Σε μια περίοδο υψηλής μεταβλητότητας, τεχνολογικής έκρηξης και νέων μορφών επενδύσεων, ο ρόλος της εποπτείας αποκτά κρίσιμη σημασία. Ο Αντιπρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Κύπρου, Πανίκος Βάκκος, ανοίγει τα χαρτιά του στο Economy Today και μιλά για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο μικροεπενδυτής, τις παγίδες των διαδικτυακών πλατφορμών, τις απαιτήσεις της ψηφιακής εποχής και τη στρατηγική στόχευση της ΕΚΚ για ενίσχυση της χρηματοοικονομικής παιδείας και της προστασίας του κοινού. Τονίζει πως «μετρητά κάτω από το στρώμα» δεν αποτελούν στρατηγική, αναλύει πώς αλλάζει η αγορά με MiCA, DORA και ΑΙ και εξηγεί γιατί ο ενημερωμένος επενδυτής είναι και ο πιο προστατευμένος.
Ο πληθωρισμός διαβρώνει σταδιακά την αγοραστική δύναμη και μειώνει την πραγματική αξία των «λεφτών κάτω από το στρώμα». Ποιο μήνυμα στέλνει η ΕΚΚ στους πολίτες που επιλέγουν να διατηρούν ρευστότητα «κάτω από το στρώμα» ή σε αδρανείς λογαριασμούς μέσα στο πλαίσιο της κουλτούρας αποταμίευσης και χρηματοοικονομικής παιδείας;
Στο πλαίσιο υγιούς κουλτούρας αποταμίευσης, ως Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου (ΕΚΚ) ενθαρρύνουμε τους πολίτες να κρατούν μετρητά μόνο για τις άμεσες ανάγκες και να διαθέτουν ένα ταμείο έκτακτης ανάγκης («μαξιλάρι ασφαλείας») για απρόβλεπτα έξοδα.
Παράλληλα, στο πλαίσιο της χρηματοοικονομικής παιδείας, είναι σημαντικό οι πολίτες να κατανοούν ότι ο πληθωρισμός μειώνει σταδιακά την αξία των μετρητών που παραμένουν αδρανή, όπως σε λογαριασμούς χωρίς απόδοση. Γι’ αυτό, συνιστάται να εξετάζουν εποπτευόμενα αποταμιευτικά ή επενδυτικά προϊόντα, ανάλογα με τους μεσο-μακροπρόθεσμους στόχους τους και το προφίλ κινδύνου τους.
Η χρηματοοικονομική επιμόρφωση αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση, ειδικά σήμερα, σε ένα διεθνοποιημένο, τεχνολογικά αναβαθμισμένο και πολύπλοκο περιβάλλον κεφαλαιαγορών. Η εμφάνιση νέων χρηματοοικονομικών προϊόντων και η ραγδαία μεταβλητότητα των αγορών και η εύκολη πλέον πρόσβαση σε αυτές, πολλαπλασιάζουν τόσο τις ευκαιρίες όσο και τους κινδύνους για τους επενδυτές, καθιστώντας την εκπαίδευση και την ορθή διαχείριση των χρημάτων επιβεβλημένη.
Άρα, η χρηματοοικονομική παιδεία είναι σημαντική;
Ναι, η χρηματοοικονομική παιδεία είναι σημαντική, διότι επιτρέπει στους πολίτες να προγραμματίζουν αποτελεσματικά, να αντιμετωπίζουν απρόβλεπτες προκλήσεις και να προστατεύονται από απάτες ή παραπλανητικές πρακτικές. Ένας ενημερωμένος επενδυτής λαμβάνει πιο ορθές αποφάσεις, αποφεύγει υπερβολικό ρίσκο και μειώνει την πιθανότητα σημαντικών απωλειών ή υπερχρέωσης.
Η ΕΚΚ, ως αρμόδια Εποπτική Αρχή της Κεφαλαιαγοράς, έχει θέσει την ενίσχυση της χρηματοοικονομικής παιδείας ως στρατηγική προτεραιότητα, με στόχο την προστασία των επενδυτών και την υγιή ανάπτυξη της αγοράς. Στο πλαίσιο αυτό, αναπτύσσουμε πρωτοβουλίες ενημέρωσης και έχουμε δημιουργήσει στην ιστοσελίδα της ΕΚΚ την Πύλη Χρηματοοικονομικής Επιμόρφωσης— μια ειδική ενότητα αφιερωμένη στους επενδυτές, με αξιόπιστο και αμερόληπτο εκπαιδευτικό υλικό για θέματα επενδύσεων και εποπτευόμενων δραστηριοτήτων.
