Της Μαρίας Καραΐσκου
Αβεβαιότητα και αναταραχές προκάλεσαν στο παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον οι δασμοί που επέβαλε ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος, κάνοντας πράξη τις προεκλογικές του δεσμεύσεις για προστατευτισμό των ΗΠΑ, ανατρέπει τους κανόνες του ελεύθερου εμπορίου.
Οι κινήσεις της Ουάσινγκτον προκάλεσαν αναστάτωση στις διεθνείς αγορές με τους αναλυτές να προειδοποιούν για αρνητικές συνέπειες - ανάμεσά τους ο κίνδυνος εκτόξευσης του πληθωρισμού και η επιβράδυνση της ανάπτυξης - που θα επηρεάσουν αρνητικά τις οικονομίες.
Ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), χαρακτηρίζοντας τους δασμούς ως άδικες πρακτικές που δεν θα λειτουργήσουν προς όφελος καμίας χώρας, αναθεώρησε προς τα κάτω τις προβλέψεις για την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη το 2025
Μέσα σε αυτή την «οικονομική καταιγίδα» η Ευρωπαϊκή Ένωση καλείται να διαχειριστεί μία δύσκολη εξίσωση με τον βιομηχανικό της πυρήνα να βρίσκεται αντιμέτωπος με υποτονική ανάπτυξη και υφεσιακές πιέσεις.
Το «πάγωμα» των δασμών για 90 ημέρες από τη μία προσφέρει τον χρόνο για διαπραγματεύσεις, από την άλλη δεν απομακρύνει τον κίνδυνο μιας παρατεταμένης εμπορικής αντιπαράθεσης.
Η κυπριακή οικονομία δεν πλήττεται άμεσα από τους δασμούς καθώς οι εισαγωγές και εξαγωγές δεν είναι μεγάλες σε όγκο και αξία. Ωστόσο, ενδέχεται να βρεθεί αντιμέτωπη με κινδύνους εξαιτίας της ευρύτερης αβεβαιότητας που επικρατεί διεθνώς.
Ο Πρόεδρος του Δημοσιονομικού Συμβουλίου Μιχάλης Περσιάνης, ο Οικονομικός Αναλυτής Γιάγκος Χατζηγιάννης και ο Οικονομολόγος Γιάννης Τελώνης, μιλούν στο Economy Today και σκιαγραφούν τις επιπτώσεις του εμπορικού πολέμου στην κυπριακή οικονομία.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΕΡΣΙΑΝΗΣ
Κοινός παρονομαστής, ότι οι επιπτώσεις, αν και έμμεσες, δύναται να επηρεάσουν κρίσιμους τομείς της οικονομίας της Κύπρου, ανάμεσά τους ο τουρισμός. Παράλληλα, το κλίμα αβεβαιότητας που επικρατεί επηρεάζει αρνητικά τη δυναμική των επενδύσεων.
Αναφορικά με το πώς μπορεί η Κύπρος να θωρακιστεί απέναντι στους κινδύνους, ο Μιχάλης Περσιάνης, ο Γιάγκος Χατζηγιάννης και ο Γιάννης Τελώνης επισημαίνουν την ανάγκη δημοσιονομικής πειθαρχίας, την έγκαιρη προετοιμασία και τη λήψη στοχευμένων μέτρων προκειμένου να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα της οικονομίας έναντι των αναταραχών.
ΓΙΑΓΚΟΣ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ
ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΕΛΩΝΗΣ
Μηνύματα δημοσιονομικής πειθαρχίας στέλνουν και οι εργοδοτικές οργανώσεις ΟΕΒ και ΚΕΒΕ, με τον Γενικό Διευθυντή της ΟΕΒ Μιχάλη Αντωνίου να εκτιμά ότι οι συνέπειες στην κυπριακή οικονομία θα φανούν εντός του 2027. Ο Γενικός Γραμματέας του ΚΕΒΕ, Φιλόκυπρος Ρουσουνίδης, αναφέροντας ότι αυτή τη στιγμή εκτυλίσσεται μια μάχη «εμπορικών γιγάντων» – ΗΠΑ και Κίνας – επεσήμανε πως η Ε.Ε. καλείται να αποδείξει την ικανότητά της για να ανταποκριθεί άμεσα και αποτελεσματικά.
