Του Ξένιου Μεσαρίτη
Η Ένωση Τραπεζικών Υπαλλήλων Κύπρου (ΕΤΥΚ) συμπληρώνει φέτος 70 χρόνια ζωής, μια πορεία παράλληλη με την ιστορία της σύγχρονης Κύπρου. Ιδρύθηκε το 1955, σε μια εποχή πολιτικών αναταράξεων, κοινωνικών ζυμώσεων και ενώ μόλις άρχιζε ο αντιαποικιακός και απελευθερωτικός αγώνας της ΕΟΚΑ η συντεχνία έδωσε μια ενιαία φωνή στους τραπεζικούς υπαλλήλους του νησιού. Το ιστορικό και κοινωνικό βάρος της ΕΤΥΚ είναι τεράστιο, πρωτοστατώντας στη διαμόρφωση των εργασιακών δικαιωμάτων στον τραπεζικό τομέα, συμμετέχοντας ενεργά στις κρίσιμες στιγμές της πατρίδας (από τον αγώνα της Ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα μέχρι την τουρκική εισβολή και τις οικονομικές κρίσεις), ενώ αποτελεί αδιαμφησβήτητα έναν από τους πιο ισχυρούς και σεβαστούς συνδικαλιστικούς φορείς της Κύπρου.
Με αγώνες που εκτείνονται σε επτά δεκαετίες, η ΕΤΥΚ κατόρθωσε να προστατεύσει τα δικαιώματα των τραπεζοϋπαλλήλων συνδυάζοντας τη μαχητικότητα του συνδικαλισμού με υπεύθυνη στάση και λειτουργώντας συχνά ως «ακοίμητος φρουρός» των εργαζόμενων στις τράπεζες. Οι αποφάσεις και οι δράσεις της επηρέασαν άμεσα τις ζωές χιλιάδων οικογενειών, ενώ η φωνή της ακούστηκε στα κέντρα λήψης αποφάσεων, πολιτικά και οικονομικά.
Το παρόν επετειακό αφιέρωμα του Economy Today επιχειρεί μια αναδρομή ανά δεκαετία, από το 1955 έως το 2025, αναδεικνύοντας τους σημαντικότερους σταθμούς και επιτεύγματα της ΕΤΥΚ. Βασικό υλικό για την ανάλυση αποτελεί το επετειακό λεύκωμα «ΕΤΥΚ 1955–2015», το οποίο προσφέρει πολύτιμες λεπτομέρειες, ημερομηνίες και μαρτυρίες. Μέσα από τα αποσπάσματα αυτά θα αναβιώσουμε τη διαδρομή των 70 χρόνων και θα κατανοήσουμε τη σημασία του έργου της ΕΤΥΚ όχι μόνο για τους τραπεζοϋπαλλήλους, αλλά και για την κυπριακή κοινωνία και οικονομία στο σύνολό της.
Το προεδρείο της Παγκύπριας Ιδρυτικής Συνέλευσης Τραπεζικών Υπαλλήλων, στο κέντρο «ΑΛΑΜΠΡΑ» στη Λευκωσία, 13 Μαρτίου 1955
1950
Τα πρώτα βήματα – Η γέννηση μιας ιστορικής συντεχνίας
Η ιστορία της ΕΤΥΚ ξεκινά επίσημα στις 13 Μαρτίου 1955, όταν μια ομάδα πρωτοπόρων τραπεζοϋπαλλήλων συγκεντρώθηκε στη Λευκωσία και έθεσε τα θεμέλια της συντεχνίας. Ήταν λίγες μέρες πριν την έναρξη του αντιαποικιακού αγώνα της ΕΟΚΑ (1955–1959) και κάθε συλλογική Οργάνωση αντιμετωπιζόταν με καχυποψία από τους Βρετανούς αποικιοκράτες. Σημειώνεται, μάλιστα, η κατ’ αρχάς αρνητική στάση της αποικιακής Κυβέρνησης στην εγγραφή της συντεχνίας, καθώς στο όνομά της περιεχόταν η λέξη «Ένωσις». Προκειμένου να παρακαμφθούν τα εμπόδια, το καταστατικό της Οργάνωσης υποβλήθηκε στην αγγλική γλώσσα («Union») και στην πορεία, μετά τη μετάφρασή του, επικράτησε η σημερινή ονομασία. Παρόλα αυτά, «οι τραπεζοϋπάλληλοι με όνειρα δειλά-δειλά τόλμησαν να ξεκινήσουν το εγχείρημα». Στην ιδρυτική συνέλευση συμμετείχαν δεκάδες εργαζόμενοι από διάφορες τράπεζες της εποχής, αποφασισμένοι να διεκδικήσουν συλλογικά καλύτερες συνθήκες εργασίας. Ενδεικτική είναι η ομιλία του πρώτου Γενικού Γραμματέα της Οργάνωσης Σοφοκλή Μιχαηλίδη ο οποίος ανάμεσα σε άλλα είπε: «Ένα είναι το γεγονός σήμερον. Είμεθα χωρίς Οργάνωση. Είμεθα άοπλοι, ανίσχυροι, και ανίκανοι μόνοι μας ως άτομα, ως μονάδες, να προασπίσωμεν τα δίκαιά μας... Η Οργάνωσις είναι η μαζική διεκδίκησις αιτημάτων, είναι η συνισταμένη της θελήσεως και των απόψεών μας. Είναι η φωνή όλων μας ενωμένη εις μίαν δύναμην...»
Δεν ήταν εύκολο ξεκίνημα, ιδίως αν λάβουμε υπόψη το γεγονός ότι η προηγούμενη συνδικαλιστική προσπάθεια των τραπεζικών υπαλλήλων είχε αποτύχει, αφού η ΠΕΤΥ (Παγκύπρια Ένωση Τραπεζιτικών Υπαλλήλων) είχε διαλυθεί το 1951 πριν προλάβει να κλείσει τέσσερα χρόνια δράσης «λόγω της αφόρητης πίεσης της εργοδοσίας, η οποία με την ανοχή των Άγγλων αποικιοκρατών, πολέμησε από την πρώτη στιγμή λυσσαλέα την ανάπτυξη συνδικαλιστικού κινήματος στον δικό της χώρο». Ωστόσο, η ΕΤΥΚ κατόρθωσε να οργανωθεί και να συσπειρώσει τα μέλη της. Ήδη προς το τέλος της δεκαετίας του 1950, η Ένωση είχε καθιερωθεί ως η αντιπροσωπευτική φωνή των τραπεζοϋπαλλήλων και είχε αποκτήσει εκατοντάδες μέλη. Όπως αναφέρεται στα έγγραφα τής συντεχνίας μέχρι τα μέσα του 1959 κατά το Δ’ Παγκύπριο Συνέδριο οι 556 τραπεζοϋπάλληλοι που είχαν ενταχθεί στην ΕΤΥΚ αντιπροσώπευαν το 90% των τραπεζικών υπαλλήλων της Κύπρου.
Τα πρώτα χρόνια χαρακτηρίστηκαν από προσπάθειες εδραίωσης της Οργάνωσης και από μικρές, μεθοδικές νίκες. Η ΕΤΥΚ διεκδίκησε την κατοχύρωση βασικών εργασιακών δικαιωμάτων, όπως σταθερό ωράριο, στοιχειώδεις αυξήσεις μισθών, τιμαριθμικά επιδόματα, θέσπιση αδειών. Αρχικά, όμως, είχε διεκδικήσει την αναγνώριση της συντεχνίας από τις διοικήσεις των τραπεζών. Ήδη το 1957 σημειώθηκε η πρώτη στάση εργασίας της ΕΤΥΚ (δίωρη) στην Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, ενώ κατέγραψε στο ενεργητικό της αρκετές σημαντικές παρεμβάσεις. Μέχρι τα τέλη του 1959 είχε καταφέρει να υπογραφεί η πρώτη συμφωνία μεταξύ της ΕΤΥΚ και της Τράπεζας Κύπρου, αλλά και με τη Συνεργατική Κεντρική Τράπεζα. Αξιοσημείωτο για τα δεδομένα και τις συνθήκες της εποχής ήταν το αίτημα της ΕΤΥΚ προς τη Διοίκηση της Τράπεζας Κύπρου, με το οποίο επιχειρούσε να ανατρέψει την πολιτική που ίσχυε μέχρι τότε για παραίτηση των γυναικών από τις εργασίες τους μετά τον γάμο: «Εισηγούμεθα την παραμονήν εις την υπηρεσία εκείνων εκ του θήλεως προσωπικού αίτινες το επιθυμούν διά δύο έτη μετά τον γάμον διά οικονομικήν των ανακούφισην». Επιπλέον, είχε αρχίσει να τονίζει τη σημασία των Ταμείων Προνοίας για τους τραπεζοϋπαλλήλους, εξασφαλίζοντας έναν κουμπαρά για την ώρα της αφυπηρέτησης, με την εισήγηση της ΕΤΥΚ να τονίζει ότι «Το Ταμείον Προνοίας πρέπει να εξασφαλίζει από άποψη πραγματικής αξίας του νομίσματος κατά την ημερομηνία αφυπηρετήσεως του υπαλλήλου». Αν και αυτά τα βήματα φάνταζαν μικρά μπροστά στα τεράστια ζητήματα της εποχής, έθεσαν τις βάσεις για τις μεγάλες κατακτήσεις που θα ακολουθούσαν.
Γενική συνέλευση της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας στις 13 Νοεμβρίου 1957 όπου ο Γενικός Γραμματέας, Σοφοκλής Μιχαηλίδης ανακοινώνη την πρώτη στην ιστορία της ΕΤΥΚ, δίωρη στάση εργασίας
Στιγμιότυπα από το Δ' Παγκύπριο Συνέδριο, που έγινε στο κέντρο «ΑΛΑΜΠΡΑ» στις 17 Μαΐου 1959
1960
Εδραίωση στη νεοσύστατη Κυπριακή Δημοκρατία
Η δεκαετία του 1960 είδε την ΕΤΥΚ να εδραιώνεται πλήρως ως θεσμός στα πεπραγμένα της οικονομίας της νεαρής Δημοκρατίας. Ήταν η εποχή που η οικονομία προσπαθούσε να σταθεί στα πόδια της και οι τράπεζες επεκτείνονταν, δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας. Η ΕΤΥΚ, ήδη ισχυρή σε μέλη, εκμεταλλεύτηκε το θετικό μομέντουμ για να πετύχει σημαντικές συμφωνίες και να εντάξει ολοένα και περισσότερους εργαζόμενους κάτω από την «ομπρέλα» της. Παράλληλα, εξέδιδε δικό της έντυπο, το περιοδικό με τίτλο «Ο Τραπεζικός», μέσω του οποίου ενημέρωνε τα μέλη για τις δράσεις της, στοχεύοντας παράλληλα στην εξύψωση του ηθικού τους.
