Του Βρασίδα Νεοφύτου*
Η παγκόσμια αγορά συναλλάγματος (forex) είχε υποδείξει ότι ο μεγάλος χαμένος της δασμολογικής πολιτικής Τραμπ και του εμπορικού πολέμου με την Κίνα ήταν ένας: To Aμερικανικό Δολάριο!
Το Δολάριο κατέγραψε απώλειες πέραν των 12% έναντι των κυριότερων νομισμάτων από την αρχή του 2025, καθώς η οικονομική αβεβαιότητα από την πολιτική δασμών των ΗΠΑ έθεσε ερωτήματα σχετικά με τον ρόλο του Δολαρίου ως παραδοσιακού καταφυγίου.
Το καθεστώς του Δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος (reserve currency) και ως ασφαλούς καταφυγίου (safe-haven asset) κατά τα τελευταία 70 χρόνια (είχε πάρει τα σκήπτρα από την Αγγλική Στερλίνα μετά το τέλος του Β’ ΠΠ) αμφισβητήθηκε με ταχείς ρυθμούς, βοηθώντας στη γρήγορη υποτίμησή του κατά τους μήνες Φεβρουάριο-Απρίλιο.
Οι πρώτοι μήνες της Κυβέρνησης Τραμπ μέχρι στιγμής έχουν φέρει μεγάλη αδυναμία στο Αμερικανικό Δολάριο και στα κρατικά ομόλογα ΗΠΑ. Η χάραξη πολιτικής ήταν χαοτική από τον Τραμπ και οι χρηματαγορές επικεντρώθηκαν σε τρεις φόβους για την οικονομία των ΗΠΑ λόγω δασμών:
1. Μειωμένη ανάπτυξη.
2. Μειωμένη παραγωγικότητα.
3. Υψηλότερος πληθωρισμός (στασιμοπληθωρισμός).
Και ενώ οι παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές ανάκαμψαν αισθητά όταν ο Αμερικανός πρόεδρος ανέστειλε ξαφνικά τους περισσότερους δασμούς για 90 ημέρες (εκτός Κίνας), το Δολάριο συνέχισε να χάνει την αξία του λόγω αμφισβήτησης για την πορεία της αμερικανικής οικονομίας.
Ο εμπορικός πόλεμος και η απώλεια εμπιστοσύνης
Ο πλανήτης έζησε πρωτόγνωρες στιγμές από τις αρχές του 2025, καθώς η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ για δεύτερη φορά στον προεδρικό θώκο των ΗΠΑ έφερε μια θεμελιώδη αλλαγή στην αμερικανική πολιτική που ανέτρεψε τις μακροχρόνιες υποθέσεις σχετικά με την πολιτική και οικονομική σχέση των ΗΠΑ με τον υπόλοιπο κόσμο.
Οι εμπορικές πολιτικές των ΗΠΑ και η επιβολή δασμών σε φίλους και εχθρούς είχαν βαθιές επιπτώσεις όχι μόνο στην παγκόσμια οικονομία και τις γεωπολιτικές ευθυγραμμίσεις, αλλά και στο ίδιο το Αμερικανικό Δολάριο.
Η εμπιστοσύνη στο Δολάριο ως ασφαλές καταφύγιο είχε υπονομευθεί καθώς η αβεβαιότητα γύρω από τις πολιτικές της κυβέρνησης Τραμπ και οι επιπτώσεις τους στην οικονομία είχαν οδηγήσει σε αυξανόμενη δυσπιστία μεταξύ των επενδυτών.
Οι αποδόσεις των 10ετών κρατικών ομολόγων είχαν καταγράψει τη μεγαλύτερη εβδομαδιαία άνοδο από το 2001 στα μέσα Απριλίου, φθάνοντας μέχρι τα 4,60%, καθώς οι επενδυτές πωλούσαν ταυτόχρονα μετοχές και κρατικά ομόλογα εν μέσω πανικού.
Επιπρόσθετα, η αύξηση των δασμών από την Κίνα σε αμερικανικά προϊόντα, που ανήλθαν στο 125%, είχε προκαλέσει επιπλέον σοβαρές ρευστοποιήσεις του Δολαρίου, στέλνοντάς το σε χαμηλά επίπεδα δεκαετίας έναντι του Ιαπωνικού Γιεν, του Ελβετικού Φράγκου και τριετίας έναντι του Ευρώ.
