Η ΕΕ θα τερματίσει την εξάρτησή της από τη ρωσική ενέργεια σταματώντας την εισαγωγή ρωσικού φυσικού αερίου και πετρελαίου και καταργώντας σταδιακά τη ρωσική πυρηνική ενέργεια, διασφαλίζοντας παράλληλα σταθερό ενεργειακό εφοδιασμό και τιμές σε ολόκληρη την Ένωση.
O οδικός χάρτης REPowerEU, που παρουσιάστηκε χθες από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ανοίγει το δρόμο για να διασφαλιστεί η πλήρης ενεργειακή ανεξαρτησία της ΕΕ από τη Ρωσία.
Όπως αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση, παρά τη σημαντική πρόοδο που έχει επιτευχθεί στο πλαίσιο του Σχεδίου REPowerEU και μέσω κυρώσεων από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, το 2024 η ΕΕ κατέγραψε ανάκαμψη στις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου. Συνεπώς, απαιτούνται πιο συντονισμένες δράσεις, καθώς η υπερβολική εξάρτηση της ΕΕ από τις ρωσικές εισαγωγές ενέργειας αποτελεί απειλή για την ασφάλεια.
«Ο πόλεμος στην Ουκρανία αποκάλυψε τους κινδύνους εκβιασμού, οικονομικού καταναγκασμού και τιμολογιακών κραδασμών. Με το REPowerEU, έχουμε διαφοροποιήσει τον ενεργειακό μας εφοδιασμό και έχουμε μειώσει δραστικά την προηγούμενη εξάρτηση της Ευρώπης από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα», σχολίασε η Πρόεδρος της Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και πρόσθεσε «Είναι πλέον καιρός η Ευρώπη να διακόψει εντελώς τους ενεργειακούς της δεσμούς με έναν αναξιόπιστο προμηθευτή. Και η ενέργεια που έρχεται στην ήπειρό μας δεν πρέπει να πληρώσει για έναν επιθετικό πόλεμο κατά της Ουκρανίας. Το οφείλουμε αυτό στους πολίτες μας, στις εταιρείες μας και στους γενναίους Ουκρανούς φίλους μας».
Ο οδικός χάρτης
Ο οδικός χάρτης καθορίζει τη σταδιακή απομάκρυνση του ρωσικού πετρελαίου, φυσικού αερίου και πυρηνικής ενέργειας από τις αγορές της ΕΕ, «η οποία θα πραγματοποιηθεί με συντονισμένο και ασφαλή τρόπο καθώς προχωράμε στην ενεργειακή μας μετάβαση». Τα μέτρα έχουν σχεδιαστεί για να διατηρήσουν την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού της ΕΕ , περιορίζοντας παράλληλα τυχόν επιπτώσεις στις τιμές και τις αγορές .
Από το 2025, προβλέπεται ότι οι παγκόσμιες προμήθειες LNG θα αυξηθούν ραγδαία, ενώ η ζήτηση φυσικού αερίου θα μειωθεί. Με την πλήρη εφαρμογή του πλαισίου ενεργειακής μετάβασης και του Σχεδίου Δράσης για Προσιτή Ενέργεια, η ΕΕ αναμένεται να αντικαταστήσει έως και 100 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου έως το 2030, πράγμα που σημαίνει μείωση της ζήτησης κατά 40-50 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα έως το 2027. Ταυτόχρονα, η δυναμικότητα LNG αναμένεται να αυξηθεί κατά περίπου 200 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα έως το 2028, ποσό που είναι πέντε φορές μεγαλύτερο από τις τρέχουσες εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου στην ΕΕ.
Θα ακολουθήσουν οι νομοθετικές προτάσεις της Επιτροπής τον επόμενο μήνα.
Συντονισμένη και σταδιακή κατάργηση του ρωσικού ενεργειακού εφοδιασμού
Η Επιτροπή αναμένεται να συνεργαστεί με τα κράτη μέλη για να διασφαλίσει ότι η σταδιακή κατάργηση των εισαγωγών ρωσικής ενέργειας σε ολόκληρη την ΕΕ θα είναι σταδιακή και καλά συντονισμένη σε ολόκληρη την Ένωση. Θα τους ζητηθεί να καταρτίσουν εθνικά σχέδια έως το τέλος του έτους, τα οποία θα καθορίζουν πώς θα συμβάλουν στη σταδιακή κατάργηση των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου, πυρηνικής ενέργειας και πετρελαίου.
