Του Άγγελου Αγγελοδήμου
Το ακρωνύμιο ESG, το οποίο παραπέμπει στο τρίπτυχο Περιβάλλον-Κοινωνία-Διακυβέρνηση (Environment- Social-Governance) έχει μπει στην καθημερινότητα του επιχειρείν αλλά και της κοινωνίας ευρύτερα. Αφορά σε πρακτικές που σκοπό έχουν να βελτιώσουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα έκαστης επιχείρησης και ταυτόχρονα να αγγίξουν κοινωνικές πτυχές και να βελτιώσουν τον τρόπο διακυβέρνησή τους.
Οι πρακτικές ESG καθοδηγούν τις συνήθειες ολοένα και μεγαλύτερης μερίδας καταναλωτών, κάτι που αναγκάζει τις επιχειρήσεις να προσαρμοστούν ανάλογα. Προς αυτή την κατεύθυνση κινούνται και τα τραπεζικά ιδρύματα τα οποία έχουν ετοιμάσει προϊόντα με κύριο άξονα το ESG. Εν προκειμένω, τόσο οι δανειοδότες (τράπεζες) όσο και οι δανειολήπτες (επιχειρήσεις) καλούνται πλέον να κινηθούν σε ρυθμούς ESG μιας και αυτή είναι πλέον η τάση που θα κυριαρχήσει στην αγορά.
Βέβαια, αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι οι κλάδοι της οικονομίας ακολουθούν τη συγκεκριμένη τάση με τους ίδιους ρυθμούς. Κάποιοι είναι σε πιο προχωρημένο στάδιο και άλλοι όχι και τόσο. Κάτι που είναι βέβαια φυσιολογικό δεδομένου ότι από τη μια είναι κάτι σχετικά καινούριο και από την άλλη, ορισμένοι κλάδοι «πιέζονται» περισσότερο από άλλους να εφαρμόσουν τέτοιες πρακτικές, είτε εξαιτίας των προτιμήσεων των καταναλωτών, είτε εξαιτίας των διαφόρων παικτών της αγοράς οι οποίοι αξιολογούν ως προτεραιότητα το ESG.
Στη συνέχεια θα δούμε πώς οι χρηματοδότες, δηλαδή οι τράπεζες υιοθετούν και εφαρμόζουν πρακτικές ESG και σε ποιο στάδιο βρίσκονται αυτές οι πρακτικές σε δυο από τους μεγαλύτερους κλάδους της κυπριακής οικονομίας, τον κλάδο των ακινήτων και τον τουριστικό κλάδο.
Ο ρόλος των τραπεζών
Γενικότερα, οι τράπεζες αναμένεται να έχουν κεντρικό ρόλο στην υιοθέτηση πρακτικών ESG, καθώς και σ΄ αυτό που ονομάζουμε Πράσινη Μετάβαση. Ένας από τους στόχους των τραπεζών είναι η ενσωμάτωση των κριτηρίων ESG στο πλαίσιο διαχείρισης κινδύνων την ίδια ώρα που προκύπτει η ανάγκη δημιουργίας δανειακών προϊόντων φιλικών προς το περιβάλλον. Μέρος των πρακτικών ESG αποτελούν και οι δράσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, ενώ βασικός στόχος είναι όπως σταδιακά ενσωματωθούν τα κριτήρια ESG σε όλες τις λειτουργίες και δραστηριότητες των τραπεζών.
