Του Ξένιου Μεσαρίτη
Η χθεσινή Έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας για τις χρηματοδοτήσεις των κομμάτων για τα έτη 2016–2021 φέρνει στο φως ανησυχητικά ευρήματα για τη χρηστή διοίκηση και οικονομική διαχείριση των κοινοβουλευτικών κομμάτων, εγείροντας σοβαρά ερωτήματα σχετικά με τη διαφάνεια, τη νομιμότητα και τη θεσμική συνέπεια του πολιτικού μας συστήματος, ενώ επαναφέρει για ακόμα μια φορά τις σκιές γύρω από το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα.
Ο έλεγχος κάλυψε και τα επτά κόμματα που εκπροσωπούνταν στη Βουλή κατά την περίοδο αυτή, ΔΗΣΥ, ΑΚΕΛ, ΔΗΚΟ, ΕΛΑΜ, ΕΔΕΚ, ΔΗΠΑ και Κίνημα Οικολόγων, εξετάζοντας τη συμμόρφωσή τους με κρίσιμες διατάξεις του Νόμου περί Πολιτικών Κομμάτων. Τα ευρήματα αποτυπώνουν ένα μοτίβο προβληματικών πρακτικών χρηματοδότησης, από την πλημμελή τήρηση των προβλεπόμενων μητρώων μέχρι την αποδοχή εισφορών αμφιλεγόμενης προέλευσης. Όπως σημείωσε χθες στην Εκπομπή Μεσημέρι και Κάτι η Γιώτα Μιχαήλ, Εκπρόσωπος Τύπου της Ελεγκτικής Υπηρεσίας «τα κόμματα οφείλουν να τηρούν τις νομοθεσίες που τα ίδια θεσπίζουν».
Στο μικροσκόπιο οι εισφορές με βούλα «Χρυσά Διαβατήρια»
Ιδιαίτερη βαρύτητα στην έκθεση δόθηκε στη διερεύνηση των εισφορών που συνδέονται με το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα (ΚΕΠ), aka «πρόγραμμα των χρυσών διαβατηρίων». Η Ελεγκτική Υπηρεσία, κατόπιν αιτήματος της αρμόδιας κοινοβουλευτικής επιτροπής, διασταύρωσε τα ειδικά μητρώα εισφορών των κομμάτων με τα αρχεία του Υπουργείου Εσωτερικών για τις πολιτογραφήσεις επενδυτών. Όπως σημείωσε η Γιώτα Μιχαήλ στην Εκπομπή Μεσημέρι και Κάτι χθες, τους ζητήθηκε από την Επιτροπή να διερευνήσουν τον συσχετισμό εισφορών και των πολιτογραφήσεων. Από τον έλεγχο αυτό προέκυψε ότι την περίοδο 2016–2021, τα κόμματα έλαβαν συνολικές εισφορές άνω του €1,1 εκατομμυρίου από άτομα και εταιρείες που συνδέονται με το ΚΕΠ.
Συγκεκριμένα, εντοπίστηκαν εισφορές περίπου €180.000 από φυσικά πρόσωπα που απέκτησαν την κυπριακή υπηκοότητα μέσω του ΚΕΠ, ποσό που αφορά κυρίως δωρεές προς τον ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ. Σύμφωνα με τα στοιχεία, από αυτά τα πολιτογραφηθέντα άτομα ο ΔΗΣΥ έλαβε €165.000 και το ΑΚΕΛ €15.000. Επιπλέον, τα κόμματα έλαβαν άλλες εισφορές ύψους €299.500 από εταιρείες που ήταν συνδεδεμένες με τα ίδια αυτά φυσικά πρόσωπα (δηλ. εταιρείες συμφερόντων επενδυτών που πολιτογραφήθηκαν). Οι εισφορές αυτές κατέληξαν στον ΔΗΣΥ, το ΔΗΚΟ, το ΕΛΑΜ και τη ΔΗΠΑ.
Ακόμα πιο σημαντικό, η έκθεση καταδεικνύει τις χρηματοδοτικές σχέσεις μεταξύ κομμάτων και εταιρειών που δραστηριοποιούνταν στο ίδιο το πρόγραμμα πολιτογραφήσεων, των γνωστών «παρόχων». Συνολικά €645.110 των δωρεών προς τα κόμματα προήλθαν από νομικά πρόσωπα που παρείχαν υπηρεσίες πολιτογράφησης (όπως δικηγορικά και ελεγκτικά γραφεία, μεσιτικά γραφεία ανάπτυξης γης κλπ.). Το ποσό αυτό διαμοιράστηκε ως εξής, ΔΗΣΥ €251.600, ΔΗΚΟ €248.850, ΑΚΕΛ €118.660, ΔΗΠΑ €23.000 και ΕΔΕΚ €3.000. Οι εταιρείες αυτές, πάροχοι του ΚΕΠ, περιλαμβάνουν γνωστά δικηγορικά και λογιστικά γραφεία που ασχολούνταν με τη διεκπεραίωση αιτήσεων «χρυσών διαβατηρίων». Η Ελεγκτική Υπηρεσία διευκρίνισε ότι η παράθεση των στοιχείων αυτών γίνεται για λόγους διαφάνειας, χωρίς να ισχυρίζεται ότι η αποδοχή των συγκεκριμένων εισφορών συνιστά από μόνη της παραβίαση του νόμου. Όπως τόνισε και η Γιώτα Μιχαήλ Εκπρόσωπος Τύπου της Ελεγκτικής Υπηρεσίας στην Εκπομπή Μεσημέρι και Κάτι, «δεν λέμε ότι αυτές οι εισφορές δόθηκαν παράνομα στα κόμματα».