Όλα τα μέτρα θα συνοδεύονται από συνεχείς προσπάθειες για την επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης και τη διαφοροποίηση του ενεργειακού εφοδιασμού, μεταξύ άλλων μέσω της συγκέντρωσης της ζήτησης φυσικού αερίου και της καλύτερης χρήσης των υποδομών , ώστε να αποφευχθούν οι κίνδυνοι για την ασφάλεια του εφοδιασμού και τη σταθερότητα της αγοράς.
Αυξάνοντας την ιχνηλασιμότητα
Όσον αφορά το φυσικό αέριο , οι επερχόμενες προτάσεις θα βελτιώσουν τη διαφάνεια, την παρακολούθηση και την ιχνηλασιμότητα του ρωσικού φυσικού αερίου σε όλες τις αγορές της ΕΕ. Κρίσιμο είναι ότι θα αποτραπούν νέες συμβάσεις με προμηθευτές ρωσικού φυσικού αερίου (αγωγών και LNG) και οι υπάρχουσες συμβάσεις spot θα σταματήσουν έως το τέλος του 2025. Αυτό το μέτρο θα διασφαλίσει ότι ήδη μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους, η ΕΕ θα έχει μειώσει κατά το ένα τρίτο τις εναπομένουσες προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου. Η Επιτροπή θα προτείνει περαιτέρω τη διακοπή όλων των εναπομενουσών εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου έως το τέλος του 2027 .
Ο σκιώδης στόλος
Σύμφωνα με τον Οδικό Χάρτη, η Επιτροπή θα προτείνει επίσης νέες δράσεις για την αντιμετώπιση του σκιώδους στόλου μεταφοράς πετρελαίου της Ρωσίας. Όσον αφορά την πυρηνική ενέργεια, οι προτάσεις που θα υποβληθούν τον επόμενο μήνα θα περιλαμβάνουν μέτρα για τις ρωσικές εισαγωγές εμπλουτισμένου ουρανίου, καθώς και περιορισμούς στις νέες συμβάσεις προμήθειας που συνυπογράφονται από τον Οργανισμό Εφοδιασμού Ευρατόμ (ESA) για ουράνιο, εμπλουτισμένο ουράνιο και άλλα πυρηνικά υλικά που προέρχονται από τη Ρωσία. Προβλέπεται επίσης μια Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία για την Κοιλάδα των Ραδιοϊσοτόπων για την εξασφάλιση του εφοδιασμού της ΕΕ με ιατρικά ραδιοϊσότοπα μέσω αυξημένης ιδίας παραγωγής.
Ποια είναι τα συγκεκριμένα μέτρα που προτείνονται και πότε θα υιοθετηθούν;
Το roadmap καθορίζει εννέα συγκεκριμένες δράσεις για μια συντονισμένη και σταδιακή προσέγγιση για τη σταδιακή κατάργηση του ρωσικού ενεργειακού εφοδιασμού. Τον επόμενο μήνα θα ακολουθήσουν νομοθετικές προτάσεις που θα καλύπτουν το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και την πυρηνική ενέργεια.
Όσον αφορά το φυσικό αέριο , η επικείμενη νομοθεσία θα ενισχύσει τη διαφάνεια στις αγορές ενέργειας διασφαλίζοντας την ιχνηλασιμότητα του ρωσικού φυσικού αερίου.
Στη συνέχεια, θα αντιμετωπίσει σταδιακά τις υπόλοιπες εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου στην ΕΕ. Πρώτον, θα εισαγάγει απαγόρευση σε όλες τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου (τόσο μέσω αγωγών όσο και μέσω LNG) βάσει νέων συμβάσεων και υφιστάμενων συμβάσεων spot, οι οποίες θα τεθούν σε ισχύ έως το τέλος του 2025. Το μέτρο αυτό θα διασφαλίσει ότι ήδη μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους, η ΕΕ θα μειώσει κατά το ένα τρίτο τις υπόλοιπες προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου.
Δεύτερον, θα στοχεύσει στην αντιμετώπιση όλων των υπόλοιπων εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου (τόσο μέσω αγωγών όσο και μέσω LNG) με σκοπό τη σταδιακή κατάργησή τους έως το τέλος του 2027. Η Επιτροπή θα εμπλέξει τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη και θα διασφαλίσει ότι οι προτάσεις θα βασίζονται σε επαρκή αξιολόγηση των νομικών και οικονομικών επιπτώσεων, ώστε να δοθεί η απαραίτητη βεβαιότητα στις εταιρείες.
