Του Αδάμου Αδάμου
Ένας λιγότερο γλυκός πονοκέφαλος όταν ληφθεί η απόφαση ότι κάποιος θα προχωρήσει σε δάνειο για ιδιοκατοίκηση, είναι και το είδος του δανείου.
Στην αγορά τα προϊόντα από τράπεζες για «στέγαση» της μελλοντικής ζωής, μα και μέρος των μελλοντικών εισοδημάτων ποικίλουν κάνοντας τον συγκεκριμένο πονοκέφαλο πιο έντονο. Τις περισσότερες φορές το πρώτιστο που καλείται να αποφασίσει ο μελλοντικός δανειολήπτης είναι κατά πόσο η σύμβαση θα είναι με σταθερό ή κυμαινόμενο επιτόκιο, πριν προχωρήσει φυσικά στην επιβεβλημένη ανάγνωση και των μικρών γραμμάτων κάθε πρότασης που θα τεθεί ενώπιον του.
Η απάντηση στο συγκεκριμένο ερώτημα δεν είναι εύκολη για όλους. Ακόμα και η Τεχνητή Νοημοσύνη απαντώντας στο… δίλημμα διευκρινίζει πως η επιλογή κυμαινόμενου ή σταθερού επιτοκίου εξαρτάται από πολλές παραμέτρους όπως από την οικονομική κατάσταση εκάστου. Εκτός φυσικά και εάν δοθεί εντολή στην Τεχνητή Νοημοσύνη να απαντήσει πιο συνοπτικά και με τρεις – τέσσερις λέξεις μόνο. Η απόφαση, όμως, αν και μάλλον άχαρη όπως αναφέρθηκε είναι εξόχως σημαντική, αφού ένα στεγαστικό δάνειο αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες αποφάσεις ενός ενήλικα και μια υποχρέωση που θα τον ακολουθεί για πολλά χρόνια. Γι’ αυτό και αυτή η Τεχνητή Νοημοσύνη παροτρύνει για το θέμα επιλογής επιτοκίων να λαμβάνεται και η συμβουλή ενός χρηματοοικονομικού συμβούλου. Συμβουλή που ακολουθήσαμε.
«Σε περιόδους αστάθειας ή σε περιόδους συνεχόμενων αυξήσεων των βασικών επιτοκίων, συστήνουμε δανεισμό σε σταθερό επιτόκιο για να μειώνεται ο κίνδυνος αύξησης των επιτοκίων και ως επακόλουθο, αύξησης της μηνιαίας δόσης. Έχουμε πρόσφατο παράδειγμα όταν άρχισε ο πόλεμος στην Ουκρανία και τόσο το Euribor, όσο και το βασικό επιτόκιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας αυξήθηκαν απότομα», ήταν η απάντηση που μας έδωσε ο Σύμβουλος Αφερεγγυότητας Μάριος Ιερόπουλος κληθείς να τοποθετηθεί επί του θέματος.
Ερωτηθείς δε κατά πόσο τα επιτόκια που αποφασίζονται από την ΕΚΤ αφορούν/επηρεάζουν και τους δύο τύπους στεγαστικών δανείων ο κ. Ιερόπουλος είπε πως τα επιτόκια που αποφασίζονται από την ΕΚΤ αφορούν/επηρεάζουν τα κυμαινόμενα επιτόκια στις περιπτώσεις όπου το βασικό επιτόκιο είναι συνδεδεμένο με το βασικό επιτόκιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Πρόκειται για χιλιάδες δάνεια στην Κύπρο, γεγονός που δικαιολογεί και τη μεγάλη αναστάτωση στο νησί που υπήρξε την περίοδο των υψηλών επιτοκίων της ΕΚΤ που οδήγησαν σε αύξηση των δόσεων χιλιάδων δανειοληπτών και στις σκέψεις που υπήρξαν για νέα φορολόγηση των κερδών των τραπεζών.
