανταγωνιστικής και ανθεκτικής οικονομίας, που δημιουργεί ευκαιρίες και προοπτική για όλους τους πολίτες».
Πηγή: ΚΥΠΕ