Υπάρχουν σήμερα αξιόπιστες και εποπτευόμενες επιλογές επένδυσης μέσω διαδικτυακών ή άλλων πλατφορμών. Ποια είναι η θέση της ΕΚΚ για αυτές τις εναλλακτικές και πώς μπορεί ο επενδυτής να διασφαλίσει ότι δρα μέσα σε νόμιμο και εποπτευόμενο περιβάλλον;
Οι διαδικτυακές επενδυτικές πλατφόρμες μπορούν να θεωρηθούν ασφαλείς μόνο όταν λειτουργούν με άδεια και υπό εποπτεία. Γι’ αυτό τονίζουμε ότι οι επενδυτές θα πρέπει πάντα να ελέγχουν και να βεβαιώνονται μέσω της ιστοσελίδας της ΕΚΚ ότι η εταιρεία με την οποία βρίσκονται σε επικοινωνία είναι αδειοδοτημένη και εποπτευόμενη (https://www.cysec.gov.cy/en-GB/entities/) και να επιβεβαιώνουν ότι ο ιστότοπος που χρησιμοποιούν είναι ο επίσημος, μέσω της λίστας των εγκεκριμένων domains (https://www.cysec.gov.cy/en-GB/entities/investment-firms/approved-domains/).
Επίσης, είναι εξαιρετικά σημαντικό οι επενδυτές να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί, να διαβάζουν προσεκτικά τους όρους και τις προϋποθέσεις των συμβολαίων όταν γίνονται αποδέκτες προσφορών με υποσχέσεις για «σίγουρα» ή υπερβολικά υψηλά κέρδη.
Να αναφέρω επίσης ότι έχουμε καταγράψει περιστατικά πλαστοπροσωπίας λειτουργών της ΕΚΚ και θα ήθελα να υπενθυμίσω ότι ως ΕΚΚ δεν επικοινωνούμε ποτέ απευθείας με επενδυτές για παροχή συμβουλών ή άλλη στήριξη. Προειδοποιήσεις για τέτοια περιστατικά δημοσιεύουμε σε τακτική βάση στην ιστοσελίδα της ΕΚΚ (https://www.cysec.gov.cy/en-GB/investor-protection/warnings/cysec/94637/).
Ποιοι είναι οι βασικοί κίνδυνοι που αντιμετωπίζει ο μικροεπενδυτής –και πώς η ΕΚΚ επεμβαίνει σε περιπτώσεις παραπλανητικών πρακτικών ή μη αδειοδοτημένων οντοτήτων;
Ο μικροεπενδυτής εκτίθεται κυρίως σε κινδύνους αγοράς (απώλεια κεφαλαίου), ρευστότητας, υπερβολικής μόχλευσης, έλλειψης κατανόησης σύνθετων προϊόντων, αλλά και σε κινδύνους απάτης, παραπλανητικής προώθησης και επαφής με μη-αδειοδοτημένες οντότητες.
Η ΕΚΚ παρεμβαίνει ενεργά μέσω αυστηρής εποπτείας, ελέγχων και επιτόπιων επιθεωρήσεων, επιβάλλοντας διοικητικά μέτρα και κυρώσεις σε οντότητες και άτομα που δεν συμμορφώνονται με τη νομοθεσία. Επιπρόσθετα, όπου κρίνεται αναγκαίο, λαμβάνοντας και άλλα μέτρα, όπως για παράδειγμα, η προσωρινή αναστολή ή/και η πλήρης απαγόρευση άσκησης εργασιών όταν οι παραβάσεις είναι σημαντικές ή επαναλαμβανόμενες από εποπτευόμενες οντότητες. Επίσης, με στόχο πάντοτε την προστασία του επενδυτικού κοινού, η ΕΚΚ εκδίδει τακτικά προειδοποιήσεις για μη αδειοδοτημένες εταιρείες και δημοσιεύει λίστες μη εγκεκριμένων διαδικτυακών domains. Επιπρόσθετα, σε περιπτώσεις οντοτήτων που δραστηριοποιούνται και εκτός Κύπρου, οι ερευνητικές διαδικασίες πραγματοποιούνται σε συνεργασία με άλλες αρμόδιες Αρχές.
Ποιες είναι οι πιο σημαντικές συστάσεις της Επιτροπής προς το κοινό πριν προχωρήσει σε οποιαδήποτε επενδυτική κίνηση;
Οι βασικές συστάσεις της ΕΚΚ προς το κοινό πριν από οποιαδήποτε επενδυτική κίνηση είναι οι εξής:
- Να επενδύει μόνο μέσω αδειοδοτημένων και εποπτευόμενων οντοτήτων, επιβεβαιώνοντας την άδεια λειτουργίας και τα επίσημα διαδικτυακά domains από την ιστοσελίδα της ΕΚΚ.
