Του Ξένιου Μεσαρίτη
Η έλλειψη διαφοροποίησης του μοντέλου ανάπτυξης καθιστά την κυπριακή οικονομία ευάλωτη σε κραδασμούς κάτι που αποδείχθηκε τόσο με την πανδημία όσο και με την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, τονίζει η Κομισιόν στην Έκθεσή της για την κυπριακή οικονομία.
Σημειώνεται στην Έκθεση η εξάρτηση της Κύπρου από τον τουρισμό, αν και σε μικρότερο βαθμό τα τελευταία χρόνια, καθώς και από επαγγελματικές υπηρεσίες που συνδέονται με εταιρικές οντότητες ειδικού σκοπού, ενώ γίνεται αναφορά και στον κατασκευαστικό τομέα και τις πωλήσεις ακινήτων σε Ρώσους που έχει μειωθεί μετά τη λήξη του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος.
Ο κλάδος της πληροφορικής, των επικοινωνιών, η τριτοβάθμια εκπαίδευση, η υγεία και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι νέοι αναδυόμενοι τομείς, αλλά εξακολουθούν να έχουν σχετικά χαμηλό μερίδιο.
Ενδεικτικά καταγράφεται ότι οι επενδύσεις στην Κύπρο είναι κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ, στο 20% του ΑΕΠ το 2020 (έναντι μέσου όρου της ΕΕ 22,3%) και είναι συγκεντρωμένες σε κατασκευές, μηχανήματα και εξοπλισμό.
Αναγκαία η υιοθέτηση ενός βιώσιμου μοντέλου ανάπτυξης
Αντιθέτως, επισημαίνεται ότι οι επενδύσεις που θα μπορούσαν να αυξήσουν τη δυνητική ανάπτυξη και την παραγωγικότητα της οικονομίας εξακολουθούν να είναι χαμηλές.
Μέχρι στιγμής, το αναπτυξιακό μοντέλο της Κύπρου έχει ασκήσει πίεση στο οικονομικό περιβάλλον της. Η χώρα φιλοξενεί έως και τεσσεράμισι φορές τον πληθυσμό της σε τουρίστες κάθε χρόνο.
Μολονότι οι επενδύσεις στις κατασκευές, οι οποίες έχουν ανοδική πορεία για πολλά χρόνια συμβάλλοντας σημαντικά στην ανάπτυξη, επιβαρύνουν σημαντικά το περιβάλλον και τους φυσικούς πόρους της χώρας και επίσης θέτουν σε κίνδυνο τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του τουριστικού τομέα, τονίζει η Έκθεση.
Η διαφοροποίηση της οικονομίας και η διασφάλιση της περιβαλλοντικής και κοινωνικής βιωσιμότητάς της είναι ζωτικής σημασίας. Η νέα μακροπρόθεσμη στρατηγική για τη βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη της Κύπρου ολοκληρώθηκε, αλλά εκκρεμεί η υιοθέτησή της από την κυβέρνηση, σημειώνει επίσης.
Προσθέτει ότι η στρατηγική παρέχει μια καλή ευκαιρία για περαιτέρω επαναπροσανατολισμό της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας σε τομείς υψηλότερης προστιθέμενης αξίας, όπως η τεχνολογία επικοινωνιών πληροφοριών, οι επαγγελματικές υπηρεσίες, η τριτοβάθμια εκπαίδευση, η υγεία, η χρηματοοικονομική τεχνολογία, η γεωργία και η έρευνα και ανάπτυξη.
Μείωση της εξάρτησης από το φορολογικό καθεστώς
Επιπλέον, η μείωση της εξάρτησης της οικονομίας από το ανταγωνιστικό φορολογικό καθεστώς θα ήταν απαραίτητη για τη μελλοντική ανθεκτικότητά της, σημειώνει.
Επιπλέον, η επίτευξη περαιτέρω προόδου στην πράσινη μετάβαση και στη μείωση της εξάρτησης από τις εισαγωγές ενέργειας είναι υψίστης σημασίας για τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας της οικονομίας και την προστασία της από εξωτερικούς κραδασμούς.
Τοξική η εξάρτηση από το πετρέλαιο
Η υψηλή εξάρτηση της Κύπρου από το πετρέλαιο το κάνει καθιστά ακόμη πιο ευάλωτη την οικονομία της. Το κόστος για το πετρέλαιο που αφορά το 85,6% του ενεργειακού της μείγματος, εκθέτει την οικονομία στις διακυμάνσεις της τιμής του πετρελαίου στις διεθνείς αγορές και εξάρτηση από τις εισαγωγές.
Η Έκθεση σημειώνει επίσης ότι η Κύπρος έχει μια από τις υψηλότερες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ λόγω αυτής της εξάρτησης από τις εισαγωγές πετρελαίου και την απομονωμένη νησιωτική της θέση παράλληλα με την μη ανταγωνιστική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας.
Η κατανάλωση ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων των μεταφορών, έχει αυξηθεί κατά περίπου 60% τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, σε αντίθεση με την υπόλοιπη Ευρώπη όπου λίγο πολύ έχει παραμείνει σταθερή.
Η επιτάχυνση της δημιουργίας διασυνδέσεων με τις γειτονικές χώρες θα βοηθούσε να επιτευχθεί στρατηγική αυτονομία και παράλληλα με την μετάβαση στην πράσινη ενέργεια θα οδηγούσε σε μείωση των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας.
Αναφέρεται ακόμη ότι οι πρόσθετες διασυνδέσεις θα επέτρεπαν στο δίκτυο να αναλάβει περισσότερες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και να τερματιστεί η ηλεκτρική απομόνωση της Κύπρου.
Η ολοκλήρωση της κατασκευής των εγκαταστάσεων για εισαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου, που είχε διακοπεί από την πανδημία, θα ενίσχυαν αυτούς τους στόχους ενώ τονίζεται η σημασία των αγωγών να είναι συμβατά με το υδρογόνο.