Από την πλευρά του Συνδέσμου Τραπεζών Κύπρου, η Χριστίνα Πιερίδη Αντωνίου ανέλυσε πρόσφατα τα δεδομένα που αφορούν το ESG και τις τράπεζες. Συγκεκριμένα, σημειώνει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει ως προτεραιότητα τη μετάβαση στη βιώσιμη οικονομία καθώς και τον ψηφιακό μετασχηματισμό, υιοθετώντας συγκεκριμένα νομοθετικά και ρυθμιστικά μέτρα που επηρεάζουν όλους τους τομείς της οικονομίας. Το ύψος των ποσών που χρειάζεται να επενδυθούν για την επίτευξη των στόχων της Πράσινης Μετάβασης την καθιστούν ως τη μεγαλύτερη πρόκληση της εποχής μας και αναπόφευκτα επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τον χρηματοοικονομικό τομέα, ο οποίος καλείται να διοχετεύσει τη χρηματοδότηση αυτή. Συνεπώς, το τρίπτυχο που έγινε γνωστό με το ακρωνύμιο ESG ( Environmental, Social and Governance ) τα τελευταία χρόνια καθορίζει το τραπεζικό περιβάλλον του σήμερα αλλά κυρίως του αύριο, τόσο σε σχέση με τον τρόπο δανειοδότησης, όσο και με τη λειτουργία των ίδιων των τραπεζών ως επιχειρήσεις στο νέο περιβάλλον.
Η χρηματοδότηση
Σε σχέση με την παραχώρηση δανείων, η κ. Πιερίδη Αντωνίου σημειώνει ότι οι τράπεζες διαθέτουν δανειακά προϊόντα φιλικά προς το περιβάλλον, που στοχεύουν δηλαδή στο να βοηθήσουν τους πελάτες τους να εξοικονομήσουν ενέργεια ή να μειώσουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμά τους.
Για παράδειγμα, προσφέρουν δάνεια για αγορά ηλεκτρικού / υβριδικού αυτοκινήτου, δάνεια για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών και δάνεια για ενεργειακή αναβάθμιση κατοικίας και επιχείρησης. Κατά τα τελευταία πέντε χρόνια, ο τραπεζικός τομέας στην Κύπρο δάνεισε πέραν των 200 εκατ. ευρώ σε φυσικά και νομικά πρόσωπα για σκοπούς ενεργειακής αναβάθμισης κτηρίων, αγοράς αυτοκινήτων με χαμηλή ή και μηδενική εκπομπή ρύπων, τοποθέτησης φωτοβολταϊκών και για χρηματοδότηση επενδύσεων σε έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Η κ. Πιερίδη Αντωνίου αναφέρεται και στις δράσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης ως κομμάτι του ESG. Σημειώνει ενδεικτικά ότι ένα κομμάτι της στρατηγικής ESG των τραπεζών αφορά τις δράσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης που αναπτύσσουν οι τράπεζες για στήριξη του κοινωνικού συνόλου. Μέσω των προγραμμάτων κοινωνικής προσφοράς τους, οι τράπεζες στηρίζουν ευπαθείς ομάδες, αναλαμβάνουν πολιτιστικές και περιβαλλοντικές δράσεις και ενισχύουν την εκπαίδευση και την καινοτομία.
Επιπρόσθετα, οι τράπεζες χρησιμοποιούν το προσωπικό και την τεχνογνωσία τους για τη δημιουργία και υποστήριξη δικτύου εθελοντών και συνδράμουν με χορηγίες και εθελοντικές δράσεις στο έργο Κοινωφελών Οργανισμών.
Μεταξύ 2016 και 2020 οι τράπεζες μέλη του Συνδέσμου δαπάνησαν άνω των €25 εκ. σε δραστηριότητες εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, στηρίζοντας την κοινωνία, την παιδεία, την υγεία, τον αθλητισμό, τον πολιτισμό και το περιβάλλον.
Αξιοσημείωτο είναι και το κομμάτι που αφορά τα σχέδια δράσης για διαχείριση ενέργειας και περιβαλλοντικού αποτυπώματος των τραπεζών. Συγκεκριμένα, οι τράπεζες ξεκίνησαν να μετρούν το αποτύπωμα άνθρακα σε σχέση με τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τις εσωτερικές δραστηριότητές τους, θέτουν στόχους για μείωση των εκπομπών και καταρτίζουν σχέδια δράσης.