Μέσα στους στόχους της δεκαετίας ήταν η υπογραφή συλλογικών συμβάσεων με όλες τις τράπεζες, η επιδίωξη ομοιομορφίας συνθηκών και όρων εργοδότησης, ενώ τέθηκε ως κανόνας απαράβατος η κάθετη αντίθεση της Οργάνωσης σε μονομερείς απολύσεις προσωπικού και στον διορισμό εξωτραπεζικών ατόμων σε οποιαδήποτε ανώτερη θέση. Μείζονος σημασίας ήταν και η σύγκρουση με την Οθωμανική Τράπεζα με το «καλημέρα» της δεκαετίας. Η αιτία ήταν η απόφαση της Οθωμανικής Τράπεζας να ανακοινώσει αυξήσεις στους μισούς υπαλλήλους της, με αποτέλεσμα η ΕΤΥΚ να προχωρήσει σε απεργιακά μέτρα τα οποία κράτησαν 48 μέρες, οδηγώντας σε διαβουλεύσεις και παρέμβαση της Κυβέρνησης και εν τέλει σε υποχώρηση της τράπεζας καταλήγοντας σε συμφωνία. Γενικότερα τα πρώτα χρόνια η ΕΤΥΚ διαπραγματεύτηκε σκληρά, ώστε «οι τραπεζοϋπάλληλοι να απολαμβάνουν δικαιότερους όρους εργασίας ενώ διεκδικήθηκαν τα διεθνή αναγνωρισμένα κριτήρια για ζητήματα προαγωγών και προσαυξήσεων» και φυσικά η μονιμότητα των θέσεων εργασίας των υπαλλήλων.
Παράλληλα, εδραιώθηκε η γεωγραφική επέκταση της ΕΤΥΚ με την ενίσχυση των επαρχιακών επιτροπών παγκύπρια – Λευκωσία (Κερύνεια και Μόρφου ανήκαν στην τοπική της πρωτεύουσας), Λεμεσό, Αμμόχωστο, Λάρνακα, Πάφο, εξασφαλίζοντας ότι η φωνή των τραπεζοϋπαλλήλων ακουγόταν παντού. Η συντεχνία άρχισε να αποκτά κύρος και εκτός Κύπρου. Ήδη από το 1964 έγινε μέλος διεθνών συνδικαλιστικών φορέων του χρηματοπιστωτικού τομέα και ανέπτυξε σχέσεις αλληλεγγύης με αντίστοιχες Οργανώσεις στο εξωτερικό, ενώ έγινε επίσης μέλος της Ομοσπονδίας Τραπεζοϋπαλληλικών Οργανώσεων Ελλάδος (ΟΤΟΕ), ενισχύοντας τους εθνικούς δεσμούς. Συγκινητικά και ενδεικτικά για το πνεύμα της εποχής ήταν τα μηνύματα της ΟΤΟΕ κατά την ένταξη της ΕΤΥΚ: «Εθνική περηφάνια γεμίζει τις καρδιές μας σήμερα. Ένα ακόμη βήμα προς την Ένωση της Μητέρας Ελλάδας και της ωραίας μας Κύπρου έγινε. Η Ομοσπονδία μας με συγκίνηση και αγάπη περικλείει από σήμερα στους κόλπους της τους τραπεζοϋπαλλήλους του βασανισμένου, μα ηρωικού νησιού». Αυτό έδωσε στους Κύπριους τραπεζοϋπαλλήλους πρόσβαση σε τεχνογνωσία και στήριξη από το διεθνές συνδικαλιστικό κίνημα.
Δεν έλειψαν βέβαια και οι προκλήσεις από τις πολιτικές εξελίξεις στην Κύπρο. Η τουρκανταρσία και τα συνεπακόλουθα γεγονότα τα πρώτα χρόνια της Κυπριακής Δημοκρατίας δημιούργησαν κλίμα αστάθειας. Η ΕΤΥΚ, παρότι προσηλωμένη στα εργασιακά θέματα, αναπόφευκτα επηρεάστηκε από τη γενικότερη ατμόσφαιρα. Όπως αναφέρεται σε πρακτικά της Συντεχνίας του 1963, «θέτοντας το εθνικό συμφέρον υπεράνω όλων και λόγω της κατάστασης που δημιουργήθηκε με την τουρκανταρσία», τα μέλη της ΕΤΥΚ κλήθηκαν να εργαστούν για συγκεκριμένο διάστημα περισσότερο χρόνο, με σκοπό την αντιμετώπιση του οικονομικού προβλήματος που προέκυψε στον τόπο, αλλά και της έλλειψης στελέχωσης λόγω της στράτευσης αρρένων μελών της ΕΤΥΚ. Παράλληλα την ίδια περίοδο εισηγήθηκε στις τράπεζες όπως «οι τραπεζικοί υπάλληλοι που κατετάγησαν στην Εθνοφρουρά πληρώνονται στο ακέραιο τους μισθούς των, με αντάλλαγμα την προσπάθεια αναπλήρωσης της εργασίας τους από τους υπόλοιπους συναδέλφους, ακόμα και υπερωριακώς». Κατάφερε να διατηρήσει ενότητα στις τάξεις της, φέρνοντας κοντά τραπεζοϋπαλλήλους διαφορετικών πολιτικών αποχρώσεων, με κοινό παρονομαστή τη βελτίωση των όρων εργασίας τους αλλά και με την υπεύθυνη στάση της κατά τη γεμάτη αναταραχές δεκαετία του 1960.
Προς το τέλος της δεκαετίας, η ΕΤΥΚ είχε πλέον στο ενεργητικό της αρκετές επιτυχίες, με τους μισθούς των τραπεζοϋπαλλήλων να έχουν αυξηθεί αισθητά σε σύγκριση με την προ-1960 περίοδο, καθιερώθηκε η καταβολή 13ου μισθού, κερδήθηκε η παραμονή των γυναικών τραπεζικών στις θέσεις εργασίας τους και μετά τον γάμο, δημιουργήθηκαν τα Ταμεία Προνοίας σχεδόν σε όλες τις τράπεζες υπό την πίεση της συντεχνίας, ενώ τέθηκαν οι βάσεις και για ένα Ταμείο Υγείας (που θα υλοποιείτο αργότερα) για ιατροφαρμακευτική κάλυψη των μελών. Επιπλέον, από το 1964 είχε ιδρύσει το Συνεργατικό Ταμιευτήριο Τραπεζικών Υπαλλήλων. Η ΕΤΥΚ μπήκε έτσι στη δεκαετία του 1970 με ισχυρά θεμέλια, έχοντας κερδίσει την εμπιστοσύνη των τραπεζοϋπαλλήλων και τον σεβασμό των εργοδοτών. Χαρακτηριστική είναι η δήλωση το 1966 του τότε Υπουργού Εργασίας Τάσσου Παπαδόπουλου, ο οποίος υπογράμμισε ότι «Η ΕΤΥΚ είναι σήμερα η ισχυρότερη συνδικαλιστική Οργάνωση της Κύπρου».
Στις 28 Μαΐου 1967 πραγματοποιείται η 1η Παγκύπρια Συνδιάσκεψη της ΕΤΥΚ. Παρευρίσκονται εκπρόσωποι όλων των συνδικαλιστικών οργανώσεων της Κύπρου, καθώς και οργανώσεων της Ελλάδας, Στο βήμα ο Υπουργός Εργασίας Τάσσος Παπαδόπουλος
Στις 28 Ιουλίου 1969 μέλη του Εκτελεστικού Συμβουλίου της ΟΤΟΕ, συνοδευόμενοι από την ηγεσία της ΕΤΥΚ, επισκέπτονται τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο και τα Φυλακισμένα Μνήματα, όπου καταθέτουν στεφάνι
1970
Η εισβολή και η μάχη για την επιβίωση
Η δεκαετία του 1970 επιφύλασσε κοσμογονικές αλλαγές και τραγωδίες για την Κύπρο και αναπόφευκτα μια μεγάλη δοκιμασία για την ΕΤΥΚ. Ενώ τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας κύλησαν με τη συντεχνία να συνεχίζει το έργο της σε σχετικά ομαλές συνθήκες με νέες συλλογικές συμβάσεις το 1972 και 1973, όλα αυτά επισκιάστηκαν από τα γεγονότα του Ιουλίου 1974. Το πραξικόπημα και ακολούθως η τουρκική εισβολή προκάλεσαν κοινωνικό και οικονομικό σοκ. «Τα τραγικά γεγονότα του 1974 παρέλυσαν τον τόπο», αναφέρει το λεύκωμα σημειώνοντας ότι «η ηγεσία της Οργανώσεώς μας συναισθανόμενη τα τεράστια προβλήματα τα οποία αντιμετωπίζει η ιδιαιτέρα μας Πατρίς, διακηρύττει ότι θα πράξει διά μία εισέτι φοράν το καθήκον της, προς αυτόν τον σκοπόν όπως εν τω μέτρω των δυνατοτήτων της βοηθήσει ταύτην με την πεποίθησιν ότι συντόμως θα ανατείλουν καλύτεραι ημέραι». Η ΕΤΥΚ μαζί με τις άλλες συνδικαλιστικές Οργανώσεις αποδέχτηκε τα τρία μέτρα έκτακτης ανάγκης που πρότεινε η Κυβέρνηση για ανόρθωση της αιμάσσουσας οικονομίας του τόπου και δη τη μη υποβολή αιτημάτων, αναστολή της ΑΤΑ και μείωση των απολαβών μέχρι 30%. Επίσης, η ΕΤΥΚ κάλεσε όλους τους τραπεζικούς υπαλλήλους να συνεισφέρουν αμέσως το 10% των μηνιαίων απολαβών τους σε ειδικό ταμείο.
Ο τραπεζικός τομέας δέχθηκε βαρύ πλήγμα αφού πέρα από τη γενική κατάρρευση της οικονομίας, χάθηκε το δίκτυο των τραπεζών στις κατεχόμενες περιοχές (περίπου το 40% του συνόλου), πολλές τράπεζες έκλεισαν προσωρινά και εκατοντάδες τραπεζοϋπάλληλοι βρέθηκαν πρόσφυγες ή χωρίς εργασία. Μέσα σε αυτό το χαοτικό σκηνικό, η ΕΤΥΚ ανέλαβε κρίσιμο ρόλο. Αντέδρασε γρήγορα και αποφασιστικά για να στηρίξει τους συναδέλφους πιέζοντας τις τράπεζες να απορροφήσουν στους κόλπους τους όσους υπαλλήλους προέρχονταν από τα καταστήματα των κατεχομένων, εξασφαλίζοντάς τους θέσεις εργασίας στο ελεύθερο μέρος του νησιού. Παράλληλα, η συντεχνία φρόντισε ώστε να δοθούν οικονομικές ενισχύσεις και προκαταβολές στους τραπεζοϋπαλλήλους που είχαν πληγεί, μέσω των Ταμείων Προνοίας και έκτακτων εισφορών. Σε μια εποχή που το κράτος προσπαθούσε να ανασυγκροτηθεί, η ΕΤΥΚ λειτούργησε σαν δίχτυ ασφαλείας για όλα τα μέλη της. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 14ο Παγκύπριο Συνέδριο της ΕΤΥΚ, το οποίο ήταν προγραμματισμένο να γίνει τον Ιανουάριο του 1975, αναβλήθηκε λόγω των γεγονότων και πραγματοποιήθηκε τελικά περί τα τέλη του 1975. Ωστόσο, στο μεσοδιάστημα η ηγεσία της συντεχνίας, αν και υπό δύσκολες συνθήκες, διατήρησε τη συνοχή του κλάδου.