Υπέρ και κατά και για τα δύο
Το δίλημμα κυμαινόμενο ή σταθερό επιτόκιο είναι, όπως αναφέρθηκε, δύσκολο να απαντηθεί, αφού εξαρτάται και από τις οικονομικές δυνατότητες, τον προγραμματισμό κι άλλες υποχρεώσεις κάθε δανειολήπτη. Εξάλλου και οι δύο τύποι δανείων/επιτοκίων φαίνεται να έχουν και θετικά όσο και αρνητικά αποτελέσματα. Ο Σύμβουλος Αφερεγγυότητας απαντώντας στο ερώτημα ποια είναι τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα που έχουν τα στεγαστικά δάνεια με σταθερό επιτόκιο και ποια τα αντίστοιχα για τα δάνεια με κυμαινόμενο, αναφέρει τα εξής:
Τα πλεονεκτήματα του σταθερού επιτοκίου είναι:
• μείωση κινδύνου σε ασταθείς περιόδους και καλύτερος προγραμματισμός στον οικογενειακό προϋπολογισμό,
• προστασία σε περιόδους αύξησης επιτοκίων.
Τα μειονεκτήματα του σταθερού επιτοκίου είναι:
• κατά τη σύναψη της αρχικής συμφωνίας συνήθως είναι ψηλότερα,
• αν γίνει οτιδήποτε και μειωθούν τα επιτόκια μπορεί να είναι αρκετά δύσκολο να αποδεσμευτείς από τη συμφωνία με σταθερό επιτόκιο,
• αν καταφέρεις να «σπάσεις» τη συμφωνία σταθερού επιτοκίου, θα υπάρχει «τιμωρητικό επιτόκιο»(penalty).
Τα πλεονεκτήματα του κυμαινόμενου επιτοκίου είναι:
• αρχικά είναι χαμηλότερα από τα σταθερά επιτόκια,
• αν είμαστε σε περιόδους μείωσης επιτοκίων (όπως την περίοδο 2011-2015), θα επωφεληθεί η/ο δανειολήπτης,
• μεγαλύτερη ελαστικότητα για πρόωρη αποπληρωμή ή αλλαγή πιστωτή/μεταφορά υποθήκης.
Τα μειονεκτήματα του σταθερού κυμαινόμενου είναι:
• αβεβαιότητα αφού σε περιόδους αυξανόμενων επιτοκίων οι πληρωμές θα καταστούν υψηλότερες και πιθανόν η/ο δανειολήπτης να δυσκολευτούν,
• κίνδυνος αύξησης επιτοκίων,
• στέρηση άλλων αναγκών λόγω αυξανόμενων αποπληρωμών.
Τα παράπονα, οι λύσεις και τα πρόστιμα
Το θέμα των επιτοκίων γενικότερα αποτελεί ένα από τα κύρια θέματα που απασχολούν τους δανειολήπτες όχι μόνο πριν, αλλά και μετά τη συμφωνία για παροχή δανείου. «Βάσει της πείρας σας, υπάρχουν παράπονα από δανειολήπτες γύρω από το θέμα των επιτοκίων; Αυτά αφορούν συμβάσεις με σταθερό ή κυμαινόμενο επιτόκιο;», ρωτήθηκε ο κ. Ιερόπουλος ο οποίος απάντησε καταφατικά. «Ναι, υπάρχουν παράπονα από δανειολήπτες για συμβάσεις με κυμαινόμενο επιτόκιο, αλλά αυτά αφορούσαν συμβάσεις που είχαν υπογραφεί κατά την περίοδο 2006-2011», ανέφερε απαντώντας καταφατικά και στο ερώτημα κατά πόσο ένας δανειολήπτης μπορεί να αποταθεί σε σύμβουλο αφερεγγυότητας για θέμα επιτοκίων χωρίς να έχει μη εξυπηρετούμενο δάνειο.