Ορισμένες από τις ενέργειές τους περιλαμβάνουν ενεργειακή αναβάθμιση των κτηρίων τους, αναβάθμιση του εξοπλισμού, εγκατάσταση φωτοβολταϊκών, αύξηση πρωτοβουλιών για ανακύκλωση, μείωση της χρήσης χαρτιού και εξοικονόμηση της ενέργειας. Για να πετύχουν τους ενεργειακούς τους στόχους, οι τράπεζες υιοθετούν διεθνή πρότυπα και βέλτιστες πρακτικές, ενώ παράλληλα προβαίνουν σε περιβαλλοντικές εκπαιδεύσεις και εκστρατείες εσωτερικής επικοινωνίας ώστε να παρακινήσουν τα στελέχη τους για να συμβάλουν στην προσπάθεια για μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος.
Η κ. Αντωνίου σημειώνει επίσης ότι η υιοθέτηση στρατηγικής ESG αφορά πολύ περισσότερα από την ανάληψη πρωτοβουλιών εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Οι στόχοι που έχουν τεθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση για την πράσινη χρηματοδότηση προμηνύουν τη σταδιακή ενσωμάτωση των κριτηρίων ESG σε όλες τις λειτουργίες και δραστηριότητες των τραπεζών, ξεκινώντας από τη στρατηγική της κάθε τράπεζας και τα όργανα διοίκησής της. Ο ρόλος των τραπεζών στο κολοσσιαίο έργο της Πράσινης Μετάβασης είναι ουσιαστικός. Η επιτυχία της συγκεκριμένης αποστολής είναι κάτι περισσότερο από επιβεβλημένη.
Ο ιδιωτικός τομέας
Αφού είδαμε το κομμάτι που αφορά στον χρηματοδότη, δηλαδή τις τράπεζες, θα δούμε στη συνέχεια και το κομμάτι του χρηματοδοτούμενου δηλαδή τις επιχειρήσεις. Θα εστιάσουμε σε δυο από τους βασικότερους κλάδους της κυπριακής οικονομίας, τον τουριστικό και τον κλάδο των ακινήτων. Όπως θα δούμε, ο ευρύτερος τουριστικός τομέας, αλλά και ειδικότερα ο ξενοδοχειακός, έχουν προχωρήσει σημαντικά στο θέμα του ESG σε σχέση με τον τομέα των ακινήτων και αυτό έχει κάποια εξήγηση. Στη μια περίπτωση ο επιχειρηματίας έχει να κάνει με το κτήριο που θα ανεγείρει και τον ιδιώτη που θα το πουλήσει. Αν θα είναι περιβαλλοντικά φιλικό το κτήριο έχει να κάνει περισσότερο με το κομμάτι του «E» από το ESG. Από την άλλη όμως, στο ξενοδοχειακό κομμάτι υπάρχουν πολύ περισσότερα από το ίδιο το κτήριο. Υπάρχουν οι πελάτες που θα φιλοξενήσει κάποιος στο κτήριο, υπάρχουν οι συνεργάτες, όπως για παράδειγμα οι τουριστικοί πράκτορες, γενικότερα υπάρχουν «εστίες πίεσης» ώστε ο ξενοδόχος να υιοθετήσει πρακτικές ESG.