Περιορισμένες οι επιπτώσεις στο εμπόριο
Παρά τις διεθνείς ανησυχίες που προκαλεί η επιβολή δασμών, οι άμεσες επιπτώσεις στην κυπριακή οικονομία δεν θεωρούνται ανησυχητικές, καθώς οι εμπορικές σχέσεις με τις ΗΠΑ είναι περιορισμένες.
«Πρωτογενώς δεν θα είναι μεγάλο το πλήγμα. Οι εξαγωγές της Κύπρου το περασμένο έτος ήταν €52 εκατ., εκ των οποίων τα μισά αφορούσαν επανεξαγωγές», επεσήμανε ο Πρόεδρος του Δημοσιονομικού Συμβουλίου, Μιχάλης Περσιάνης. Υπό αυτό το πρίσμα, εκτιμά πως σε πρώτη φάση δεν αναμένεται σοβαρή αρνητική επίδραση.
Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Οικονομικός Αναλυτής Γιάγκος Χατζηγιάννης, διευκρινίζοντας ότι δεν αναμένεται άμεσος ή σοβαρός αντίκτυπος, δεδομένου ότι ο όγκος του εμπορίου με τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι περιορισμένος.
Στον τουρισμό ο κίνδυνος
Παρόλο που οι άμεσες επιπτώσεις δεν προκαλούν σοβαρές ανησυχίες, οι έμμεσες συνέπειες των δασμών ενδέχεται να επιφέρουν σημαντικούς κινδύνους για την κυπριακή οικονομία.
Ο κ. Χατζηγιάννης εξήγησε ότι, αν ο εμπορικός πόλεμος προκαλέσει ύφεση σε μεγάλες ευρωπαϊκές οικονομίες, η Κύπρος, ως μέλος της Ε.Ε., θα επηρεαστεί σημαντικά, καθώς εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον τουριστικό τομέα.
«Σε περίπτωση που ενταθούν οι ανησυχίες, οι πρώτες δαπάνες που περιορίζονται είναι οι δαπάνες για ταξίδια και διακοπές», είπε ο κ. Χατζηγιάννης.
Επιπλέον, ο Μιχάλης Περσιάνης τόνισε ότι αν οι χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, από τις οποίες η Κύπρος αντλεί μεγάλο ποσοστό τουριστών, υποστούν οικονομικές πιέσεις τότε είναι πιθανόν οι τουρίστες να μειώσουν τη διάρκεια των διακοπών τους καθώς και τις δαπάνες ανά ημέρα.
Ο κ. Περσιάνης εκτιμά ότι φέτος δεν θα επηρεαστεί ο τουρισμός καθώς έγιναν τα συμβόλαια και αναμένεται να επηρεαστούν μόνο οι κρατήσεις της τελευταίας στιγμής.
«Ο τουρισμός που είναι το κομμάτι που μας... πονάει», ανέφερε, από πλευράς του ο Οικονομολόγος Γιάννης Τελώνης.
Όπως εξήγησε, οι κύριες πηγές τουρισμού για την Κύπρο είναι το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γερμανία και το Ισραήλ.
«Για τους τουρίστες από το Ηνωμένο Βασίλειο αλλά και από τη Γερμανία, έχουν γίνει ήδη οι κρατήσεις, άρα, εκτός συγκλονιστικού απροόπτου, δεν μας επηρεάζει. Επίσης, η ροή από το Ισραήλ είναι συνεχής. Έτσι, ο τουρισμός για αυτή τη χρονιά, δεν κινδυνεύει», υπογράμμισε ο κ. Τελώνης.
Απαιτείται προετοιμασία για το 2026
Αν και για τη φετινή τουριστική σεζόν δεν ελλοχεύουν κίνδυνοι, ο Οικονομολόγος Γιάννης Τελώνης, έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για το 2026, τονίζοντας ότι απαιτείται σοβαρή προετοιμασία.
«Το 2026 θα είναι δύσκολο επειδή οι δασμοί θα κτυπήσουν στην οικονομία της Ευρώπης και θα δούμε μείωση στην ανάπτυξη. Αυτό σημαίνει, ότι οι τουρίστες και συνεπώς οι πελάτες μας, το 2026 θα έχουν πιο λίγα χρήματα για να ξοδέψουν και ταυτόχρονα θα επηρεαστεί και η ψυχολογική τους διάθεση όσον αφορά τις διακοπές και τα ταξίδια. Έτσι, θα υπάρχει μία συγκράτηση δαπανών και θα κινείται λιγότερο χρήμα στις ευρωπαϊκές αγορές. Γι’ αυτό πρέπει από τώρα να ξεκινήσει η προετοιμασία. Ο τουρισμός είναι το μεγάλο μας εισόδημα και αν δεν δουλέψει θα έχουμε όλοι πρόβλημα», σημείωσε.