Η δεκαετία του 1970 έκλεισε με την ΕΤΥΚ να επαναβεβαιώνει τον ρόλο της ως θεματοφύλακα των δικαιωμάτων των τραπεζοϋπαλλήλων, ακόμη και μέσα από εθνικές συμφορές. Σε πείσμα των δυσκολιών, τρία χρόνια μετά την επιβολή των έκτακτων μέτρων καταργήθηκαν οι υποχρεωτικές μειώσεις μισθών, ενώ «σταδιακά και με υπευθυνότητα δεδομένων των συνθηκών» η ΕΤΥΚ τάσσεται υπέρ της επαναφοράς του τιμαριθμικού επιδόματος. Παράλληλα, η συντεχνία φρόντισε να επιλύσει και πρακτικά προβλήματα των μελών της που προέκυψαν από την προσφυγιά. Το 1978 αναφέρεται ότι «ρυθμίζονται τα θέματα στέγασης και δανειοδότησης πληγέντων τραπεζοϋπαλλήλων». Δηλαδή, κατόπιν ενεργειών της ΕΤΥΚ σε συνεργασία με τις Διοικήσεις των τραπεζών, εξασφαλίστηκαν στεγαστικά σχέδια ή προνομιακά δάνεια για τους άστεγους πρόσφυγες τραπεζοϋπαλλήλους.
Μέσα στα μεταπολεμικά χρόνια, δεν έλειψε και η διεθνής δραστηριότητα. Το 1976 στο συνέδριο της FIET εγκρίθηκε ψήφισμα που κατήγγειλε την εισβολή και ζητούσε την αποκατάσταση των δικαιωμάτων του κυπριακού λαού, «με πρωτοβουλία της ΕΤΥΚ». Αυτό φανερώνει πως η συντεχνία αξιοποίησε τις διεθνείς της διασυνδέσεις (ως μέλος της FIET) για να προωθήσει το εθνικό ζήτημα σε διεθνή φόρα.
1980 αρχίζει η ανέγερση του ιδιόκτητου μεγάρου της ΕΤΥΚ σε χώρο που αποτελούσε ιδιοκτησία της Οργάνωσης
Η ΕΤΥΚ κηρύσσει προειδοποιητική 24ωρη απεργία για τις 13 Μαΐου 1987
1980
Η ανάκαμψη, το «Μέγαρο ΕΤΥΚ» και η μεγάλη απεργία
Αρχές της δεκαετίας του 1980 αρχίζει η ανέγερση του ιδιόκτητου μεγάρου της ΕΤΥΚ σε χώρο που αποτελούσε ιδιοκτησία της Οργάνωσης, με το μέγαρο να ολοκληρώνεται και να εγκαινιάζεται επισήμως το 1982. Η δημιουργία του μεγάρου αποτέλεσε σύμβολο σταθερότητας και ισχύος για τη συντεχνία, δείχνοντας ότι είχε πλέον ριζώσει γερά στο συνδικαλιστικό γίγνεσθαι του τόπου.
Για την ΕΤΥΚ, η δεκαετία αυτή όπου η κυπριακή οικονομία κατέγραφε την ανάκαμψή της μετά την τουρκική εισβολή, η οποία χαρακτηρίστηκε ως οικονομικό θαύμα, σήμαινε εντατικοποίηση των αγώνων της για να εξασφαλίσει ότι οι εργαζόμενοι θα ωφεληθούν από την ευημερία και δεν θα γίνουν θύματα των αλλαγών.
Η κορύφωση των συνδικαλιστικών συγκρούσεων ήρθε το 1987, όταν οι διαπραγματεύσεις για την ανανέωση της συλλογικής σύμβασης οδήγησαν σε αδιέξοδο. Όπως αναφέρεται στο λεύκωμα, «η ρήξη με τον Σύνδεσμο Τραπεζών προέκυψε το 1986, όταν η ΕΤΥΚ υπέβαλε τα αιτήματά της για την ανανέωση της συλλογικής σύμβασης για τα έτη 1987-1988. Εκ μέρους του Συνδέσμου Τραπεζών υποβλήθηκαν ανταιτήματα», οι εργοδότες μάλιστα ζήτησαν «μείωση μισθών και ωφελημάτων των τραπεζικών υπαλλήλων».
Η ΕΤΥΚ απάντησε με δυναμικές κινητοποιήσεις προκηρύσσοντας «προειδοποιητική 24ωρη απεργία για τις 13 Μαΐου 1987» και στη συνέχεια απεργία στα Ηλεκτρονικά Λογιστικά Κέντρα όλων των τραπεζών. Ο Σύνδεσμος Τραπεζών αντέδρασε με ανταπεργία, προκαλώντας σοβαρή κρίση στην οικονομία. Σημειώνεται ότι εν μέσω των απεργιακών κινητοποιήσεων, την ηγεσία της ΕΤΥΚ ανέλαβε ο Λοΐζος Χατζηκωστής, ο οποίος παρέμεινε στο τιμόνι της Οργάνωσης για τρεις δεκαετίες, συνεχίζοντας μέχρι σήμερα να προσφέρει από τη θέση του Επίτιμου Προέδρου.
Στις 2 Ιουλίου 1987, οι τραπεζοϋπάλληλοι πραγματοποίησαν πορεία προς το Προεδρικό Μέγαρο. Όπως σημειώνεται, «κηρύχθηκε παράλληλα απεργία διαρκείας στην Τράπεζα Κύπρου και στην Ελληνική Τράπεζα». Έπειτα από παρέμβαση του Προέδρου της Δημοκρατίας, Σπύρου Κυπριανού, υποβλήθηκε πρόταση επίλυσης, η οποία έγινε τελικά αποδεκτή από τις επαρχιακές συνελεύσεις της ΕΤΥΚ στις 15 Ιουλίου 1987. Έτσι έληξε ένας «μεγάλος συνδικαλιστικός και απεργιακός αγώνας που κράτησε αρκετούς μήνες».
Σημαντική πτυχή αυτών των κινητοποιήσεων ήταν ότι η ΕΤΥΚ κατέβαλε «απεργιακό επίδομα στους υπαλλήλους που επωμίστηκαν το μεγαλύτερο οικονομικό βάρος», δείχνοντας έμπρακτα τη στήριξή της προς τα μέλη της.
Η δεκαετία του 1980 ανέδειξε την ΕΤΥΚ ως έναν ισχυρό συνδικαλιστικό Οργανισμό, ικανό να συγκρούεται μετωπικά με τις τράπεζες και να υπερασπίζεται τα δικαιώματα των εργαζομένων. Οι αγώνες του 1987 απέδειξαν ότι η ενότητα και η αποφασιστικότητα των τραπεζοϋπαλλήλων μπορούσαν να κάμψουν ακόμη και τις σκληρότερες εργοδοτικές θέσεις, αφήνοντας παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές.
Αξιοσημείωτη είναι και η στάση της ΕΤΥΚ το 1983 όταν η Κύπρος συγκλονίζεται από την παράνομη ανακήρυξη του ψευδοκράτους στα κατεχόμενα (Νοέμβριος 1983). Η ΕΤΥΚ αμέσως «καταγγέλλει τη ληστρική ενέργεια της ανακήρυξης του ψευδοκράτους» και συντάσσεται με τις ενέργειες της κυπριακής Κυβέρνησης διεθνώς. Παράλληλα, συμμετέχει ενεργά στο εσωτερικό μέτωπο (οι τραπεζοϋπάλληλοι έλαβαν μέρος σε αντικατοχικές εκδηλώσεις, πορείες κ.λπ), ενώ αξιοποίησε και τις διεθνείς συνδέσεις της για να προβάλει το θέμα και να καταγγείλει την τουρκική συμπεριφορά.
Στο βήμα του 20ού Παγκύπριου Συνεδρίου, ο Γενικός Γραμματέας της ΕΤΥΚ Λοΐζος Χατζηκωστής
1990
Η πενθήμερη εργασία και οι συνεχείς κατακτήσεις
«Μισθολογικές αυξήσεις, δημιουργία Ταμείου Ευημερίας και καθιέρωση πενθήμερης εργασίας για τους τραπεζικούς υπαλλήλους προβλέπει μεσολαβητική πρόταση που υπέβαλε το Υπουργείο Εργασίας». Έτσι περίπου ξεκίνησε η δεκαετία του 1990 ως αποτέλεσμα των πιέσεων της ΕΤΥΚ προς τις διευθύνσεις των τραπεζών υπογραμμίζοντας ξανά τον ρόλο της Οργάνωσης στις διεκδικήσεις και την ευημερία των τραπεζοϋπαλλήλων. Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει το γεγονός της κατάργησης των αργιών που ίσχυαν στις τράπεζες και αφορούσαν μουσουλμανικές γιορτές, με την ανακοίνωση της ΕΤΥΚ να αναφέρει: «Είναι ντροπή για τους τραπεζικούς υπαλλήλους και κηλίδα για ολόκληρο τον Ελληνισμό της Κύπρου, να εργαζόμαστε την 1η Απριλίου, τη Δευτέρα της Καθαράς και του Κατακλυσμού και να αργούμε στα γενέθλια του Μωάμεθ και τα Μπαϋράμια», ενώ αργία ήταν ακόμα και η ημέρα Τουρκικής Δημοκρατίας. Στην ίδια ανακοίνωση η ΕΤΥΚ υπογράμμιζε ότι «θα προχωρήσει μόνη της στην καθιέρωση των σωστών αργιών μακριά από σκοπιμότητες και ξένα συμφέροντα». Η ανταλλαγή «των μωαμεθανικών αργιών με χριστιανικές-ελληνικές» ήταν κάτι που κερδήθηκε για πρώτη φορά από την ΕΤΥΚ κατά τη συλλογική σύμβαση που υπογράφηκε το 1991.
Η ίδια περίοδος σημαδεύτηκε και από μία από τις πιο σκληρές αναμετρήσεις της ΕΤΥΚ, όταν το Συνεργατικό Ταμιευτήριο Δασκάλων επανέγραψε τους υπαλλήλους του στη συντεχνία, προκαλώντας την αντίδραση της διοίκησης. Η ΕΤΥΚ απάντησε με 48ωρη απεργία τον Φεβρουάριο του 1992, με μαζική περιφρούρηση έξω από το Ταμιευτήριο και ισχυρή αστυνομική παρουσία. Σημειώθηκαν επεισόδια με απεργοσπάστες, ωστόσο η ενότητα του κλάδου αποδείχθηκε καταλυτική αφού οι υπάλληλοι όλων των τραπεζών «με καθοδήγηση της ηγεσίας της ΕΤΥΚ, αρνούνται κάθε είδους εξυπηρέτηση» στο επίμαχο ταμιευτήριο, αναγκάζοντας τελικά ακόμα και την Παγκύπρια Συνεργατική Συνομοσπονδία να διαπραγματευτεί. Η σύγκρουση έληξε με συμφωνία στις 21 Φεβρουαρίου 1992, καταγράφοντας μια ακόμη νίκη της συντεχνίας απέναντι σε εργοδοτικές μεθοδεύσεις.