Γίνονται βήματα από ξενοδόχους
Ας ξεκινήσουμε λοιπόν από τον τουριστικό-ξενοδοχειακό κλάδο. Μιλώντας στο Economy Today ο πρόεδρος του ΠΑΣΥΞΕ Πάφου, Θάνος Μιχαηλίδης, σημείωσε ότι ο κλάδος εδώ και καιρό μάλιστα ξεκίνησε να ασχολείται με το ζήτημα της υιοθέτησης πρακτικών ESG, κάτι που όπως είπε δεν είναι ευρύτερα γνωστό. Ειδικότερα, ο κ. Μιχαηλίδης σημείωσε ότι υπάρχει ευαισθητοποίηση στον τουριστικό και ξενοδοχειακό κλάδο κυρίως όσον αφορά στο περιβαλλοντικό κομμάτι. Και αυτό όπως είπε έχει την εξήγησή του. Οι ξενοδόχοι εργάζονται κυρίως με αγορές του εξωτερικού όπου και η υιοθέτηση πρακτικών ESG αξιολογείται σε σημαντικό βαθμό. Κυρίως, πρόσθεσε, όσον αφορά στους πελάτες από χώρες της βόρειας Ευρώπης εκεί υπάρχει σημαντική ευαισθητοποίηση και μας έχουν παροτρύνει να ασχοληθούμε πιο σοβαρά με το ESG.
Η ίδια παρότρυνση υπάρχει και από τους ταξιδιωτικούς πράκτορες οι οποίοι με τη σειρά τους είναι ευαισθητοποιημένοι στο ESG και καλούν τους ξενοδόχους να προχωρήσουν και οι ίδιοι σε ανάλογες ενέργειες. Γενικότερα, σημείωσε ο κ. Μιχαηλίδης εδώ και καιρό ο ξενοδοχειακός κλάδος έχει ασχοληθεί με το ESG και έχει προχωρήσει σε ανάλογες ενέργειες κυρίως όπως έχει προαναφερθεί στο περιβαλλοντικό κομμάτι. Ο κ. Μιχαηλίδης δεν έμεινε εκεί, αλλά αναφέρθηκε και σε συγκεκριμένες ενέργειες στις οποίες προβαίνουν τα ξενοδοχεία προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση. Ο περιορισμός στη σπατάλη νερού, ο έλεγχος της κατανάλωσης στο πλύσιμο, η εγκατάσταση λαμπτήρων led, η εγκατάσταση φίλτρων νερού, η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών είναι μόνο μερικές από τις ενέργειες στις οποίες προβαίνουν οι ξενοδόχοι. Μπορεί αυτά να φαίνονται μικρά, ανέφερε ο κ. Μιχαηλίδης ωστόσο για μια ξενοδοχειακή μονάδα είναι μεγάλη η εξοικονόμηση που επιτυγχάνεται.
Αναφορικά με το θέμα της χρηματοδότησης και τη σχέση με τις τράπεζες, ο κ. Μιχαηλίδης επισήμανε πως ένεκα του γεγονότος ότι και οι τράπεζες επιδιώκουν να κινηθούν προς την κατεύθυνση του ESG έχουν ετοιμάσει προϊόντα ακριβώς γι’ αυτό το σκοπό. Θέλουν δηλαδή και οι ίδιες να δείξουν την ευαισθητοποίησή τους προς το περιβάλλον την κοινωνία και την σωστή εταιρική διακυβέρνηση. Επομένως υπάρχει πρόσφορο έδαφος για συνεργασία με τις τράπεζες ενώ ειδικότερα τελευταία φαίνεται να βλέπουν πιο θετικά το θέμα που είχε δημιουργηθεί με την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών. Γενικά, τόνισε ο κ. Μιχαηλίδης η αγορά από μόνη της φαίνεται να οδηγεί τα πράγματα προς την κατεύθυνση του ESG και ασφαλώς οι ξενοδόχοι δεν μπορούσαν να μείνουν εκτός αυτής της τάσης, σημείωσε. Τόσο οι πελάτες μας όσο και οι τουριστικοί πράκτορες το ζητούν και επομένως πρέπει και εμείς να υιοθετήσουμε ανάλογες πρακτικές, κατέληξε.