Κατρακύλησε ο δείκτης Δολαρίου DXY
Μέσα στο πιο πάνω αρνητικό κλίμα ρευστοποιήσεων, ο δείκτης Δολαρίου DXY, ο οποίος μετρά την αξία του αμερικανικού νομίσματος έναντι ενός καλαθιού έξι σημαντικών νομισμάτων, υποχώρησε κάτω από το ψυχολογικό όριο των 100 μονάδων για πρώτη φορά από το 2022.
Ο δείκτης είχε κάνει κορυφή στις 110 μονάδες λίγες μέρες πριν την ορκωμοσία Τραμπ στις 20 Ιανουαρίου 2025, εν μέσω θετικών προοπτικών για την αμερικανική οικονομία.
O DXY-US-dollar index είναι ένας σταθμισμένος γεωμετρικός μέσος όρος της αξίας του Δολαρίου σε σχέση με τα ακόλουθα επιλεγμένα νομίσματα: Ευρώ (EUR): 57,6%, Ιαπωνικό Γεν (JPY): 13,6%, Αγγλική Στερλίνα (GBP): 11,9%, Καναδικό Δολάριο (CAD): 9,1%, Σουηδική Κορόνα (SEK): 4,2%, και Ελβετικό Φράγκο (CHF): 3,6%.
Ποιοι επωφελήθηκαν από την αδυναμία του Δολαρίου
Η αβεβαιότητα σχετικά με τις οικονομικές προοπτικές των ΗΠΑ έθεσε υπό αμφισβήτηση το Δολάριο, ενισχύοντας τα υπόλοιπα νομίσματα, όπως και τα πολύτιμα μέταλλα που τιμολογούνται σε Δολάρια.
Οι επενδυτές αντέδρασαν αρνητικά στις δασμολογικές πολιτικές του Τραμπ, με αποτέλεσμα να απομακρυνθούν από τα αμερικανικά περιουσιακά στοιχεία, όπως μετοχές και ομόλογα δημοσίου, πιέζοντας την αξία του Δολαρίου.
Οι διαχειριστές κεφαλαίων και οι κεντρικές τράπεζες (Κίνα, Ινδία, Ρωσία, Τουρκία, Πολωνία κ.ά.) αναζήτησαν ασφαλές καταφύγιο στη διαχρονική αξία των πολύτιμων μετάλλων, με την τιμή του χρυσού να σκαρφαλώνει σε νέα ιστορικά ρεκόρ πέραν των $3.350 την ουγγιά, ενώ το ασήμι ανέβηκε μέχρι τα $34.50 την ουγγιά.
Στην αγορά συναλλάγματος, μεγάλος κερδισμένος της πτώσης Δολαρίου βγήκε το Ευρώ, το ενιαίο νόμισμα της Ευρώπης, καθώς η ισοτιμία Ευρώ/Δολάριο (EUR/USD) κέρδισε πέραν των 12% σε τέσσερις μήνες, σκαρφαλώνοντας από τα χαμηλά των $1.0180 στα μέσα Ιανουαρίου, στα υψηλά των $1.1470 στα μέσα Απριλίου.
Το Ευρώ σκαρφάλωσε στο υψηλότερο επίπεδο από το 2022 ,καθώς οι επενδυτές αξιολόγησαν καλύτερα τις προοπτικές ανάπτυξης της Ευρωζώνης έναντι των κινδύνων ανάπτυξης για την αμερικανική οικονομία και την πιθανή αναθέρμανση του πληθωρισμού από τους δασμούς.
Η αγορά θεωρεί ότι ο κίνδυνος διολίσθησης των ΗΠΑ σε ύφεση λόγω των υψηλότερων εισαγωγικών δασμών έχει αυξηθεί δραματικά και η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Federal Reserve) είναι πιθανό να ανταποκριθεί σε αυτό το σενάριο με περισσότερες μειώσεις επιτοκίων, το οποίο θα προκαλέσει περαιτέρω υποτίμηση του Δολαρίου.
