Για δεκαετίες, η «ορθοδοξία» της αμερικανικής Δεξιάς συνοψιζόταν στο δόγμα: «Η κυβέρνηση που κυβερνά λιγότερο, κυβερνά καλύτερα».
Από τον Ρέιγκαν και τη Θάτσερ έως τους θαυμαστές τους στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, η ελεύθερη αγορά θεωρήθηκε όχι απλώς το πιο αποτελεσματικό οικονομικό μοντέλο, αλλά σχεδόν φυσικός νόμος.
Σήμερα, αυτή η βεβαιότητα καταρρέει. Και μάλιστα όχι από σοσιαλιστές, αλλά από τον ίδιο τον Ντόναλντ Τραμπ – έναν δισεκατομμυριούχο που δοξάστηκε από τον καπιταλισμό και πλούτισε χάρη στο αόρατο χέρι της ελεύθερης αγοράς και το ελεύθερο εμπόριο.
Από τους δασμούς και τη συμφωνία με τη Nvidia και την AMD για «χαράτσι» 15% στις πωλήσεις προς την Κίνα, μέχρι την πρόθεση του Λευκού Οίκου να αποκτήσει μερίδιο στην Intel, το κράτος επιστρέφει ως μέτοχος και ρυθμιστής.
Και την ίδια ώρα επιχειρεί να επηρεάσει και τη νομισματική πολιτική, «σπρώχνοντας» με κάθε τρόπο προς μειώσεις επιτοκίων.
Η σιωπή της επιχειρηματικής ελίτ
Το πιο εντυπωσιακό δεν είναι οι κινήσεις του Τραμπ. Είναι η σιωπή της αμερικανικής επιχειρηματικής ελίτ.
Ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων (Chamber of Commerce), που άλλοτε κατήγγειλε «γραφειοκρατική αυθαιρεσία» ακόμη και για το πλαφόν σε τέλη πιστωτικών καρτών, τώρα δεν βγάζει άχνα.
Η Business Roundtable, που άλλοτε μιλούσε για «φορολογική αδικία», σήμερα σωπαίνει μπροστά στο πρωτοφανές «shakedown» της Σίλικον Βάλεϊ. Όπως σχολίασε στο CNN ο CEO μεγάλης βιομηχανίας, «κανείς δεν θέλει να τραβήξει πάνω του το μάτι του Σάουρον».
Η νέα εποχή της «δημοσιονομικής κυριαρχίας»
Το φαινόμενο δεν περιορίζεται στις ΗΠΑ. Στην Ευρώπη πολλοί αντιλαμβάνονται την ανάγκη για κρατική στήριξη σε τομείς κρίσιμους για την οικονομία και την ασφάλεια, όπου οι εταιρείες έχουν να ανταγωνιστούν τους κολοσσούς Κίνας και ΗΠΑ.
Παράλληλα το χρέος και οι αυξημένες δαπάνες άμυνας οδηγούν κυβερνήσεις να πιέζουν – εμμέσως – τις κεντρικές τράπεζες να κρατούν χαμηλά τα επιτόκια.
Ο πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ, Κένεθ Ρόγκοφ, μιλά ήδη για μια «νέα εποχή δημοσιονομικής κυριαρχίας». Στη Βρετανία τα 30ετή ομόλογα έχουν εκτιναχθεί, στη Γερμανία το «φρένο χρέους» κατεδαφίζεται, ενώ στην Ιαπωνία η κεντρική τράπεζα κρατά τεχνητά χαμηλά τα yields για να αποφευχθεί εκτροχιασμός.
Από τη Θάτσερ στη στροφή 180 μοιρών
Η Θάτσερ της οποίας έχει δηλώσει θαυμαστής ο Τραμπ, η πολιτικός που ταυτίστηκε με τις ιδιωτικοποιήσεις και τη λατρεία της αγοράς, θα δυσκολευόταν να αναγνωρίσει τον κόσμο του 2025.
Στη σημερινή εποχή το κράτος διεκδικεί μερίδιο στην αγορά, άλλοτε στο όνομα της ασφάλειας, άλλοτε στο όνομα της κυριαρχίας.
Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν αυτή η μετάβαση σηματοδοτεί προσωρινή παρένθεση ή μόνιμη αλλαγή. Η αλήθεια είναι ότι η απόλυτη κυριαρχία της ελεύθερης αγοράς ίσως ήταν η εξαίρεση. Από την προστατευτιστική Αμερική του 19ου αιώνα μέχρι τις μεταπολεμικές ευρωπαϊκές οικονομίες του κρατικού σχεδιασμού, το εκκρεμές πάντα γύριζε. Και σήμερα, γυρίζει ξανά.
Η ελεύθερη αγορά δεν πέθανε. Αλλά δεν είναι πια μόνη. Ο κρατισμός επιστρέφει – όχι ως «εφιάλτης», αλλά ως εργαλείο στα χέρια ηγετών που ανακαλύπτουν ότι η ισχύς της πολιτικής είναι πιο γλυκιά από την πειθαρχία της αγοράς.
Πηγή: naftemporiki.gr
Διαβάστε επίσης: Goldman Sachs: Οι τελευταίες προβλέψεις για ανάπτυξη, μετοχές, επιτόκια και commodities