Ακίνητα και ESG
Προχωρώντας στον κλάδο των ακινήτων θα διαπιστώσουμε ότι και εκεί φαίνεται να ξεκινά να υπάρχει ευαισθητοποίηση για τα θέματα ESG ωστόσο βρίσκονται ακόμα σε πρώιμο στάδιο. Αναλύοντας την αγορά ακινήτων τόσο σε σχέση με αυτές καθ’ αυτές τις προσπάθειες των επιχειρήσεων, όσο και σε σχέση με τους χρηματοδότες, ο εκτιμητής και Managing Director της εταιρείας KTESIOΝ Real Estate & Asset Advisory Άγγελος Γεωργίου σημειώνει ότι ο στόχος των πράσινων κτηρίων είναι η ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, μειώνοντας τη χρήση ενέργειας και υδάτων, μεγιστοποιώντας τη χρήση φιλικών προς το περιβάλλον υλικών, μειώνοντας τα απόβλητα και τις τοξίνες, βελτιώνοντας την ποιότητα του εσωτερικού αέρα για τους ενοίκους και γενικά μειώνοντας τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Αυτό περιλαμβάνει εκτεταμένη εκπαίδευση σε διαχειριστές έργων σχετικά με το σχεδιασμό, την κατασκευή και τη συντήρηση/λειτουργία ενός έργου, ειδικά όσον αφορά το αρχικό κόστος.
Όσον αφορά τώρα το θέμα του δανεισμού, ο κ. Γεωργίου αναφέρει ότι οι δανειοδότες που λαμβάνουν υπόψη τους παράγοντες που περιλαμβάνονται στο ESG, συνηθίζεται να αναμένουν ότι ο δανειολήπτης θα παρουσιάσει γενικά την πολιτική Βιωσιμότητάς του/της μαζί με τα απαραίτητα πιστοποιητικά βιώσιμης απόδοσης. Παρόλα αυτά, ο κ. Γεωργίου διαπιστώνει μια μικρή αδυναμία από πλευράς δανειστών να δουν τα οφέλη της ενεργειακής απόδοσης, τα οφέλη κόστους και γενικά τα χαρακτηριστικά/συστήματα Βιωσιμότητας, αν και μελέτες έχουν δείξει τα πλεονεκτήματα των πράσινων κτηρίων μαζί με τους χαμηλότερους κινδύνους που συνδέονται με τη Βιωσιμότητα για τον δανειστή. Μελέτες έχουν δείξει ότι υπάρχουν χαμηλότερα ποσοστά αθέτησης υποχρεώσεων που σχετίζονται με πράσινα κτήρια, υψηλότερες τιμές ενοικίασης, υψηλότερη ζήτηση πληρότητας και αυξημένες τιμές μεταπώλησης. Επιπλέον, παρέχοντας δάνεια για την κατασκευή ή τις ανακαινίσεις σε κτήρια με πράσινο χαρακτηριστικό, ο δανειστής κτίζει τη φήμη ότι παρέχει κεφάλαια που σχετίζονται με θετικά περιβαλλοντικά ζητήματα.
Τα οικολογικά και οικονομικά οφέλη, προσθέτει, είναι δύσκολο να ποσοτικοποιηθούν, επομένως σε περίπτωση ανάγκης για δανεισμό είναι δύσκολο να προσμετρηθούν τα πλεονεκτήματα ενός έργου λόγω έλλειψης στοιχείων και λόγω του γεγονότος ότι οι δανειστές δεν διαθέτουν επαρκείς γνώσεις βιώσιμων κτηρίων. Μπορεί να δοθούν υποθετικές πληροφορίες που δεν θεωρούνται επαρκείς και έτσι αφήνουν περιθώρια για λάθη. Οι δανειστές θα αξιολογήσουν το ποσοστό απόδοσης μιας επένδυσης για σκοπούς δανείου. Τα κτήρια που διαθέτουν βιώσιμα χαρακτηριστικά/συστήματα νέας τεχνολογίας με διαφορετικό κόστος σε σύγκριση με τα συμβατικά κτήρια και χωρίς ιστορικό αυξάνουν τον κίνδυνο αποπληρωμής του δανειστή καθώς αυξάνεται η αβεβαιότητα.