Μεγάλη εκστρατεία πραγματοποιείται από την ΕΤΥΚ σε συνεργασία με αριθμό Γυμνασίων και Λυκείων, με σκοπό τη συλλογή σχολικών τσαντών και παιδικών παπουτσιών για αποστολή στη Βόρεια Ήπειρο
Στις 2 Ιανουαρίου 1993, έπειτα από πρόσκληση που του απηύθυνε η ΕΤΥΚ, ο χρυσός Ολυμπιονίκης Πύρρος Δήμας φτάνει στην Κύπρο
Διοργανώνεται με τη συνεργασία της Τράπεζας Κύπρου ποδοσφαιρική φιέστα, στην προσπάθεια ενίσχυσης των Βορειοηπειρωτών αδελφών και βελτίωσης των σχέσεων εργοδοτών-ΕΤΥΚ
Η ΕΤΥΚ πραγματοποιεί με επιτυχία παγκύπριο έρανο μεταξύ των συναδέλφων, με σκοπό τη συγκέντρωση βοήθειας για τους Σέρβους πρόσφυγες της Κράινα. Επίσης, αποφασίζεται η φιλοξενία δεκάδων Σερβόπουλων από οικογένειες συναδέλφων, για ολόκληρη σχολική χρονιά
Ο δήμαρχος Αλίκου, Βασίλης Ιωάννου, ανακηρύσσει τον Λοΐζο Χατζηκωστή επίτιμο δημότη
Στα χρόνια που ακολούθησαν, οι συλλογικές συμβάσεις συνεχίστηκαν με θετικό πρόσημο. Το 1993–94 εγκρίθηκε πανηγυρικά νέα σύμβαση με αποδοχή που ξεπέρασε το 90% των τραπεζοϋπαλλήλων, ενώ το 1995 υπεγράφη νέα διετής συμφωνία με αυξήσεις και βελτιώσεις. Το 1997 υπογράφηκε τριετής σύμβαση που προέβλεπε μεταξύ άλλων την κατάργηση του απογευματινού ωραρίου κάθε Μάιο, τη βελτίωση των όρων στα στεγαστικά δάνεια και την παροχή επιδόματος ταμία.
Στα τέλη της δεκαετίας, οι παραβιάσεις ωραρίου και η έλλειψη προσωπικού προκάλεσαν νέες κινητοποιήσεις. Ενδεικτικά, το 1998–99 η ΕΤΥΚ κήρυξε αποχή από υπερωρίες σε υποκαταστήματα της Τράπεζας Κύπρου και προειδοποιητικές στάσεις εργασίας στη Λαϊκή Τράπεζα, αναγκάζοντας τις διοικήσεις να δεσμευτούν εγγράφως στον σεβασμό των συμφωνιών. Σκληρή ήταν επίσης η αναμέτρηση με τη νεοσύστατη Universal Bank το 1998, όταν η διοίκησή της προσπάθησε να παρακάμψει τον Κώδικα Βιομηχανικών Σχέσεων. Όλοι οι τραπεζοϋπάλληλοι (όλων των τραπεζών) αρνήθηκαν συνεργασία με την τράπεζα, αναγκάζοντάς την να υποχωρήσει πλήρως και να αποδεχτεί όρους ταυτόσημους με εκείνους των υπολοίπων τραπεζών.
Η κοινωνική-εθνική δράση της ΕΤΥΚ τη δεκαετία του 1990 υπήρξε εξίσου έντονη. Από έρανο για τους Βορειοηπειρώτες πρόσφυγες το 1991, έως τη φιλοξενία παιδιών από τη Βόρεια Ήπειρο και τη Σερβία, αλλά και τη διοργάνωση μαραθωνίων και αιμοδοσιών, η συντεχνία έδειξε έμπρακτα τον κοινωνικό της χαρακτήρα και τις εθνικές της ευαισθησίες. Ιδιαίτερα συγκινητική ήταν η πρωτοβουλία για φιλοξενία εκατοντάδων παιδιών από τη Βόρεια Ήπειρο το 1992, τα οποία βαπτίστηκαν στην Κύπρο. Μέσα από τις δράσεις της ΕΤΥΚ ενισχύθηκαν οικονομικά σε σημαντικό βαθμό οικογένειες, καθώς και η Αρχιεπισκοπή Αλβανίας. Άλλη σημαντική πρωτοβουλία εκδηλώθηκε το 1995, όταν δεκάδες παιδιά από τη Σερβία φιλοξενήθηκαν σε οικογένειες τραπεζοϋπαλλήλων για ολόκληρη τη σχολική χρονιά, ώστε να γλυτώσουν από τη φρίκη του πολέμου. Στα συνέδρια της δεκαετίας δεν έλειψαν και οι κοινωνικές αναφορές, όπως η βράβευση πολύτεκνων τραπεζοϋπαλλήλων ως «αιμοδοτών του Έθνους» και η ανάδειξη σοβαρών ζητημάτων όπως η σεξουαλική παρενόχληση στον χώρο εργασίας. Το 1999, μετά τον καταστροφικό σεισμό στην Αθήνα, η ΕΤΥΚ συγκέντρωσε £80.000 για τους σεισμόπληκτους, χρήματα που διατέθηκαν στην ανέγερση παιδοκομικού σταθμού στις πληγείσες περιοχές.
27 Μαΐου 2000 πραγματοποιείται το 32ο Παγκύπριο Συνέδριο της ΕΤΥΚ. Εκλέγεται νέο Διοικητικό Συμβούλιο
Φιλανθρωπικός ποδοσφαιρικός αγώνας μεταξύ των ομάδων της ΕΤΥΚ και της Διοίκησης της Τράπεζας Κύπρου
Η ΕΤΥΚ καλεί τα μέλη της σε δίωρη στάση εργασίας την Τετάρτη 17 Ιανουαρίου 2001, αντιτιθέμενη στην προώθηση του νομοσχεδίου για το Εθνικό Σχέδιο Υγείας, που προνοούσε την κατάργηση των ταμείων υγείας των τραπεζικών υπαλλήλων
2000
Η Διεθνής Ένωση, το Σχέδιο Ανάν και το «Φτάνει Πια»
Η νέα χιλιετία βρίσκει την ΕΤΥΚ να διευρύνει τη δράση της και να καταξιώνεται πλέον ως ώριμη και πολυεπίπεδη συνδικαλιστική δύναμη. Την 1η Ιανουαρίου 2000 εγκαθιδρύεται η Διεθνής Ένωση Συνδικάτων UNI, «δίνοντας φωνή σε πέραν των 15 εκατομμυρίων εργαζομένων» σε όλο τον κόσμο και η ΕΤΥΚ εντάσσεται από την πρώτη στιγμή στον νέο διεθνή συνδικαλιστικό φορέα. Στο εσωτερικό, πετυχαίνει τη συμφωνία για ανανέωση της συλλογικής σύμβασης στην Κεντρική Τράπεζα, η οποία εγκρίνεται πανηγυρικά από το προσωπικό στις 9 Ιανουαρίου, ενώ παράλληλα δεν διστάζει να συγκρουστεί με θεσμούς και Βουλή όταν αποκαλύπτεται μυστική διαβούλευση για την ποινικοποίηση παραλείψεων υπαλλήλων σε ακάλυπτες επιταγές. «Αποτελούμε τον μόνο εκπρόσωπο του προσωπικού των τραπεζών», διαμηνύει η Οργάνωση, εκφράζοντας την έντονη διαφωνία της με τις προτεινόμενες ποινές φυλάκισης. Το ίδιο έτος, η ΕΤΥΚ εκσυγχρονίζει τη δομή της μέσα από καταστατικό συνέδριο στις 15 Μαρτίου, όπου καθιερώνεται ο θεσμός του Προέδρου-Γραμματέα. Ο Λοΐζος Χατζηκωστής συνεχίζει στο τιμόνι και με νέο προεδρείο η συντεχνία κλιμακώνει τους αγώνες της ενάντια στο καθεστώς «on call» στο ηλεκτρονικό κέντρο της Λαϊκής και κηρύσσει αποχή από υπερωρίες και στάσεις εργασίας μέχρι που το Υπουργείο Εργασίας «δικαιώνει πλήρως την ΕΤΥΚ».
Το 2001 κυριαρχεί η μάχη ενάντια στο υπό σχεδίαση Γενικό Σχέδιο Υγείας, που προνοούσε την κατάργηση των υφιστάμενων Ταμείων Υγείας. Στις 17 Ιανουαρίου η ΕΤΥΚ κηρύσσει δίωρη προειδοποιητική στάση εργασίας, με συμμετοχή που «ξεπερνά κάθε προσδοκία». Ακολουθεί 24ωρη απεργία στις 28 Μαρτίου, σε συντονισμό με την ΠΑΣΥΔΥ, η οποία πραγματοποιείται «με απόλυτη επιτυχία και με καθολική συμμετοχή». Οι πιέσεις αποδίδουν καρπούς και ο Υπουργός Υγείας διαβεβαιώνει ότι τα Ταμεία Υγείας των τραπεζοϋπαλλήλων δεν θα διαλυθούν παρόλο που οι τραπεζικοί θα ενταχθούν στο ΓεΣΥ. Υπό αυτές τις συνθήκες διασφαλίζονται τα δικαιώματα των μελών της συντεχνίας. Μετά τις δεσμεύσεις αυτές, η ΕΤΥΚ ανακαλεί όλα τα μέτρα.
Το 2002 σημειώνεται μεγάλη συλλογική επιτυχία με την υπογραφή της νέας σύμβασης 2002-2004, που προβλέπει μισθολογικές αυξήσεις, βελτίωση των ωφελημάτων αφυπηρέτησης και μηχανισμούς ελέγχου για την αποχώρηση προσωπικού. Η ΕΤΥΚ δικαιώνεται σε σκληρή αντιπαράθεση με την JCC, ενώ σταματά την απόπειρα outsourcing της Λαϊκής. Παράλληλα εντάσσει τους υπαλλήλους της Universal Life στους κόλπους της παρά τις αντιδράσεις και στη συνέχεια υπογράφει με την εταιρεία συλλογική σύμβαση.
Το 2004 το εθνικό ζήτημα επισκιάζει τα πάντα με το Σχέδιο Ανάν. Η ΕΤΥΚ συγκαλεί έκτακτη συνέλευση των μελών της στην Κεντρική Τράπεζα και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι πρόνοιες του σχεδίου «δημιουργούν αβεβαιότητα για το εργασιακό μέλλον» και απειλούν τα ωφελήματα. Ο Λοΐζος Χατζηκωστής καλεί σε ενότητα και υπόσχεται ότι η Οργάνωση θα σταθεί δίπλα στους υπαλλήλους όποιες κι αν είναι οι εξελίξεις.
Το 2005, έτος-ορόσημο για τα 50χρονα τής ΕΤΥΚ, καταγράφονται νέες κατακτήσεις με ευνοϊκές ρυθμίσεις σε επενδυτικά δάνεια, εκατοντάδες υποτροφίες για τραπεζοϋπαλλήλους που φοιτούν στο IBS, την ίδια ώρα που η συντεχνία αποδεικνύει ευελιξία αποδεχόμενη τη ρύθμιση για εγκατάσταση ΑΤΜ σε χώρους χωρίς τραπεζικό κατάστημα, «όταν διασφαλίζονται τα δικαιώματα των εργαζομένων».