Το βασικό ζητούμενο σύμφωνα με τον κ. Τελώνη είναι η Κύπρος να προετοιμάσει τον τομέα, εξετάζοντας πώς μπορεί να κατεβάσει το κόστος ανά μονάδα έτσι ώστε οι τουριστικοί πράκτορες το 2026 να είναι σε θέση να δώσουν πιο φθηνά πακέτα και συνάμα το τουριστικό προϊόν να είναι πιο ανταγωνιστικό.
«Θα πρέπει να δούμε κυρίως το εσωτερικό κόστος, που μεγάλο μέρος είναι η θέρμανση και η ψύξη. Στο σύνολο είναι διάφορα κομμάτια που πρέπει να προσέξουμε, όπως το κόστος διαμονής, το εισιτήριο, τις θέσεις που θα υπάρχουν και το κομμάτι της διατροφής. Πρέπει όλα αυτά τα κομμάτια, το 2026, να έρθουν και να συνθέσουν ένα ανταγωνιστικό πακέτο γιατί θα είναι πιο δύσκολα τα πράγματα και πρέπει να είμαστε έτοιμοι», ανέφερε, μεταξύ άλλων.
Πρόσθεσε και το κομμάτι του νερού, καθώς όπως είπε, θα υπάρχει επάρκεια, αλλά θα προκύπτει από αφαλατώσεις, κάτι που σημαίνει και πιο ακριβό νερό.
Σύμφωνα με τον κ. Τελώνη, απαιτείται συνολική στρατηγική και για να επιτύχει θα χρειαστούν επιδοτήσεις από πλευράς Κυβέρνησης στον τουριστικό τομέα. Οι επιδοτήσεις, διευκρίνισε, θα χρειαστούν και στον πρωτογενή τομέα, έτσι ώστε να μπορεί να εφοδιαστεί η ξενοδοχειακή και τουριστική βιομηχανία.
Η αβεβαιότητα ως οικονομικός κίνδυνος
Ο μεγάλος κίνδυνος που αναδεικνύεται από την επιβολή των δασμών και τις συνεχιζόμενες τροποποιήσεις αφορά στη βεβαιότητα που επικρατεί στο οικονομικό περιβάλλον.
«Το μεγαλύτερο πρόβλημα αυτή τη στιγμή είναι η αβεβαιότητα που επικρατεί και ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ είναι τόσο απρόβλεπτος και αλλάζει σε καθημερινή βάση τα δεδομένα στο παγκόσμιο εμπορίο», δήλωσε ο Γιάγκος Χατζηγιάννης.
Ο κ. Χατζηγιάννης υπέδειξε ότι αυτή η αβεβαιότητα προκαλεί έντονη ανησυχία στον επιχειρηματικό κόσμο, κάτι που με τη σειρά του επηρεάζει τις επενδύσεις.
Όπως εξήγησε, αν κάποιος επενδυτής βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο λήψης αποφάσεων, είναι πολύ πιθανό να καθυστερήσει τις κινήσεις του μέχρι να ξεκαθαρίσει το τοπίο.
«Ενδεχομένως επενδύσεις να καθυστερήσουν μέχρι να ξεκαθαρίσει το σκηνικό. Ένας επενδυτής δεν θα προβεί σε κίνηση μεγάλου ρίσκου σε περίοδο αβεβαιότητας, θα είναι πιο προσεκτικός, θα υπάρχει μία επιφυλακτικότητα», ανέφερε.
«Παράθυρο ευκαιρίας»
Μέσα από τις οικονομικές πιέσεις που προκύπτουν ένεκα του εμπορικού πολέμου, διαμορφώνεται και μία ευνοϊκή συνθήκη για την Κύπρο, που αφορά στην υποχώρηση των τιμών του πετρελαίου – μία εξέλιξη που ωστόσο η διάρκειά της παραμένει αβέβαιη.