Με το ίδιο σκεπτικό, υπάρχουν κίνδυνοι που σχετίζονται με την ασφάλιση, καθώς οι ασφαλιστικές εταιρείες δεν διαθέτουν ακόμα στον μέγιστο βαθμό τη γνώση ή/και την τεχνογνωσία των πράσινων κτηρίων. Επομένως, δεν μπορούν να έχουν τις επακριβείς εκτιμήσεις για το τι μπορεί να πάει στραβά σε ένα κτήριο με τόσα βιώσιμα συστήματα τα οποία δεν έχουν δοκιμαστεί ιστορικά και χωρίς γνώση του κόστους που μπορεί να κριθεί απαραίτητο. Ως εκ τούτου, οι ασφαλιστικές εταιρείες μπορούν να αυξήσουν τις αμοιβές για να καλύψουν τα κενά γνώσης της νέας τεχνολογίας και τους κινδύνους απόδοσης έως ότου αυτά αναγνωριστούν επαρκώς και διασφαλιστούν.
Βιώσιμη χρηματοδότηση και επιχειρήσεις
Μιλώντας στο Economy Today, η δικηγόρος Νικόλ Φινοπούλου αναφέρεται στο θέμα της εταιρικής χρηματοδότησης, στην υιοθέτηση και ενσωμάτωση κριτηρίων ESG στις διαδικασίες των εταιρειών, καθώς και στην CSRD, εξέλιξη της υφιστάμενης Οδηγίας για την Κοινωνική Εταιρική Ευθύνη (CSR).
Οι επιχειρήσεις δεν πρέπει να αντιμετωπίζουν τη Βιωσιμότητα σε συνάρτηση με την Αειφόρο Ανάπτυξη απλώς ως μία αναγκαιότητα, αναφέρει και σε πρόσφατο άρθρο της η κ. Φινοπούλου. Σημειώνει ότι είναι μια ευκαιρία για ισχυρή μακροπρόθεσμη επιχειρηματική απόδοση. Άλλωστε, αυτό που καθορίζει την αξία ενός brand είναι η αντιληπτή σχέση μεταξύ της επιχείρησης και των ενδιαφερόμενων μερών, είτε αυτοί είναι πελάτες, είτε επενδυτές, είτε εργαζόμενοι ή δανειστές.
Ωστόσο, η ενσωμάτωση των διαφόρων πτυχών της Βιωσιμότητας σε επιχειρηματικά μοντέλα δεν είναι εύκολη υπόθεση, καθώς απαιτεί, μεταξύ άλλων, αλλαγή κουλτούρας, δέσμευση και ίσως επιπρόσθετο κόστος. Απαιτεί επίσης αυξημένες απαιτήσεις συμμόρφωσης (compliance) αφού πλέον οι αναφορές Environmental Social Governance (ESG) πρέπει να περιλαμβάνουν μετρήσιμα δεδομένα, τα οποία μπορεί να επηρεάσουν την αξία όλων των εμπορικών και περιουσιακών στοιχείων μιας εταιρείας.
Τα τελευταία χρόνια αναγνωρίζεται ολοένα και περισσότερο η ανάγκη οι κοινωνικοί και περιβαλλοντικοί κίνδυνοι να έχουν την ίδια βαρύτητα με τους οικονομικούς κινδύνους κατά τη διαδικασία λήψης επενδυτικών και χρηματοδοτικών αποφάσεων. Ειδικά όταν οι αποφάσεις αφορούν Χρηματοδότηση Έργων (Project Financing). Η Βιώσιμη Χρηματοδότηση Έργων (Sustainable Finance) αφορά στη χρηματοδότηση πρωτοβουλιών, πρωταρχικά, που είναι περιβαλλοντικά και κοινωνικά υπεύθυνες και η υλοποίησή τους στοχεύει στη δημιουργία θετικών, μακροπρόθεσμων προοπτικών που με τη σειρά τους αναμένεται να οδηγήσουν σε νέες θέσεις εργασίας υψηλής εξειδίκευσης σε όλα τα επίπεδα.