Εκδήλωση για τα 50 χρόνια προσφοράς της ΕΤΥΚ
Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με ομιλία του Προέδρου της ΕΤΥΚ Λοΐζου Χατζηκωστή
Το 2006 η ΕΤΥΚ υιοθετεί το σύνθημα «Φτάνει πια!» απέναντι σε εργοδοτικές αυθαιρεσίες. Αντιπαρατίθεται εκ νέου με την Τράπεζα Κύπρου για ωφελήματα διπλωματούχων AIB, εξασφαλίζοντας συμμόρφωση, ενώ εγγράφει ως μέλη της τους εργαζόμενους του ίδιου του Εργοδοτικού Συνδέσμου Τραπεζών, αποδεικνύοντας το κύρος της. Το 38ο Παγκύπριο Συνέδριο τον Απρίλιο σηματοδοτεί την «πρώτη συνέλευση της νέας πεντηκονταετίας». Η ΕΤΥΚ αναλαμβάνει πρωτοβουλία και για την ασφάλεια στα τραπεζικά ιδρύματα, συστήνοντας τριμερή επιτροπή με τον εργοδοτικό σύνδεσμο (ΚΕΣΤ) και την Αστυνομία για την αντιμετώπιση των αλλεπάλληλων ένοπλων ληστειών.
Το 2008 ΕΤΥΚ θωρακίζεται οικονομικά με τη δημιουργία ισχυρού Απεργιακού Ταμείου, στο οποίο κάθε μέλος καταθέτει μηνιαίως ποσό που μπορεί να αποσυρθεί μόνο σε περίπτωση απεργίας. Η στρατηγική αυτή καινοτομία θεωρείται ορόσημο για το κυπριακό συνδικαλιστικό κίνημα, καθώς προστατεύει τα μέλη από τον κίνδυνο οικονομικής εξουθένωσης σε παρατεταμένους αγώνες.
Η επίδοση της επιταγής ύψους €500.000 στον Πρόεδρο Δημήτρη Χριστόφια από τον Πρόεδρο της ΕΤΥΚ Λοΐζο Χατζηκωστή προς ενίσχυση των κρατικών αναγκών εν όψει της κρίσης
Στο βήμα του 44ου Τακτικού Παγκύπριου Συνεδρίου της ΕΤΥΚ ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Δημήτρης Χριστόφιας
2010-2012
Η μεγάλη τραπεζική κρίση και η μάχη για τα «golden boys»
Η δεκαετία του 2010 σημαδεύτηκε ανεξίτηλα από τη μεγάλη τραπεζική και οικονομική κρίση του 2013. Για την ΕΤΥΚ, αυτή ήταν ίσως η μεγαλύτερη πρόκληση στην ιστορία της, καθώς βρέθηκε αντιμέτωπη με καταστάσεις πρωτόγνωρες με κατάρρευση τραπεζών, απειλές για μαζικές απολύσεις, κούρεμα καταθέσεων και Ταμείων Προνοίας. Η αντίδραση της συντεχνίας σε αυτά τα δραματικά γεγονότα υπήρξε καθοριστική για την τύχη χιλιάδων εργαζομένων και για τη σταθεροποίηση του ίδιου του τραπεζικού συστήματος.
Το 2010, η Ένωση Τραπεζικών Υπαλλήλων Κύπρου συμπλήρωσε 55 χρόνια ζωής – ένα ορόσημο που γιορτάστηκε με εκδηλώσεις και πρωτοβουλίες ενίσχυσης του κοινωνικού συνόλου. Ήδη από το 2010 στο πανηγυρικό 42ο Παγκύπριο Συνέδριο, η ΕΤΥΚ, διαβλέποντας τις αρνητικές οικονομικές εξελίξεις που τελικά έφεραν την κρίση, έλαβε μια πρωτοφανή απόφαση - και ενδεχομένως συμβολική πράξη - διαθέτοντας €500.000 από το Απεργιακό Ταμείο της για στήριξη του κράτους εν μέσω της, κατά τα φαινόμενα, επερχόμενης οικονομικής κρίσης. Η απόφαση αυτή εγκρίθηκε ομόφωνα, χαιρετίστηκε από όλα τα μέσα ενημέρωσης και υλοποιήθηκε με την παράδοση της επιταγής στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Δημήτρη Χριστόφια, ο οποίος συγκινημένος ευχαρίστησε την ΕΤΥΚ και τους τραπεζοϋπαλλήλους για την προσφορά τους.
Το 2011 η ηγεσία της ΕΤΥΚ έστρεφε το βλέμμα της στα ανησυχητικά σημάδια στην οικονομία τα οποία επιδεινώνονταν περαιτέρω. Όταν οι τράπεζες, παρά την εμφανή όξυνση της κρίσης, ανακοίνωσαν πρόθεση να καταβάλουν μπόνους το 2011 στα στελέχη τους, η ΕΤΥΚ αντέδρασε άμεσα. Με παρέμβασή της, λόγω της κρίσης, απέτρεψε την καταβολή των bonus, εξοικονομώντας για τις τράπεζες πάνω από €10 εκατομμύρια. Η ΕΤΥΚ μάλιστα πρόβαλε τεκμηριωμένες προτάσεις για γενναία μείωση του κόστους, υποδεικνύοντας ότι υπάρχουν περιθώρια εξοικονομήσεων εκατοντάδων εκατομμυρίων. Όπως δήλωσε χαρακτηριστικά ο Πρόεδρος της ΕΤΥΚ, «η ΕΤΥΚ έχει καταθέσει συγκεκριμένη εισήγηση για πραγματική μείωση του κόστους των Τραπεζών που πλησιάζει τα €100.000.000…». Στις 11 Δεκεμβρίου 2011, σε συνέντευξή του στον Τύπο, ο Πρόεδρος της ΕΤΥΚ επανέλαβε τη θέση της Οργάνωσης ενάντια στα τραπεζικά μπόνους και κάλεσε τις διοικήσεις να υιοθετήσουν τα μέτρα εξορθολογισμού που πρότεινε η συντεχνία. Τον Απρίλιο του 2012 η ΕΤΥΚ επαναλάμβανε σε εγκύκλιό της για τα μπόνους: «Διαπιστώνουμε δυστυχώς τρεις μήνες μετά, πως κάποιοι εξακολουθούν να αμείβονται με χιλιάδες ευρώ, πέραν των συμφωνημένων ωφελημάτων, δημιουργώντας με τον τρόπο αυτό μια γενιά “golden boys” στον χώρο των τραπεζών».
Η ΕΤΥΚ είχε ήδη επισημάνει τα προβλήματα και προειδοποιήσει ότι απαιτούνταν άμεσα μέτρα. Ήδη από το 2008 ο Πρόεδρος της συντεχνίας, Λοΐζος Χατζηκωστής, προειδοποιούσε για επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης στο νησί, υπογραμμίζοντας ότι «μπήκαμε σε μια περίοδο οικονομικής “ίωσης” των τραπεζών και της οικονομίας γενικά». Εντούτοις οι διοικήσεις των μεγάλων τραπεζών και οι Αρχές εμφανίζονταν αρχικά καθησυχαστικές. Τον Μάιο του 2012, οι ανησυχίες της ΕΤΥΚ επιβεβαιώθηκαν. Η Λαϊκή Τράπεζα κατέρρευσε ουσιαστικά και το κράτος αναγκάστηκε να παρέμβει. Στις 17 Μαΐου 2012 η Κυπριακή Δημοκρατία συμφώνησε να εγγυηθεί αύξηση κεφαλαίου €1,8 δισ., και έτσι στις 30 Ιουνίου 2012 το κράτος έγινε μεγαλομέτοχος της Λαϊκής με 84% – η άλλοτε κραταιά τράπεζα «πλέον ανήκει στο κράτος…». Ωστόσο, η κρατική στήριξη συνοδεύτηκε από ενέργειες που προκάλεσαν μετωπική σύγκρουση με το συνδικαλιστικό κίνημα. Την ίδια ημέρα, με συνοπτικές διαδικασίες, εκδόθηκε υπουργικό διάταγμα για αναδιάρθρωση της Λαϊκής, το οποίο χωρίς καμία ενημέρωση ή διαβούλευση με την ΕΤΥΚ προέβλεπε μείωση στις αποδοχές και τα ωφελήματα των εργαζομένων κατά τουλάχιστον 12,5% για το 2012. Η ΕΤΥΚ κατήγγειλε ως «προκλητική» και «αντιδεοντολογική» αυτή την πράξη, που καταπάτησε τον κοινωνικό διάλογο.
Μπροστά σε αυτό το σκηνικό, η ΕΤΥΚ αντέδρασε δυναμικά και πολυεπίπεδα. Άμεσα κατήγγειλε το διάταγμα σε όλα τα αρμόδια σώματα, ενημερώνοντας και τα κοινοβουλευτικά κόμματα. Συγκάλεσε ευρεία σύσκεψη Συνδικαλιστικών Οργανώσεων, οι οποίες από κοινού καταδίκασαν την απαράδεκτη, δικτατορική ενέργεια του Υπουργού. Ωστόσο η ροή των εξελίξεων επιταχύνθηκε ραγδαία αφού δεν αποτράπηκε η καταστροφή στη συνέχεια.
2013
Το «κούρεμα», οι δρόμοι πλημμυρίζουν κόσμο και η ΕΤΥΚ μπροστάρης
Το 2013 έμεινε στην ιστορία ως «το έτος της καταστροφής» για το κυπριακό τραπεζικό σύστημα. Τον Μάρτιο, υπό την πίεση των ευρωπαϊκών Αρχών, η Κύπρος υποχρεώθηκε να δεχτεί πρωτοφανή μέτρα διάσωσης με ενδεικτικούς τους τίτλους των εφημερίδων της εποχής. «Η Κύπρος υποκύπτει στην απόφαση του Eurogroup για κούρεμα των καταθέσεων. Οι Τράπεζες μένουν κλειστές δύο εβδομάδες. Κλίμα πανικού και αβεβαιότητας κυριαρχεί παντού». Η Λαϊκή Τράπεζα διαλύθηκε, διχοτομήθηκε σε «καλή» και «κακή» τράπεζα και το «καλό» μέρος της απορροφήθηκε από την Τράπεζα Κύπρου. Οι κυπριακές τράπεζες στην Ελλάδα πωλήθηκαν εσπευσμένα σε ελληνικό όμιλο, ενώ χιλιάδες τραπεζοϋπάλληλοι βρέθηκαν ξαφνικά μετέωροι, αγωνιώντας για το αν θα διατηρήσουν τις εργασίες τους και τι θα απογίνουν τα Ταμεία Προνοίας τους.
