Επιμέλεια: Ξένιος Μεσαρίτης
Πράματα και θαύματα εντοπίζει η Ελεγκτική Υπηρεσία σε μεγάλη ανάπτυξη εργοληπτικής εταιρείας στις Πλάτρες με ενδεχόμενη ρύπανση του μεγαλύτερου φράγματος της Κύπρου ενώ είναι αδικαιολόγητη η αποκοπή 97 δέντρων της περιοχής χωρίς να έχουν δοθεί οι όποιες άδειες.
Όπως αναφέρει η ΕΥ "για ακόμα μια φορά, εξακολουθεί να παρατηρείται η διεξαγωγή παράνομων χωματουργικών και κατασκευαστικών εργασιών, με την ανοχή των αρμοδίων Αρχών, οι οποίες δεν φαίνεται να έλαβαν έγκαιρα και επαρκή μέτρα για αποτροπή της μεγάλης επέκτασής τους".
Επίσης, λαμβάνοντας υπόψη ότι ακόμη και ο ελάχιστος κίνδυνος ρύπανσης του ταμιευτήρα ύδρευσης Κούρη είναι πολύ σοβαρός, ενδεχόμενη ρύπανση, από τις ανεξέλεγκτες και παράνομες εργασίες του κύριου του έργου, αφενός παραβιάζει πρόνοιες της περί Προστασίας και Διαχείρισης των Υδάτων νομοθεσίας και αφετέρου μπορεί να έχει ανυπολόγιστες συνέπειες, αφού μπορεί να προκαλέσει πολύ σοβαρά προβλήματα στις δυνατότητες ύδρευσης της Κύπρου, η οποία, διαχρονικά, αντιμετωπίζει συχνά και σοβαρά προβλήματα λειψυδρίας, σημειώνει η ΕΥ.
Επιβεβαιώνονται οι φόβοι της Κομισιόν
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι τις προηγούμενες μέρες η Κομισιόν είχε δημοσιεύσει έκθεση για την κυπριακή οικονομία στην οποία προειδοποιούσε για τους κινδύνους που επιφέρει ο κατασκευαστικός κλάδος και το αναπτυξιακό μοντέλο της κυπριακής οικονομίας στο περιβάλλον.
Συγκεκριμένα η έκθεση ανέφερε ότι μολονότι οι επενδύσεις στις κατασκευές, οι οποίες έχουν ανοδική πορεία για πολλά χρόνια συμβάλλοντας σημαντικά στην ανάπτυξη, επιβαρύνουν σημαντικά το περιβάλλον και τους φυσικούς πόρους της χώρας και επίσης θέτουν σε κίνδυνο τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του τουριστικού τομέα.
Η Έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας
Ο έλεγχος διενεργήθηκε κατόπιν αιτήματος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Περιβάλλοντος κατά τη συνεδρία της στις 6.10.2021 και αποσκοπούσε στην εξέταση των διαδικασιών γνωμοδότησης, από την Περιβαλλοντική Αρχή και της αίτησης για έκδοση πολεοδομικής άδειας, από την Πολεοδομική Αρχή, μίας ενιαίας ανάπτυξης, μεγάλης κλίμακας, οικιστικών μονάδων και υποστηρικτικών υπηρεσιών στην Κοινότητα Πάνω Πλατρών της Επαρχίας Λεμεσού.
Τα υπό εξέταση τεμάχια γης και η ευρύτερη περιοχή έχουν σημαντικά ευαίσθητα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά, αφού μέρος των προτεινόμενων τεμαχίων εμπίπτουν σε Πολεοδομικές Ζώνες Προστασίας και από το ανατολικό άκρο ενός από τα τεμάχια διέρχεται εγγεγραμμένο υδατόρεμα.