Η χρηματοδότηση Βιώσιμων Έργων δύναται να προκύψει από (α) Παραδοσιακό δανεισμό, β) Επιχορηγήσεις (Grant funding), (γ) Επενδύσεις Περιβαλλοντικού και Κοινωνικού Αποτυπώματος (Impact investing) και,( δ) Συμμετοχική χρηματοδότηση (Crowdfunding).
Εάν επικεντρωθούμε στον παραδοσιακό δανεισμό είναι γενικά παραδεκτό ότι τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (τράπεζες) έχουν, λόγω του ρυθμιστικού τους πλαισίου, μεγαλύτερη ευθύνη να λάβουν υπόψη, κατά τη διαδικασία λήψης αποφάσεων, τον αντίκτυπο στο τρίπτυχο περιβάλλον, κοινωνία και διακυβέρνηση (ESG). Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το κεφάλαιο που παρέχουν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στα έργα και τις εταιρείες που χρηματοδοτούνται καθώς και στην τελική μορφή των επενδύσεων που προτείνονται. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι με τους οποίους τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα μπορούν να φέρουν την ευθύνη για τον αντίκτυπο ESG των χρηματοοικονομικών τους αποφάσεων, ενώ πλέον και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) προκύπτει συμμόρφωση από το ρυθμιστικό κανονιστικό νομοθετικό πλαίσιο (Regulatory Corporate Governance Compliance ).
Για παράδειγμα:
• Ενσωμάτωση κριτηρίων ESG στις επενδυτικές τους πολιτικές και διαδικασίες για να διασφαλιστεί ότι λαμβάνουν υπόψη τα ζητήματα Βιωσιμότητας κατά τη διαδικασία λήψης αποφάσεων χρηματοδότησης.
• Συνεργασία με δανειολήπτες για να τους ενθαρρύνουν να βελτιώσουν τις ESG επιδόσεις τους.
• Tα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που παραχωρούν δανεισμό αλλά και οι δανειολήπτες που λαμβάνουν τα κεφάλαια, εκ των πράγματων μοιράζονται την ευθύνη για τον αντίκτυπο των αποφάσεων τους στα θέματα ESG. Οι δυο πλευρές έχουν την ευθύνη να εξετάζουν τις επιπτώσεις ESG στις δραστηριότητές τους και να χρησιμοποιούν τα δανειακά κεφάλαια με υπεύθυνο τρόπο.
• Υποχρεώσεις διαφάνειας με την αποκάλυψη πληροφοριών ESG. Σύμφωνα με τη νομοθεσία οι οικονομικοί φορείς πρέπει να αποκαλύπτουν πληροφορίες σχετικά με τις ESG πρακτικές και επενδύσεις τους.
• Υιοθέτηση βιομηχανικών προτύπων και βέλτιστων πρακτικών. Οι οικονομικοί φορείς όπως και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (τράπεζες) δύνανται να υιοθετήσουν αναγνωρισμένα βιομηχανικά πρότυπα και βέλτιστες πρακτικές που σχετίζονται με το ESG όπως, μεταξύ άλλων, οι Αρχές των Ηνωμένων Εθνών για Υπεύθυνη Επένδυση (United Nations Principles for Responsible Investment - PRI) ή του Equator Principles Association (EP), τα οποία παρέχουν καθοδήγηση σχετικά με τον τρόπο διαχείρισης περιβαλλοντικών και κοινωνικών κινδύνων σε επενδυτικές και χρηματοδοτικές δραστηριότητες.