Μπροστά σε αυτή την εθνική οικονομική τραγωδία, η ΕΤΥΚ μετέτρεψε την οργή σε αγωνιστικότητα και ανέλαβε ηγετικό ρόλο στον αγώνα διάσωσης των δικαιωμάτων των τραπεζοϋπαλλήλων. «Με τα λάθη των τραπεζιτών, της εποπτείας αλλά και των εκάστοτε Κυβερνήσεων η οικονομία μας οδηγήθηκε σε αδιέξοδα και δώσαμε έτσι την ευκαιρία στους εταίρους μας στην Ευρώπη να περάσουν μέσα από τις απαιτήσεις τους την εξυπηρέτηση των δικών τους συμφερόντων», ανέφερε η εγκύκλιος που κυκλοφόρησε η ΕΤΥΚ στις 19 Μαρτίου. Στις 22 Μαρτίου 2013, το Προεδρείο της ΕΤΥΚ συνήλθε εκτάκτως νωρίς το πρωί και κάλεσε με ανακοίνωσή του όλους τους τραπεζοϋπαλλήλους – ανεξαρτήτως τράπεζας – να συγκεντρωθούν έξω από τη Βουλή την ώρα ψήφισης των κρίσιμων νομοσχεδίων, ώστε «να διαδηλώσουν ειρηνικά την αντίθεσή τους στην αποδόμηση του τραπεζικού μας συστήματος». Η ανταπόκριση ήταν συγκλονιστική με χιλιάδες τραπεζικούς υπαλλήλους να πλημμυρίζουν τους δρόμους της Λευκωσίας, σε μια από τις μεγαλύτερες εργατικές κινητοποιήσεις που γνώρισε ο τόπος. Η δυναμική αυτή εκδήλωση που καλύφθηκε εκτενώς και από διεθνή μέσα στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία. Την ίδια στιγμή, η ηγεσία της ΕΤΥΚ αξιοποιούσε κάθε θεσμικό μέσο πίεσης με τον Πρόεδρο της Οργάνωσης, Λοΐζο Χατζηκωστή, την ώρα της διαδήλωσης να μεταβαίνει εσπευσμένα στο Προεδρικό Μέγαρο για κατ’ ιδίαν συνάντηση με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Νίκο Αναστασιάδη, απαιτώντας προσωπικά εγγυήσεις για τα Ταμεία Προνοίας και τις θέσεις εργασίας. Το αποτέλεσμα ήταν άμεσο, όπως αναφέρεται στο Λεύκωμα της ΕΤΥΚ: «Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεσμεύεται ότι θα διαφυλάξει τα Ταμεία Προνοίας και τις θέσεις εργασίας των συναδέλφων, καθώς και ότι οι οποιεσδήποτε αποχωρήσεις θα γίνουν μόνο μέσα από εθελοντικά σχέδια αφυπηρέτησης». Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας επανέλαβε τη δέσμευσή του και σε επακόλουθο διάγγελμα. Η εν λόγω δέσμευση και το γεγονός ότι δεν θα υπάρξουν απολύσεις, παρά μόνο εθελούσιες αποχωρήσεις με σχέδια αποτέλεσε τεράστια επιτυχία για την ΕΤΥΚ και ανάχωμα στον φόβο των εργαζομένων.
Στις 22 Μαρτίου 2013, το Προεδρείο της ΕΤΥΚ συνήλθε εκτάκτως νωρίς το πρωί και κάλεσε με ανακοίνωσή του όλους τους τραπεζοϋπαλλήλους -ανεξαρτήτως τράπεζας- να συγκεντρωθούν έξω από τη Βουλή την ώρα ψήφισης των κρίσιμων νομοσχεδίων, ώστε «να διαδηλώσουν ειρινικά την αντίθεσή τους στην αποδόμηση του τραπεζικού μας συστήματος»
Χιλιάδες τραπεζικοί υπάλληλοι πλημμύρισαν τους δρόμους της Λευκωσίας, σε μια από τις μεγαλύτερες εργατικές κινητοποιήσεις που γνώρισε ο τόπος
Με τις διαβεβαιώσεις αυτές ως βάση, η ΕΤΥΚ εργάστηκε εντατικά το επόμενο διάστημα για τη μετατροπή τους σε πράξη. Στις 23 Μαρτίου η συντεχνία οργάνωσε νέα πορεία διαμαρτυρίας από τα γραφεία της προς το Προεδρικό, διατηρώντας ζωντανή την πίεση. Παράλληλα, μπήκε σε διαπραγματεύσεις με τις τράπεζες για σχέδια εθελούσιας εξόδου προσωπικού. Η Τράπεζα Κύπρου, πλέον «διογκωμένη» μετά την απορρόφηση της Λαϊκής, ανακοίνωσε πρόγραμμα πρόωρης αφυπηρέτησης (ΣΕΕ). Αρχικά οι όροι του προγράμματος κρίθηκαν ανεπαρκείς, αφού έγιναν χωρίς να εισακουσθούν οι εισηγήσεις της ΕΤΥΚ και το ενδιαφέρον συμμετοχής των υπαλλήλων ήταν μηδαμινό, γεγονός που προμήνυε αδιέξοδο. Η υπομονή και επιμονή της ΕΤΥΚ όμως απέδωσαν καρπούς, καθώς έπειτα από έντονες πιέσεις και προτάσεις της συντεχνίας, η Διοίκηση της Τράπεζας Κύπρου βελτίωσε το σχέδιο προσφέροντας επιπλέον αποζημιώσεις (δύο επιπλέον μισθούς) και παράταση της προθεσμίας. Καταλυτικό ρόλο έπαιξε η πρωτοφανής χειρονομία της ΕΤΥΚ να ενισχύσει οικονομικά το σχέδιο αφού η Οργάνωση διέθεσε €15 εκατομμύρια από ίδιους πόρους για όσους θα αποχωρούσαν, ενώ ανέλαβε να καλύψει για 2 επιπλέον χρόνια την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη των αποχωρησάντων μέσω του Ταμείου Υγείας της (ΤΥ-ΕΤΥΚ). Με τις βελτιώσεις αυτές, το πρόγραμμα έγινε ελκυστικό και 1.400 υπάλληλοι της Τράπεζας Κύπρου το αποδέχθηκαν και αποχώρησαν εθελούσια, επιτυγχάνοντας τον στόχο της αναγκαίας μείωσης προσωπικού χωρίς καμία αναγκαστική απόλυση. Στις 25 Ιουλίου 2013 η ΕΤΥΚ ανακοίνωσε επισήμως τις εξελίξεις στους συναδέλφους και ανακάλεσε τις απεργιακές κινητοποιήσεις που είχε εξαγγείλει, καθώς διασφάλισε τους στόχους της. Πράγματι, η έκβαση αυτή «δικαίωσε για άλλη μια φορά την ΕΤΥΚ», αφού από εκεί που το αρχικό σχέδιο κινδύνευε να αποτύχει, «μετά τη βελτίωσή του, ως αποτέλεσμα των επίμονων προσπαθειών της ΕΤΥΚ, 1.400 συνάδελφοι… αποδέχονται το σχέδιο και αυτό στέφεται με επιτυχία».
Εν μέσω αυτών των καταιγιστικών γεγονότων, η ΕΤΥΚ έλαβε και πρωτοβουλίες πρωτόγνωρες για τα κυπριακά δεδομένα προτείνοντας γενναία πακέτα μέτρων προς τις τράπεζες, περιλαμβανομένων προσωρινών μειώσεων μισθών, ίδρυσης Ταμείου Αλληλεγγύης για τους πληγέντες και αύξησης του ορίου αφυπηρέτησης στο 65ο έτος. Η κίνηση αυτή – ένα «ματ» όπως χαρακτηρίστηκε – αιφνιδίασε εργοδότες και κοινωνία, δείχνοντας ότι η συντεχνία ήταν διατεθειμένη να λάβει δύσκολες αποφάσεις για να διασφαλίσει το μέλλον των εργαζομένων. Αν και οι τράπεζες αρχικά αρνήθηκαν (μη αποδεχόμενες την άνοδο του ορίου ηλικίας και τη δημιουργία Ταμείου Αλληλεγγύης), οι εισηγήσεις της ΕΤΥΚ τελικά δικαιώθηκαν λίγους μήνες μετά, όταν συμπεριλήφθηκαν στη νέα συλλογική σύμβαση που υπεγράφη. Παρά την άρνηση των τραπεζών στην αρχή, η ΕΤΥΚ κατόρθωσε να τους αποστερήσει δικαιολογίες, βάσει των οποίων μπορούσαν να επιχειρηθούν μαζικές απολύσεις και παράλληλα να πετύχει την εξοικονόμηση σημαντικών ποσών μέσω συναινετικών μειώσεων κόστους. Επίσης, ύστερα από επίμονες προσπάθειες της ΕΤΥΚ σε συνεργασία με την Κυβέρνηση, απελευθερώθηκαν οι αποζημιώσεις των Ταμείων Προνοίας της Λαϊκής που είχαν «κουρευτεί», υλοποιώντας έτσι μέρος της δέσμευσης του Υπουργού Οικονομικών προς την Οργάνωση.
Με αυτά τα βήματα, η ΕΤΥΚ κατάφερε μέσα στο 2013 να σταθεί ως ασπίδα προστασίας των τραπεζοϋπαλλήλων απέναντι στον «οικονομικό Αττίλα». Οι μαζικές κινητοποιήσεις των τραπεζικών υπό την καθοδήγηση της ΕΤΥΚ και οι συντονισμένες διαβουλεύσεις με την Κυβέρνηση και τις τράπεζες διέσωσαν τις θέσεις εργασίας και απορρόφησαν εν μέρει τους κραδασμούς της γιγαντιαίας καταστροφής.
Στις 12 Απριλίου 2014 πραγματοποιήθηκε το 46ο Παγκύπριο Συνέδριο - ένα ιστορικό ορόσημο στην πορεία της Οργάνωσης, καθώς ο επί δεκαετίες ηγέτης της ΕΤΥΚ, Πρόεδρος/Γεν. Γραμματέας Λοΐζος Χατζηκωστής, ανακοίνωσε την απόφασή του να αποχωρήσει από την ηγεσία προτού λήξει η θητεία του, προκειμένου «να δώσει ευκαιρίες ανάπτυξης ηγεσίας στις νεότερες γενιές»
2014
Αναδιάρθρωση της ηγεσίας, νέες κατακτήσεις και διεύρυνση της ΕΤΥΚ
Το 2014 σηματοδότησε μια μεταβατική αλλά και επεκτατική χρονιά για την ΕΤΥΚ. Στις 12 Απριλίου 2014 πραγματοποιήθηκε το 46ο Παγκύπριο Συνέδριο – ένα ιστορικό ορόσημο στην πορεία της Οργάνωσης, καθώς ο επί δεκαετίες ηγέτης της ΕΤΥΚ, Πρόεδρος/Γεν. Γραμματέας Λοΐζος Χατζηκωστής, ανακοίνωσε την απόφασή του να αποχωρήσει από την ηγεσία προτού λήξει η θητεία του, προκειμένου «να δώσει ευκαιρίες ανάπτυξης ηγεσίας στις νεότερες γενιές». Το Συνέδριο τον ανακήρυξε ομόφωνα Επίτιμο Πρόεδρο της ΕΤΥΚ, θέση από την οποία δήλωσε ότι θα παραμείνει δίπλα στη νέα ηγεσία. Η αλλαγή ηγεσίας – με τη σκυτάλη να περνά στη νεότερη γενιά συνδικαλιστών – έγινε σε κλίμα συγκίνησης αλλά και αισιοδοξίας, επιβεβαιώνοντας τη συνέχεια της αγωνιστικής παράδοσης.
Παράλληλα, η ΕΤΥΚ συνέχισε αμείωτη τη δράση της σε ένα τραπεζικό τοπίο που ακόμα έβραζε από την κρίση. Επέκτεινε την αντιπροσωπευτικότητά της εντάσσοντας νέες κατηγορίες τραπεζοϋπαλλήλων, αφού το 2014 εγγράφηκαν στη δύναμη της ΕΤΥΚ και οι εργαζόμενοι στα Συνεργατικά Πιστωτικά Ιδρύματα (ΣΠΙ), τους οποίους ως τότε κάλυπταν άλλες συντεχνίες. Η διεύρυνση αυτή ήταν στρατηγικής σημασίας, καθώς μετά την κρατικοποίηση του συνεργατισμού, η ΕΤΥΚ ανέλαβε να εκπροσωπεί ενιαία όλους σχεδόν τους τραπεζοϋπαλλήλους της χώρας. Η ενσωμάτωση των υπαλλήλων των ΣΠΙ στη «μεγάλη οικογένεια της ΕΤΥΚ» εδραιώθηκε μέσα από γενικές συνελεύσεις και συμφωνίες, ενισχύοντας περαιτέρω τη δύναμη της Οργάνωσης στον χρηματοπιστωτικό τομέα.