Μέσα στο ίδιο αρνητικό-για το Δολάριο-επενδυτικό μοτίβο, το Ιαπωνικό Γιεν (USD/JPY) σκαρφάλωσε από τα χαμηλά των ¥159 στις αρχές του Ιανουαρίου, στα υψηλά των ¥142, ενώ παρόμοια κίνηση είχαμε και στο Ελβετικό Φράγκο (USD/CHF), όπου ανέβηκε από το 0,92 στα 0,82.
Κρίσεις στο Δολάριο υπήρξαν αλλά…
Η θέση του Δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος δεν ήταν ποτέ δεδομένη. Παρόλο που το Bretton Woods του 1944 το ανέδειξε σε κυρίαρχο νόμισμα για τις διεθνείς συναλλαγές, κατά καιρούς έχουν υπάρξει αμφισβητήσεις για τη βιωσιμότητα αυτού του ρόλου – κυρίως σε περιόδους υψηλού πληθωρισμού, δημοσιονομικής εκτροπής ή γεωπολιτικής αστάθειας. Παρόμοιες πιέσεις καταγράφηκαν στα τέλη της δεκαετίας του ’70, κατά την κρίση πετρελαίου και τον πληθωρισμό «Volcker», όπου και τότε το Δολάριο δέχτηκε έντονες πιέσεις πριν επανέλθει. Το σημερινό όμως σενάριο είναι ιδιαίτερο, καθώς ο πυρήνας της αμφισβήτησης προέρχεται εκ των έσω – από την ίδια την αμερικανική κυβέρνηση. Η συστηματική υπονόμευση διεθνών θεσμών, η αποδυνάμωση του ρόλου της Fed και η επιστροφή σε προστατευτισμό δημιουργούν ερωτήματα όχι μόνο για την παρούσα διολίσθηση του Δολαρίου, αλλά και για το μέλλον του ως σταθερού άξονα του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Η αγορά κρατά την ανάσα της
Η ταυτόχρονη απώλεια εμπιστοσύνης λόγω των αλλοπρόσαλλων δασμολογικών πολιτικών του Τραμπ και η στροφή προς εναλλακτικά νομίσματα είχαν κάνει το Δολάριο τον μεγάλο χαμένο του εμπορικού πολέμου.
Το αν η κατάσταση αυτή μπορεί να έχει προσωρινό χαρακτήρα ή μακροχρόνιες συνέπειες για τη θέση του Δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος, θα εξαρτηθεί από την πορεία του εμπορικού πολέμου και την εμπιστοσύνη των επενδυτών που θα έχουν στο Δολάριο σαν ασφαλές καταφύγιο σε περιόδους οικονομικής και πολιτικής αστάθειας.
Οι επενδυτές έχουν δείξει για ακόμη μια φορά ότι προτιμούν να μεταφέρουν τα κεφάλαιά τους στα πολύτιμα μέταλλα και σε βασικά νομίσματα που θεωρούν πιο σταθερά ή λιγότερο εκτεθειμένα στις επιπτώσεις του εμπορικού πολέμου, όπως το Ευρώ, Γιεν Ιαπωνίας και το Ελβετικό Φράγκο.
Ο κύριος φόβος της αγοράς είναι ότι υπάρχει μια διοίκηση Τραμπ που πιστεύει ότι μπορεί να ξαναγράψει τους κανόνες της οικονομίας. Έχουμε δει τον προστατευτισμό να αποτυγχάνει πολλές φορές στο παρελθόν και αυτό δεν θα είναι διαφορετικό.
Μέχρι στιγμής έχουμε δει μόνο δραστικές μειώσεις στο καταναλωτικό και επιχειρηματικό κλίμα, αλλά η αγορά κρατά την ανάσα της για να δει αν οι δασμοί θα πλήξουν την πραγματική οικονομία των ΗΠΑ και κατά πόσο θα υποτιμηθεί περαιτέρω το Δολάριο.
*Υπεύθυνου Επενδυτικής Έρευνας στην Exclusive Capital
Διαβάστε επίσης: Έλεγχος Δημοσίων Οργανισμών: Προκλήσεις και Προοπτικές για την Ενίσχυση της Δημόσιας Εμπιστοσύνης