Ωστόσο, η σύνδεση των κομματικών οικονομικών ενισχύσεων με το επίμαχο πρόγραμμα πολιτογραφήσεων προκαλεί και πάλι προβληματισμούς, δεδομένου ότι εγείρει ζήτημα πιθανής σύγκρουσης συμφέροντος και πολιτικής επιρροής.
«Λαδώθηκε» ο δρόμος για τις πολιτογραφήσεις;
Η έκθεση μάλιστα παραθέτει συγκεκριμένα παραδείγματα που εντείνουν τους προβληματισμούς. Στο Παράρτημα ΙΙΙ της Έκθεσης καταγράφονται περιπτώσεις όπου η χρονική απόσταση μεταξύ μιας μεγάλης εισφοράς και της απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου για πολιτογράφηση ήταν ελάχιστη, (μόλις μερικές ημέρες). Χαρακτηριστικά, στον ΔΗΣΥ καταγράφηκαν δύο μεγάλες εισφορές €50.000 και €25.000, και σε 13 και 10 ημέρες αντίστοιχα ελήφθη απόφαση πολιτογράφησης στελεχών των εταιρειών που πραγματοποίησαν αυτές τις εισφορές. Η σχεδόν άμεση χρονική συγκυρία δωρεάς και έγκρισης υπηκοότητας προκαλεί εύλογα ερωτήματα για ενδεχόμενη ευνοϊκή μεταχείριση, δηλαδή, αν τα χρήματα «λάδωσαν», διευκολύνοντας τον δρόμο για την απόκτηση του διαβατηρίου. Αντίστροφα, πάντως, σημειώνονται και περιπτώσεις όπου η πολιτογράφηση ακολούθησε πολύ αργότερα από την εισφορά. Ενδεικτικά, αναφέρεται περίπτωση όπου μεσολάβησαν 2.253 ημέρες (περίπου 6 χρόνια) για μια πολιτογράφηση μετά από δωρεά €1.500. Αυτό υποδεικνύει ότι δεν μπορεί κάθε εισφορά να θεωρηθεί αυτομάτως «αντάλλαγμα», ωστόσο οι συχνές χρονικές συμπτώσεις και τα μεγάλα ποσά ρίχνουν ξανά βαριές σκιές στη διαφάνεια του προγράμματος.
Αναμένεται συνέχεια της συνέχειας
Τα ευρήματα αυτά αποκτούν ακόμη μεγαλύτερη σημασία ενόψει του κλίματος δημόσιας καχυποψίας που διαμορφώθηκε μετά τις αποκαλύψεις των Cyprus Papers, των βίντεο του Al Jazeera το 2020, των ευρημάτων των ερευνητικών επιτροπών, άλλων αποκαλύψεων και φημολογίας που ακολούθησαν και όλης της περιρρέουσας ατμόσφαιρας που δημιουργήθηκε στον απόηχο του Προγράμματος των «Χρυσών Διαβατηρίων». Παρά το γεγονός ότι αρκετές υποθέσεις των πολιτογραφήσεων έχουν πάρει την δικαστική οδό τα ευρήματα της Ελεγκτικής Υπηρεσίας για εισφορές κομμάτων που συνδέονται με το ΚΕΠ ή τους πρωταγωνιστές του, αποκτούν βαρύνουσα σημασία. Αν και η ίδια η Ελεγκτική δεν αποφαίνεται ότι ήταν παράνομες αυτές οι εισφορές, η σύμπτωση πολιτικών χρηματοδοτήσεων και παραχώρησης διαβατηρίων υπονομεύει περαιτέρω την ήδη κλονισμένη εμπιστοσύνη των πολιτών.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον θα υπάρξει όταν η Επιτροπή Ελέγχου της Βουλής θα εξετάσει την έκθεση και ακόμη περισσότερο αν ζητηθούν περαιτέρω διευκρινήσεις για τα ονόματα που έδωσαν εισφορές στα κόμματα ώστε να διερευνηθεί περαιτέρω το ενδεχόμενο να ζήτησαν ανταλλάγματα. Τότε ίσως να δοθεί ακόμη μια «συνέχεια της συνέχειας» του σήριαλ των «χρυσών διαβατηρίων».