Το 2015 η ΕΤΥΚ έκλεινε αισίως 60 χρόνια ζωής έχοντας ξεπεράσει την πιο κρίσιμη περίοδο της κυπριακής οικονομίας, μετά την τουρκική εισβολή, αποδεικνύοντας ότι μπορεί να προσαρμόζεται και να υπερασπίζεται αποτελεσματικά τα δικαιώματα των μελών της ακόμη και στις πιο θυελλώδεις εποχές.
Αντιπροσωπεία της ΕΤΥΚ στο Προεδρικό Μέγαρο, όπου επιδόθηκε ψήφισμα προς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Νίκο Αναστασιάδη
Μεγάλη επιτυχία για την ΕΤΥΚ αποτέλεσε η (κατόπιν μακρών διαπραγματεύσεων) ανανέωση της Συλλογικής Σύμβασης με την Ελληνική Τράπεζα για την περίοδο 2017-2018, εν μέσω δυσχερειών για το κυπριακό τραπεζικό σύστημα. Καταλυτική ήταν η συμβολή της αείμνηστης Ζέτας Αιμιλιανίδου
2015-2025
Κινητοποίηση και μεγαλειώδης πορεία για τα Ταμεία Προνοίας
Από το 2013 η ΕΤΥΚ δίνει ένα διαρκή αγώνα για την αποκατάσταση των κουρεμένων Ταμείων Προνοίας των Τραπεζικών Υπαλλήλων. Οι κατά καιρούς υποσχέσεις και δεσμεύσεις εκ μέρους κυβερνητικών αξιωματούχων (όπως του Υπουργού Οικονομικών Χάρη Γεωργιάδη του 2016) ήταν αποτέλεσμα των πιέσεων της συντεχνίας που επιμένει να διεκδικεί τα κεκτημένα των τραπεζοϋπαλλήλων. Σημαντικές εξελίξεις σημειώνονται μετά την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, τον Ιούλιο του 2017, για μερική αποκατάσταση των κουρεμένων Ταμείων, με ανώτατο ύψος τις €100.000 ανά έτος. Τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους, το Υπουργικό Συμβούλιο αποφασίζει την κάλυψη απωλειών μέχρι το 75% με ανώτατο όριο τις €250.000, εξαιρώντας τους εν ενεργεία υπαλλήλους της Τράπεζας Κύπρου. Οι συγκεκριμένες αποφάσεις εκλαμβάνονται από την ΕΤΥΚ ως αθέτηση των δεσμεύσεων και εμπαιγμός προς τους τραπεζοϋπαλλήλους. Η Οργάνωση καλεί σε δίωρη στάση εργασίας τη 12η Δεκεμβρίου, την οποία ακολούθησε συγκέντρωση στα κεντρικά γραφεία της. Από τα γραφεία της ΕΤΥΚ διεξήχθη πορεία χιλιάδων τραπεζικών υπαλλήλων, με κατάληξη το Προεδρικό Μέγαρο, όπου επιδόθηκε ψήφισμα προς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Νίκο Αναστασιάδη.
Ενεργώντας στρατηγικά, η ΕΤΥΚ ορίζει έκτακτο παγκύπριο συνέδριο στις 30 Ιανουαρίου 2018 (μεταξύ πρώτου και δεύτερου εκλογικού γύρου), με μοναδικό θέμα τα κουρεμένα Ταμεία Προνοίας. Οι πιέσεις της φέρνουν αποτελέσματα και μια μέρα πριν τη διεξαγωγή του συνεδρίου, ο Διευθύνων Σύμβουλος της Τράπεζας Κύπρου, John Hourican, ενημερώνει ότι η Τράπεζα αποφάσισε να προχωρήσει σε αποζημίωση των Ταμείων των εν υπηρεσία συναδέλφων, με βάση το σχέδιο που εξήγγειλε η Κυβέρνηση, άνευ ανταλλαγμάτων ή προϋποθέσεων. Παρά τις δεσμεύσεις, τόσο από κυβερνητικής πλευράς όσο και από τη Διοίκηση της Τράπεζας Κύπρου, το θέμα παραμένει σε εκκρεμότητα, με την ΕΤΥΚ να συνεχίζει τις ενέργειές της για αποκατάσταση. Στο πρόσφατο (57ο) Παγκύπριο Συνέδριο της συντεχνίας, ο Λοΐζος Χατζηκωστής ενημέρωσε ότι αναμένονται θετικές εξελίξεις.
Μεγαλειώδης πορεία, με συμμετοχή χιλιάδων τραπεζικών υπαλλήλων πραγματοποιήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2017 με αίτημα την αποκατάσταση των Ταμείων Προνοίας, σύμφωνα και με τις κυβερνητικές δεσμεύσεις. Η συσπείρωση του τραπεζοϋπαλληλικού κόσμου γύρω από την ΕΤΥΚ προσέδωσε δυναμική στις διεκδικήσεις της Οργάνωσης
Ενώπιον νέων προκλήσεων
Ψηφιοποίηση, αναδιαρθρώσεις και νέες προοπτικές
Η τελευταία δεκαετία υπήρξε περίοδος έντονων αλλαγών για τον τραπεζικό τομέα και αντίστοιχα για την ΕΤΥΚ. Μετά την κρίση του 2013 και την ενσωμάτωση των Συνεργατικών το 2014, η ΕΤΥΚ βρέθηκε να εκπροσωπεί πλέον το σύνολο σχεδόν των τραπεζοϋπαλλήλων της χώρας. Το 2018, η κατάρρευση του Συνεργατισμού και η εξαγορά του από την Ελληνική Τράπεζα αποτέλεσαν κομβικό σημείο, με την ΕΤΥΚ να δίνει σκληρές μάχες για τη διασφάλιση των θέσεων εργασίας και τη διατήρηση των κεκτημένων των υπαλλήλων. Χάρη σε έντονες διαπραγματεύσεις, πέτυχε να απορροφηθεί σχεδόν το σύνολο των εργαζομένων και να αποφευχθούν μαζικές απολύσεις.
Παράλληλα, η περίοδος σημαδεύτηκε από αλλεπάλληλες εθελούσιες αποχωρήσεις και σχέδια αναδιάρθρωσης στις μεγάλες τράπεζες. Η ΕΤΥΚ διαδραμάτισε κρίσιμο ρόλο ώστε τα σχέδια αυτά να είναι εθελοντικά και επαρκώς αποζημιωμένα, δίνοντας διέξοδο σε όσους επέλεγαν την έξοδο, προστατεύοντας την ίδια ώρα όσους παρέμεναν. Ταυτόχρονα, παρακολουθούσε στενά τις εξελίξεις στα Ταμεία Προνοίας, ιδιαίτερα μετά το πλήγμα του 2013, εξασφαλίζοντας τη σταδιακή αποκατάσταση των απωλειών.
Στο πεδίο των συλλογικών συμβάσεων, οι διαπραγματεύσεις των τελευταίων χρόνων ανέδειξαν ξανά την αποφασιστικότητα της συντεχνίας. Θέματα όπως το ωράριο, η εφαρμογή της Αυτόματης Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής, αλλά και τα επιδόματα βρέθηκαν στο επίκεντρο, με την ΕΤΥΚ να υπερασπίζεται αταλάντευτα τον θεσμό της συλλογικής σύμβασης. Ακόμη και όταν υπήρξαν εντάσεις με τραπεζικές διοικήσεις, η συντεχνία απέδειξε πως παραμένει η ισχυρότερη φωνή των εργαζομένων στον κλάδο.
Ιδιαίτερη πρόκληση αποτέλεσε και η ψηφιοποίηση. Η ραγδαία ανάπτυξη της ηλεκτρονικής τραπεζικής και η μείωση των φυσικών καταστημάτων άλλαξε το εργασιακό περιβάλλον. Η ΕΤΥΚ επέμεινε στην ανάγκη επανακατάρτισης του προσωπικού, ώστε η τεχνολογική μετάβαση να μη συνεπάγεται απώλεια θέσεων εργασίας αλλά αναβάθμιση δεξιοτήτων. Παράλληλα, έθεσε στον δημόσιο διάλογο ζητήματα όπως η τηλεργασία, ένεκα και της πανδημίας, αλλά και η ψυχολογική πίεση που προκαλούν οι συνεχείς στόχοι και η εντατικοποίηση.
Η σχέση της συντεχνίας με την Κυβέρνηση και τις τράπεζες παρέμεινε σύνθετη και συγκρουσιακή σε ορισμένα ζητήματα. Η ΕΤΥΚ παρενέβη επανειλημμένα για να διασφαλίσει ότι οι πολιτικές αποφάσεις δεν θα θίγουν τα εργασιακά δικαιώματα, αλλά και για να προωθήσει μέτρα κοινωνικής ευθύνης. Στο ίδιο πλαίσιο, η Οργάνωση ενίσχυσε τον κοινωνικό της ρόλο με δράσεις στήριξης μελών και οικογενειών, αλλά και με παρεμβάσεις για ζητήματα ευρύτερου ενδιαφέροντος.
Συνολικά, η δεκαετία 2015-2025 απέδειξε ότι, ακόμη και σε μια εποχή ραγδαίων αλλαγών και συρρίκνωσης του τραπεζικού τομέα, η ΕΤΥΚ παραμένει σταθερός πυλώνας για τους τραπεζοϋπαλλήλους. Με συνδυασμό αγωνιστικότητας και υπευθυνότητας, κατάφερε να προστατεύσει τα μέλη της, να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες και να συνεχίσει την παράδοση των αγώνων και της προσφοράς που την χαρακτηρίζει εδώ και επτά δεκαετίες.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας τέλεσε στην Κεραμωτή Καβάλας τα αποκαλυπτήρια του μνημείου προς τιμή των εξ Ελλάδος πεσόντων, αγνοουμένων και όσων πολέμησαν ή υπηρέτησαν στην Κύπρο
Πέρα από τις τράπεζες
Ο κοινωνικός και εθνικός ρόλος της ΕΤΥΚ
Η δράση της ΕΤΥΚ επί 70 χρόνια δεν ευνόησε μόνο τους τραπεζοϋπαλλήλους, αλλά είχε ευρύτερες κοινωνικές και οικονομικές προεκτάσεις στην Κύπρο. Η συντεχνία αυτή, μέσω των αρχών της αλληλεγγύης και της υπευθυνότητας, συνέβαλε σε μια σειρά από τομείς.
Αρχικά, όσο παράδοξο κι αν ακούγεται, συνέβαλε σε σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος αφού η ΕΤΥΚ λειτούργησε αρκετές φορές ως παράγοντας σταθεροποίησης των τραπεζών. Με τις διεκδικήσεις της για καλύτερους όρους εργασίας, βοήθησε να δημιουργηθεί ένα εξειδικευμένο και αφοσιωμένο ανθρώπινο δυναμικό στις κυπριακές τράπεζες, μειώνοντας τη φυγή ταλέντων. Επίσης, σε περιόδους κρίσεων (1963, 1974, 2013), η υπεύθυνη στάση της απέτρεψε το χάος: για παράδειγμα, το 2013 η ΕΤΥΚ συγκράτησε τους υπαλλήλους εν υπηρεσία, παρά την οργή τους, αποτρέποντας μαζικές παραιτήσεις που θα παρέλυαν τις τράπεζες. Αντίθετα, διοχέτευσε την αγανάκτηση σε συγκεκριμένες κινητοποιήσεις και διαπραγματεύσεις, βοηθώντας τελικά στην εξυγίανση με κοινωνική ειρήνη.