«Ναι, μπορεί, γιατί βρίσκουμε πολύ καλύτερες λύσεις αν προλάβουμε ένα πρόβλημα παρά να το βρούμε μπροστά μας και να πρέπει να το χειριστούμε. Σε περιόδους αύξησης επιτοκίων και δόσεων, υπάρχουν πολλά παραδείγματα δανειοληπτών που επηρεάστηκαν και το 2022-2023 με τον πόλεμο στην Ουκρανία και η αύξηση του πληθωρισμού είχε ξεκινήσει νέο κύμα Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων. Ένας έμπειρος σύμβουλος αφερεγγυότητας, γνωρίζει πώς να χειριστεί τόσο τον υφιστάμενο πιστωτή, όσο και τη μεταφορά του δανεισμού σε άλλο πιστωτικό ίδρυμα», είπε.
Την καχυποψία των δανειοληπτών γύρω από το θέμα των επιτοκίων και τραπεζών φαίνεται να επιβεβαίωσε και η πρόσφατη απόφαση της Υπηρεσίας Προστασίας Καταναλωτή του Υπουργείου Ενέργειας, για επιβολή προστίμων στις δύο μεγάλες τράπεζες του τόπου – Κύπρου και Eurobank (μετά τη συγχώνευση Ελληνικής και Eurobank Κύπρου), διαπιστώνοντας καταχρηστικές ρήτρες σε συμβάσεις τους για στεγαστικά δάνεια. Μία εξ αυτών για την οποία επιβλήθηκε και το μεγαλύτερο ύψος προστίμου κατά των τραπεζών αφορούσε τα επιτόκια, με την Υπηρεσία Προστασίας Καταναλωτή (ΥΠΚ) να εντοπίζει καταχρηστικούς όρους που να «επιτρέπουν αδιαφανείς αλλαγές επιτοκίων και μεθοδολογίας υπολογισμού τους».
Εξάλλου η αυτεπάγγελτη έρευνα «για την εξέταση των όρων που περιλαμβάνονται σε συμβάσεις στεγαστικών δανείων που συνάπτουν οι κυπριακές τράπεζες με καταναλωτές» αποφασίστηκε όπως αναφέρει η ΥΠΚ «λαμβάνοντας υπόψη τη συχνότητα των παραπόνων που υποβάλλονται από καταναλωτές σχετικά με την πιθανή ύπαρξη καταχρηστικών ρητρών σε δανειακές συμβάσεις που συνάπτουν με τις τράπεζες, καθώς και τη σημασία και τον αντίκτυπο των συμβάσεων αυτών στην οικονομία και την κοινωνία ευρύτερα – ιδίως υπό το πρίσμα των πρόσφατων υψηλών επιτοκίων».
Οι καταχρηστικές ρήτρες εντοπίστηκαν από την ΥΠΚ σε χιλιάδες συμβάσεις για στεγαστικά δάνεια τις οποίες οι τράπεζες καλούνται πλέον να αφαιρέσουν. Δικαιολογώντας την απόφαση και την αυστηρότητά της η Υπηρεσία Προστασίας Καταναλωτή επισημαίνει και καταγράφει με τη σειρά της τη σημασία της σύναψης στεγαστικού δανείου που όπως αναφέρει για τον καταναλωτή αποτελεί «ίσως τη σημαντικότερη και πιο δαπανηρή χρηματοπιστωτική δέσμευση που θα αναλάβει στη ζωή του».
Αποποίηση ευθύνης: Τα όσα καταγράφονται πιο πάνω είναι αποκλειστικά για ενημερωτικούς σκοπούς και σε καμία περίπτωση δεν συνιστούν συμβουλές ή προτάσεις για οικονομικές συμφωνίες ή για επιλογή επιτοκίου για οποιοδήποτε τραπεζικό προϊόν.
Διαβάστε επίσης: Η στεγαστική πολιτική και τα όριά της