Καθοριστική η CSRD
Στις 10 Νοεμβρίου 2022 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έλαβε μία καθοριστική απόφαση για το μέλλον της Ευρώπης. Ενέκρινε τους Κανόνες Αναφοράς σχετικά με την Οδηγία για εταιρική δέουσα επιμέλεια όσον αφορά τη Βιωσιμότητα (CSRD) σε μία έμπρακτη κίνηση που στόχο έχει να καταστήσει την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) πρωτοπόρο διεθνώς σε σχέση με τα πρότυπα αναφοράς Βιωσιμότητας. Η Οδηγία 2022/2464/EU εκδόθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2022 και είναι σε ισχύ από τις 5 Ιανουαρίου 2023.
Με τη CSRD, εξέλιξη της υφιστάμενης Οδηγίας για την Κοινωνική Εταιρική Ευθύνη (CSR), πλέον η διαφάνεια σε θέματα περιβάλλοντος, κοινωνικού αντίκτυπου και διακυβέρνησης θα αποτελεί κανόνα και σταδιακά υποχρέωση κανονιστικής συμμόρφωσης για τους μεγάλους Οργανισμούς και επιχειρήσεις, αρχίζοντας από τις δημόσιες και χρηματοοικονομικές εταιρείες (π.χ. τράπεζες, διαχειριστές κεφαλαίων, επενδυτικά ταμεία).
Η CSRD αποτελεί ένα από τους ακρογωνιαίους λίθους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας (European Green Deal) και της ατζέντας για τη Βιώσιμη Χρηματοδότηση (Sustainable Finance) στο πλαίσιο της ευρύτερης πολιτικής της Ε.Ε. για τη δέσμευση των επιχειρήσεων απέναντι στο γενικό σύνολο των ανθρώπινων δικαιωμάτων στο πλαίσιο εφαρμογής των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs) ως καθορίστηκαν από τα Ηνωμένα Έθνη (2015) και πλέον αποτελούν στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Σχέδιο 2019-2024).
Η Βιώσιμη Χρηματοδότηση Έργων η οποία είναι ευθυγραμμισμένη με τους SDGs μπορεί να συμβάλει σ’ ένα πιο ανθεκτικό μέλλον υποστηρίζοντας πρωτοβουλίες που αντιμετωπίζουν παγκόσμιες προκλήσεις όπως η φτώχεια, η ανισότητα, η παροχή ευκαιριών εργοδότησης σε καινούργιους κλάδους ειδικοτήτων και η κλιματική αλλαγή.
Χρηματοδοτώντας έργα, που είναι ευθυγραμμισμένα με τους SDGs, οι οικονομικοί φορείς, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και οι επενδυτές μπορούν να συμβάλουν στην προσπάθεια προς έναν πιο βιώσιμο και δίκαιο κόσμο. Αυτή η προσπάθεια μπορεί να περιλαμβάνει επενδύσεις σε πρωτοβουλίες που παρέχουν πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες, προάγουν την οικονομική ανάπτυξη και προστατεύουν το περιβάλλον.
Καταληκτικά, καθίσταται σαφές πως όλες οι πιο πάνω εξελίξεις και ειδικά το ζήτημα της Βιώσιμης Χρηματοδότησης δεν μπορούν να εφαρμοστούν από τη μία μέρα στην άλλη, ούτε απλά με το πάτημα ενός κουμπιού. Χρειάζεται πολυετής και λεπτομερής προετοιμασία τόσο από πλευράς των κυπριακών τραπεζών όσο και από πλευράς των κυπριακών επιχειρήσεων ώστε να υιοθετήσουν με τον βέλτιστο τρόπο τα κριτήρια ESG και τη γενικότερη κουλτούρα Βιωσιμότητας και Αειφόρου Ανάπτυξης, τηρώντας ταυτόχρονα τις ιδιαίτερα απαιτητικές Οδηγίες κανονιστικής συμμόρφωσης.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Οι προκλήσεις στην αγορά ακινήτων, οι ξένοι αγοραστές και ο παράγοντας ΦΠΑ