Κατά τον Οικονομολόγο Γιάννη Τελώνη, η τρέχουσα κατάσταση ενισχύεται από τις πιέσεις στις μεγάλες αγορές, όπως η Κίνα και η Ευρώπη, καθώς και από την υπερπαραγωγή που προκάλεσε η Σαουδική Αραβία λόγω εσωτερικών ζητημάτων εντός του Οργανισμού Εξαγωγών Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών (ΟΠΕΚ).
«Όλα αυτά οδηγούν σε μια υπερπληθώρα προσφοράς πετρελαίου, με τις τιμές να μειώνονται. Το γεγονός αυτό λειτουργεί υπέρ μας, αφού η παραγωγή ηλεκτρισμού στην Κύπρο είναι από πετρέλαιο ακόμη. Επιπλέον, είναι μέρος και του πακέτου του αεροπορικού εισιτηρίου», εξήγησε ο Γιάννης Τελώνης.
«Ασπίδα» τα μέτρα δημοσιονομικής πειθαρχίας
Τα μέτρα που μπορεί να λάβει η Κύπρος για αντιστάθμιση των συνεπειών, σύμφωνα με τον Μιχάλη Περσιάνη, είναι μέτρα δημοσιονομικής προετοιμασίας, καθώς διανύουμε μία περίοδο οικονομικής αβεβαιότητας και η χώρα χρειάζεται να δημιουργήσει ένα μαξιλάρι ασφαλείας για να είναι σε θέση να δράσει μόλις προκύψει ανάγκη.
«Σε αυτή τη φάση το μόνο που μπορούμε να κάνουμε, είναι να διατηρήσουμε την πορεία του δημόσιου χρέους και να ενισχύσουμε τα πρωτογενή πλεονάσματα για να είμαστε προετοιμασμένοι. Αυτό σημαίνει να συγκρατηθούν οι ανελαστικές δαπάνες, να σταματήσουν οι αυξήσεις στο κρατικό μισθολόγιο», τόνισε, ο πρόεδρος του Δημοσιονομικού Συμβουλίου.
Την ανάγκη για φρόνιμη οικονομική πολιτική με πλεονάσματα επεσήμανε και ο Γιάγκος Χατζηγιάννης. Όπως είπε, είναι πλέον σαφές ότι οι αναταράξεις στην παγκόσμια οικονομία είναι πιο συχνές και η χώρα πρέπει να παραμείνει προετοιμασμένη για τυχόν νέες προκλήσεις.
Ο κ. Χατζηγιάννης, είπε επίσης, ότι θα πρέπει να υπάρξει ένας ουσιαστικός διάλογος και συνεννόηση ανάμεσα στην Ε.Ε. και τις ΗΠΑ, διότι, οι αντιδασμοί θα είναι δύσκολοι για όλους.
«Θεωρητικά υπάρχει περιθώριο χρόνου τριών μηνών, άρα στο τραπέζι διαπραγματεύσεων Ε.Ε. – ΗΠΑ θα πρέπει να υπάρξει μία συμφωνία ώστε να γνωρίζουν όλοι τις παραμέτρους και να υπάρξει ηρεμία στις αγορές», ανέφερε ο Γιάγκος Χατζηγιάννης.
Η Ε.Ε. βρίσκεται αντιμέτωπη με σοβαρές προκλήσεις και αυξανόμενες πιέσεις τόσο από τις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και από την Κίνα. Ο Οικονομολόγος Γιάννης Τελώνης, τόνισε ότι, η Έκθεση Ντράγκι, παρέχει τις απαραίτητες απαντήσεις σχετικά με το πώς η Ε.Ε. θα μπορέσει να διατηρήσει τη θέση της σε παγκόσμιο επίπεδο, να αντέξει τις πιέσεις από εξωτερικούς παράγοντες και να θωρακιστεί απέναντι στις γεωοικονομικές προκλήσεις.
Μηνύματα εγρήγορσης και προτάσεις από ΟΕΒ και ΚΕΒΕ
Τις οικονομικές συνέπειες από τους δασμούς καθώς και τα μέτρα που θα μπορούσε να λάβει η Κύπρος αναλύουν στο Economy Today και οι εργοδοτικές οργανώσεις ΟΕΒ και ΚΕΒΕ.