Όσον αφορά την πυρηνική ενέργεια , οι προτάσεις θα περιλαμβάνουν μέτρα για τις ρωσικές εισαγωγές εμπλουτισμένου ουρανίου, καθώς και περιορισμούς στις νέες συμβάσεις προμήθειας που συνυπογράφονται από τον Οργανισμό Εφοδιασμού Ευρατόμ (ESA) για ουράνιο, εμπλουτισμένο ουράνιο και άλλα πυρηνικά υλικά που προέρχονται από τη Ρωσία. Προβλέπεται επίσης μια νέα πρωτοβουλία για την εξασφάλιση του εφοδιασμού με ιατρικά ραδιοϊσότοπα και την ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής.
Τέλος, όσον αφορά το πετρέλαιο , ο Χάρτης Πορείας καθορίζει νέες δράσεις για την αντιμετώπιση του σκιώδους στόλου μέσω του οποίου η Ρωσία παρακάμπτει τις κυρώσεις και το διεθνές ανώτατο όριο τιμών πετρελαίου. Η Επιτροπή θα εντείνει τις διπλωματικές της προσπάθειες καθώς και τη συνεργασία της με τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό και θα ξεκινήσει να εργάζεται για θαλάσσιες αποστολές στο πλαίσιο της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας της ΕΕ.
Τα κράτη μέλη θα πρέπει να καταρτίσουν εθνικά σχέδια για τη σταδιακή κατάργηση του ρωσικού φυσικού αερίου, πυρηνικής ενέργειας και πετρελαίου σε ολόκληρη την ΕΕ εντός συγκεκριμένων χρονοδιαγραμμάτων. Αυτά τα σχέδια θα επιτρέψουν να ληφθούν υπόψη οι εθνικές ιδιαιτερότητες και οι ανάγκες διαφοροποίησης κάθε κράτους μέλους, έτσι ώστε η σταδιακή κατάργηση να πραγματοποιηθεί με συντονισμένο και καλά διαχειριζόμενο τρόπο.
Άμεση αντίδραση
Όπως επισημαίνεται στη σχετική ανακοίνωση ο Οδικός Χάρτης βασίζεται στην άμεση αντίδραση της ΕΕ για την αντιμετώπιση των συνεπειών της παράνομης εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, το Σχέδιο REPowerEU , το οποίο παρουσιάστηκε τον Μάιο του 2022.
Τα μέτρα που έχουν ληφθεί μέχρι στιγμής έχουν μειώσει τον όγκο του εισαγόμενου ρωσικού φυσικού αερίου από 150 δισ. κυβικά μέτρα το 2021 σε 52 δισ. κυβικά μέτρα το 2024 – με το μερίδιο των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου να μειώνεται από 45% σε 19%. Όλες οι εισαγωγές ρωσικού άνθρακα έχουν απαγορευτεί με κυρώσεις. Οι εισαγωγές πετρελαίου έχουν μειωθεί από 27% στις αρχές του 2022 σε 3% τώρα. Στην πυρηνική ενέργεια, τα κράτη μέλη που εξακολουθούν να χρησιμοποιούν αντιδραστήρες VVER ρωσικού σχεδιασμού έχουν σημειώσει πρόοδο στην αντικατάσταση του ρωσικού πυρηνικού καυσίμου με καύσιμο από άλλους παραγωγούς.
Με τη σταδιακή κατάργηση της ρωσικής ενέργειας, ο Οδικός Χάρτης REPowerEU θα μειώσει τους κινδύνους ασφαλείας που αντιμετωπίζει η Ένωση. Θα συμβάλει επίσης στο οικονομικό σχέδιο που ορίζεται από την Πυξίδα Ανταγωνιστικότητας , τη Συμφωνία για Καθαρή Βιομηχανία και το Σχέδιο Δράσης για την Προσιτή Ενέργεια , τα οποία υπογράμμισαν πώς ένα καθαρότερο και ανεξάρτητο ενεργειακό σύστημα συμβάλλει στην τόνωση της οικονομίας, ενώ παράλληλα συμβάλλει σημαντικά στις φιλοδοξίες της Ευρώπης για απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές.
Πηγή: ot.gr