- Να κατανοεί πλήρως το προϊόν στο οποίο σκοπεύει να επενδύσει – συμπεριλαμβανομένων των κινδύνων, του χρονικού ορίζοντα, του ενδεχόμενου κόστους και του τρόπου λειτουργίας του.
- Να μην επενδύει ποσά που δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά να χάσει και να αποφεύγει τη συγκέντρωση όλων των κεφαλαίων σε ένα μόνο προϊόν ή έναν πάροχο επενδυτικών υπηρεσιών, εφαρμόζοντας βασικές αρχές διαφοροποίησης.
- Να επιδεικνύει ιδιαίτερη προσοχή απέναντι σε τηλεφωνικές ή διαδικτυακές «ευκαιρίες», πιεστικές τακτικές πωλήσεων ή υποσχέσεις για υψηλές και «σίγουρες» αποδόσεις. Όπου απαιτείται, να ζητά ανεξάρτητη και αμερόληπτη επαγγελματική συμβουλή.
Πώς εκτιμάτε ότι θα διαμορφωθεί το επενδυτικό τοπίο τα επόμενα χρόνια, με δεδομένες τις τεχνολογικές και ρυθμιστικές αλλαγές (MiCA, DORA, ESG, AI κ.λπ.);
Τα επόμενα χρόνια το επενδυτικό τοπίο αναμένεται να μεταμορφωθεί σημαντικά, καθώς η τεχνολογία εξελίσσεται με ταχείς ρυθμούς και το ευρωπαϊκό ρυθμιστικό και εποπτικό πλαίσιο ενισχύεται για να ανταποκριθεί στις νέες συνθήκες.
Οι κανονισμοί MiCA και DORA θέτουν τα θεμέλια για μια πιο ασφαλή και διαφανή ψηφιακή αγορά. Ο MiCA αναμένεται να ενισχύσει την προστασία των επενδυτών στον χώρο των κρυπτο-στοιχείων, ενώ ο DORA ενδυναμώνει την κυβερνοανθεκτικότητα των χρηματοοικονομικών Οργανισμών, διασφαλίζοντας ότι οι παρεχόμενες ψηφιακές υπηρεσίες παραμένουν λειτουργικές και αξιόπιστες ακόμη και υπό συνθήκες έντονης πίεσης.
Επίσης, η Τεχνητή Νοημοσύνη (AI) θα συνεχίσει να αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι αγορές, τόσο ως προς την ανάλυση δεδομένων και την αυτοματοποίηση διαδικασιών, όσο και ως προς τη δημιουργία νέων εργαλείων για τους επενδυτές. Η αξιοποίησή της, ωστόσο, καθιστά ακόμη πιο επιτακτική την ύπαρξη κατάλληλων μηχανισμών εποπτείας, διαφάνειας και διαχείρισης κινδύνων.
Παράλληλα, η αυξανόμενη έμφαση στα κριτήρια ESG ωθεί τόσο τις επιχειρήσεις όσο και τους επενδυτές να ενσωματώνουν παραμέτρους βιωσιμότητας στη λήψη αποφάσεων. Η ζήτηση για προϊόντα που ευθυγραμμίζονται με την πράσινη μετάβαση και την υπεύθυνη εταιρική διακυβέρνηση αναμένεται να ενταθεί.
Σε αυτό το δυναμικό περιβάλλον, ο ρόλος των Εποπτικών Αρχών καθίσταται ακόμη πιο κομβικός. Η ΕΚΚ θα συνεχίσει να ενισχύει το εποπτικό της πλαίσιο, να προάγει τη χρηματοοικονομική παιδεία και να διασφαλίζει με προληπτική εποπτεία ότι οι αγορές λειτουργούν με τρόπο αξιόπιστο, διαφανή και προστατευτικό για τον επενδυτή.
Παράλληλα, οι επενδυτές θα χρειαστεί να είναι περισσότερο ενημερωμένοι, να κατανοούν τις νέες τεχνολογίες και να αναπτύσσουν δεξιότητες που τους επιτρέπουν να κινηθούν υπεύθυνα μέσα σε ένα ολοένα πιο πολύπλοκο και ψηφιοποιημένο περιβάλλον, ώστε να λαμβάνουν οι ίδιοι κατάλληλες αποφάσεις για τη διαχείριση των χρημάτων τους και να προστατεύονται από κινδύνους.
Διαβάστε επίσης: Ανεβαίνει στα 1.088 ευρώ ο Εθνικός Κατώτατος Μισθός από την Πρωτοχρονιά