«Η Κύπρος δεν θα έχει άμεσες συνέπειες από τους δασμούς σε ό,τι αφορά το εμπόριο. Θα έχει όμως έμμεσες συνέπειες. Αν για παράδειγμα υπάρξει μείωση του ρυθμού ανάπτυξης παγκόσμια, θα υπάρξουν επιπτώσεις και στην Κύπρο. Δημιουργείται ένα περιβάλλον αβεβαιότητας το οποίο επηρεάζει την ανάπτυξη καθώς μειώνονται οι επενδυτικές δραστηριότητες», ανέφερε συγκεκριμένα ο Γενικός Διευθυντής της ΟΕΒ, Μιχάλης Αντωνίου.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ
Χαρακτηρίζοντας ανησυχητική την κατάσταση όπως εξελίσσεται, ο Γενικός Γραμματέας του ΚΕΒΕ Φιλόκυπρος Ρουσουνίδης, υπογράμμισε ότι κάθε μέρα αλλάζουν τα δεδομένα και μ’ αυτόν τον τρόπο εντείνεται η αβεβαιότητα και δημιουργείται μία αστάθεια στο παγκόσμιο εμπόριο.
«Σίγουρα εμείς, σε άμεσο βαθμό, ενδεχομένως να μην επηρεαστούμε ιδιαίτερα. Παρόλα αυτά, δεν έχουμε την πολυτέλεια ούτε είμαστε σε θέση να παραμείνουμε θεατές. Εξάλλου ανήκουμε και σε μία μεγάλη ευρωπαϊκή οικογένεια η οποία σίγουρα θα δεχτεί κραδασμούς και είναι στο στόχαστρο των δασμών. Παρόλο που έχουν παγιοποιηθεί οι δασμοί για το προσεχές διάστημα, φαίνεται ότι θα επηρεαστούν μεγάλες οικονομίες της Ευρώπης άρα και εμείς θα πρέπει να δούμε τα του οίκου μας, να θωρακίσουμε την οικονομία και να δημιουργήσουμε ανθεκτικούς πυλώνες. Θα πρέπει να είμαστε αρκετά προσεκτικοί με τα έξοδα, με τις ανελαστικές δαπάνες. Να προχωρήσει ο εκσυγχρονισμός του φορολογικού πλαισίου, να συνεχίσει η ψηφιοποίηση και να παραμείνουμε ελκυστικός επενδυτικός προορισμός», είπε συγκεκριμένα ο κ. Ρουσουνίδης.
ΦΙΛΟΚΥΠΡΟΣ ΡΟΥΣΟΥΝΙΔΗΣ
Ο Μιχάλης Αντωνίου, ερωτηθείς σχετικά με το τι θα μπορούσε να κάνει η Κύπρος εν μέσω της αβεβαιότητας που επικρατεί, ανέφερε ότι θα πρέπει να προφυλαχτεί εκείνο το σκέλος των δαπανών που μπορεί να ελεγχθεί, δείχνοντας το κρατικό μισθολόγιο και τις κοινωνικές παροχές. Διευκρίνισε δε, ότι η ΟΕΒ δεν ζητά μείωση των πιο πάνω αλλά μείωση του ρυθμού με τον οποίο αυξάνονται.
Παράλληλα, ο κ. Αντωνίου, εκτιμά ότι εντός του 2025 και του 2026 οι επιπτώσεις θα φανούν στις χώρες που έχουν μεγάλες εμπορικές σχέσεις με τις ΗΠΑ και αντιμετωπίζουν ήδη κάποια προβλήματα με τις οικονομίες τους, δίνοντας το παράδειγμα της Γερμανίας. Όσον αφορά την Κύπρο, η εκτίμηση τού κ. Αντωνίου είναι ότι οι επιπτώσεις θα γίνουν αισθητές το 2027.
Ο Γενικός Γραμματέας του ΚΕΒΕ Φιλόκυπρος Ρουσουνίδης, έστειλε το μήνυμα ότι η τρέχουσα συγκυρία αποτελεί και μία ευκαιρία για την Ε.Ε. για να αποδείξει τα αντανακλαστικά της και να ξεφύγει από την αναποφασιστικότητα που έδειξε σε άλλα χρόνια.
«Η Ε.Ε. ίσως θα πρέπει να αντιδράσει με ρυθμούς Covid, που σε πολύ σύντομο διάστημα πάρθηκαν συλλογικές αποφάσεις», κατέληξε ο Φιλόκυπρος Ρουσουνίδης.
Διαβάστε επίσης: Αβέβαιοι καιροί για φορολογική μεταρρύθμιση