Επίσης διασφάλισε βελτίωση συνθηκών εργασίας γενικότερα, με τις επιτυχίες της ΕΤΥΚ συχνά να γίνονται πιλότος και για άλλους κλάδους. Για παράδειγμα, η καθιέρωση της 38ωρης εβδομάδας εργασίας στις τράπεζες τη δεκαετία του 1990 πίεσε και άλλους τομείς να μειώσουν το ωράριο. Οι παροχές μητρότητας και πατρότητας που εξασφάλισε η συντεχνία ώθησαν σε ανάλογες ρυθμίσεις παντού. Επιπλέον, η πρακτική της Αυτόματης Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής (ΑΤΑ) που υπερασπίστηκε σθεναρά, συντήρησε την αγοραστική δύναμη ευρύτερων στρωμάτων και συνέβαλε στην κοινωνική συνοχή. Με λίγα λόγια, η ΕΤΥΚ υπήρξε μέρος της ατμομηχανής του κυπριακού εργατικού κινήματος ευρύτερα.
Επιπρόσθετα η ΕΤΥΚ δεν περιορίστηκε στα στενά συνδικαλιστικά της καθήκοντα αλλά ανέπτυξε ένα πλέγμα κοινωνικών δραστηριοτήτων για τα μέλη της, που είχαν αντίκτυπο και στην κοινωνία. Από τη δεκαετία του 1980 οργανώνει παιδικές κατασκηνώσεις για τα παιδιά των τραπεζοϋπαλλήλων κάθε καλοκαίρι, προσφέροντας ασφαλείς διακοπές σε χαμηλό κόστος. Διαθέτει επίσης τουριστικές εγκαταστάσεις (Ξενοδοχείο ΤΕΤΥΚ) στον Πρωταρά και στην Κεραμωτή όπου φιλοξενούνται χιλιάδες μέλη της κάθε χρόνο με προσιτές τιμές. Επιπλέον, το Ταμείο Υγείας της ΕΤΥΚ παρέχει υψηλού επιπέδου ιατροφαρμακευτική κάλυψη όχι μόνο στους εργαζόμενους αλλά και στους συνταξιούχους του κλάδου, μειώνοντας το φορτίο στο κρατικό σύστημα υγείας. Όλα αυτά τα μέτρα φανερώνουν ότι η ευημερία που διεκδίκησε η συντεχνία για τους τραπεζοϋπαλλήλους επέδρασε στην ποιότητα της οικογενειακής ζωής και της κοινωνικής ευημερίας ευρύτερα.
Παράλληλα, η ΕΤΥΚ δεν περιορίστηκε μόνο στα εργασιακά. Με σταθερότητα και συνέπεια, τοποθετήθηκε διαχρονικά πάνω στα μεγάλα εθνικά ζητήματα, υπενθυμίζοντας ότι ο τραπεζικός κλάδος δεν είναι αποκομμένος από την ιστορική πορεία του κυπριακού Ελληνισμού. Με παρεμβάσεις και δημόσιες τοποθετήσεις, πρόβαλε την ανάγκη για δίκαιη λύση του εθνικού μας προβλήματος και ενίσχυσε πρωτοβουλίες που στόχευαν στη διατήρηση της μνήμης και στην ενδυνάμωση της εθνικής ταυτότητας. Έτσι, η ΕΤΥΚ διαμόρφωσε εικόνα κοινωνικού και εθνικού εταίρου, με δράση που ξεπερνούσε τα όρια του συνδικαλισμού, αναδεικνύοντας τον διττό της ρόλο ως προστάτη των δικαιωμάτων των μελών της και ταυτόχρονα ως ενεργού παράγοντα στην ευρύτερη πορεία της χώρας.
Σχετική με την εθνική προσφορά της ΕΤΥΚ είναι και η μεγαλειώδης εκδήλωση που οργανώθηκε τον Ιούνιο του 2025 με πρωτοβουλία της συντεχνίας, σε συνεργασία με τον Δήμο Νέστου, για τη μεταφορά των οστών του εκ Κεραμωτής Χαράλαμπου Σαμλιάν και την τέλεση αποκαλυπτηρίων του μνημείου προς τιμήν των εξ Ελλάδος πεσόντων, αγνοουμένων και όσων πολέμησαν ή υπηρέτησαν στην Κύπρο. Ο Χαράλαμπος Σαμλιάν άφησε την τελευταία του πνοή στις 19 Ιουλίου 1964 στον Άγιο Νικόλαο Κακοπετριάς. Στο πρόσωπό του, η ΕΤΥΚ τίμησε όλους τους Ελλαδίτες που υπηρέτησαν ή πολέμησαν στην Κύπρο, παρουσία του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκου Χριστοδουλίδη, του Υφυπουργού Εθνικής Άμυνας της Ελλάδας Αθανάσιου Δαβάκη, του Αρχηγού ΓΕΣ Γεώργιου Κωστίδη και πλήθους άλλων επισήμων. Το μνημείο τοποθετήθηκε στην πλατεία της Κεραμωτής και στο εξής υπενθυμίζει σε ντόπιους και ξένους τους ακατάλυτους εθνικούς δεσμούς της Κύπρου με τον μητροπολιτικό Ελληνισμό.
Αξίζει να αναφερθεί ότι η ΕΤΥΚ συμμετείχε ενεργά στον δημόσιο διάλογο για οικονομικά ζητήματα. Οι τοποθετήσεις της, είτε για τα επιτόκια και τις τραπεζικές χρεώσεις είτε για αναπτυξιακά θέματα, συχνά επηρέαζαν τις αποφάσεις. Για παράδειγμα, η ΕΤΥΚ ήταν από τους πρώτους φορείς που μίλησαν για ανάγκη δημιουργίας εποπτικού πλαισίου για τις τράπεζες μετά το 2013, πιέζοντας για μεταρρυθμίσεις που θα αποτρέψουν νέα κρίση. Επίσης, συμμετείχε στις δημόσιες διαβουλεύσεις για νόμους που αφορούσαν εργασιακά (όπως η νομοθεσία για τις ώρες λειτουργίας των τραπεζών και η προστασία από την παρενόχληση στον χώρο εργασίας). Έτσι, συνέβαλε στη διαμόρφωση μιας πιο δίκαιης και σύγχρονης νομοθεσίας.
Συνολικά, η προσφορά της ΕΤΥΚ στην κυπριακή κοινωνία και οικονομία μπορεί να συνοψιστεί ως η προσφορά μιας δύναμης σταθερότητας, προόδου και αλληλεγγύης. Αν η Κύπρος διαθέτει σήμερα ένα αναπτυγμένο και σχετικά ισορροπημένο εργασιακό περιβάλλον στον τραπεζικό τομέα, μεγάλο μέρος της πρέπει να πιστωθεί στην ΕΤΥΚ και στο έργο που επιτέλεσε επί επτά δεκαετίες.
70 χρόνια ΕΤΥΚ, λοιπόν…
Διανύοντας το 2025, η ΕΤΥΚ συμπληρώνει 70 χρόνια συνεχούς αγώνα και προσφοράς. Από εκείνη τη μικρή ομάδα οραματιστών τραπεζοϋπαλλήλων το 1955, εξελίχθηκε σε μια μεγάλη οικογένεια που αγκαλιάζει όλους τους εργαζόμενους στον τραπεζικό και χρηματοπιστωτικό τομέα της Κύπρου. Η ιστορία της είναι γεμάτη αγώνες – άλλους νικηφόρους, άλλους δύσκολους, πάντοτε όμως αξιοπρεπείς και προς όφελος του συλλογικού καλού. Είναι επίσης γεμάτη προσφορά – προς τα μέλη της, προς τις οικογένειές τους, αλλά και προς την κοινωνία γενικότερα.
Σε αυτά τα 70 χρόνια, η ΕΤΥΚ είδε την Κύπρο να αλλάζει δραματικά: από αποικία σε ανεξάρτητο κράτος, από φτωχή αγροτική οικονομία σε διεθνές επιχειρηματικό κέντρο, από τη λίρα στο ευρώ, από την εποχή της γραφομηχανής στην ψηφιακή τραπεζική. Σε κάθε βήμα αυτής της διαδρομής, η συντεχνία στάθηκε προσαρμοστική αλλά και σταθερή στις αρχές της. Προστάτευσε τον άνθρωπο πίσω από τον υπάλληλο, διεκδικώντας αξιοπρέπεια, δικαιοσύνη και ασφάλεια. Και τα κατάφερε, αφού οι Κύπριοι τραπεζοϋπάλληλοι απολαμβάνουν δικαιώματα που θεωρούνται από τα πιο προηγμένα διεθνώς, ενώ η ΕΤΥΚ θεωρείται υπόδειγμα συνδικαλιστικής Οργάνωσης. Καίριο ρόλο στα προαναφερθέντα διαδραμάτισε ο Λοΐζος Χατζηκωστής, ο οποίος ηγήθηκε της συντεχνίας για δεκαετίες, ενώ η μέχρι σήμερα παρουσία του ως Επίτιμου Προέδρου εξακολουθεί να είναι σημαντική και καθοριστική, ιδιαίτερα σε σχέση με όλα τα σημαντικά θέματα που αντιμετωπίζει η ΕΤΥΚ.
Βεβαίως, οι προκλήσεις δεν τελείωσαν. Η επόμενη ημέρα φέρνει την ψηφιακή επανάσταση, την τεχνητή νοημοσύνη, νέες μορφές εργασίας. Οι εργαζόμενοι θα χρειαστούν και πάλι μια δυνατή φωνή να τους στηρίζει. Η ΕΤΥΚ, με την εμπειρία και την ιστορία της, καλείται να παίξει αυτόν τον ρόλο, εξελισσόμενη η ίδια και αγκαλιάζοντας το μέλλον χωρίς φόβο. Το παρελθόν της διδάσκει ότι όταν υπάρχει ενότητα, σύνεση και όραμα, ακόμη και τα πιο δύσκολα εμπόδια μπορούν να ξεπεραστούν.
Κλείνοντας αυτό το αφιέρωμα, γίνεται ξεκάθαρο ότι η ιστορία των 70 χρόνων της ΕΤΥΚ δεν είναι απλώς μια συνδικαλιστική ιστορία. Είναι κομμάτι της ευρύτερης κοινωνικής, εργασιακής και οικονομικής ιστορίας της Κύπρου. Είναι η απόδειξη ότι οι εργαζόμενοι, όταν οργανώνονται και αγωνίζονται συλλογικά, μπορούν να διαμορφώσουν το μέλλον τους και να συμβάλουν στην πρόοδο ολόκληρης της κοινωνίας.
70 χρόνια ΕΤΥΚ, λοιπόν, 70 χρόνια γεμάτα αγώνες και προσφορά.
Διαβάστε επίσης: ΥΠΕΣ: Αύξηση οικιστικού αποθέματος και ενίσχυση της αγοραστικής δυνατότητας