Επίσης, μεγάλο μέρος των τεμαχίων χωροθετείται σε κοντινή απόσταση από τον Κρυό ποταμό και το μεγάλης κλίσης πρανές του ποταμού βρίσκεται εντός της Κοντινής Ζώνης προστασίας (ΚΖΠ) του ταμιευτήρα ύδρευσης του Φράγματος Κούρη.
Επίσης, εντοπίζονται είδη πτηνοπανίδας, που, λόγω των πρανών εντός των προτεινόμενων τεμαχίων, η Περιβαλλοντική Αρχή εκτιμά ότι χρησιμοποιούνται για φωλεοποίηση.
Τα σημαντικότερα ευρήματα
Τα σημαντικότερα ευρήματα που προέκυψαν από τον έλεγχο αναφέρονται επιγραμματικά πιο κάτω:
Το μεγαλύτερο μέρος της προτεινόμενης ανάπτυξης, για την οποία ο κύριος του έργου άρχισε ανεξέλεγκτες και παράνομες χωματουργικές και κατασκευαστικές εργασίες, πριν την εξασφάλιση όλων των απαραίτητων από τη νομοθεσία αδειών, χωροθετείται εντός της ΚΖΠ του ταμιευτήρα ύδρευσης Κούρη.
Είναι προφανές ότι και ο ελάχιστος κίνδυνος ρύπανσης του υπό αναφορά ταμιευτήρα κρίνεται πολύ σοβαρός, αφού αυτός αποτελεί, σύμφωνα με το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ), την κύρια πηγή ύδρευσης της Κύπρου.
Ενδεχόμενη ρύπανση του ταμιευτήρα, από τις ανεξέλεγκτες και παράνομες εργασίες του κύριου του έργου, αφενός παραβιάζει πρόνοιες της περί Προστασίας και Διαχείρισης των Υδάτων νομοθεσίας και αφετέρου ενδέχεται να επιφέρει ανυπολόγιστες συνέπειες, προκαλώντας πολύ σοβαρά προβλήματα στις δυνατότητες ύδρευσης της Κύπρου, λαμβάνοντας υπόψη ότι διαχρονικά αντιμετωπίζει συχνά και σοβαρά προβλήματα λειψυδρίας.
Υπάρχουν ασάφειες αναφορικά με την περιγραφή του έργου, αφού οι αρμόδιες Αρχές δεν είχαν, μέχρι και την ημερομηνία ετοιμασίας της Έκθεσής μας, πλήρη και σαφή εικόνα επί του θέματος. Επίσης, σχετικές αντιφάσεις παρατηρούνται μεταξύ των αναθεωρημένων σχεδίων της ανάπτυξης και της περιγραφής του έργου στη Μελέτη Εκτίμησης Επιπτώσεων στο Περιβάλλον (ΜΕΕΠ).
Μη αρχειοθέτηση όλων των εγγράφων στον φάκελο της Πολεοδομικής Αίτησης από την Πολεοδομική Αρχή και μη υποβολή τους για έλεγχο στην Ελεγκτική Υπηρεσία, όταν ζητήθηκε ο εν λόγω φάκελος.
Αυτό έγινε μεταγενέστερα, όταν περιήλθε εις γνώσει της Υπηρεσίας μας ότι υπήρχαν πρόσθετα έγγραφα που δεν είχαν προσκομιστεί για έλεγχο.
Παρόλο που το Τμήμα Περιβάλλοντος (ΤΠ) διαπίστωσε τις παράνομες επεμβάσεις από τις 15.10.2020 και, με επιστολή του, ημερ. 21.10.2020, ενημέρωσε την Πολεοδομική Αρχή ότι ο κύριος του έργου είχε αρχίσει κατασκευαστικές εργασίες και είχε προχωρήσει στην αποκοπή 97 δέντρων, η τελευταία εξέδωσε Ειδοποίηση Επιβολής στις 10.8.2021, δηλαδή δέκα μήνες αργότερα και μετά από δεύτερη επιστολή του ΤΠ, ημερ. 9.8.2021, που την ενημέρωνε για νέες επεμβάσεις (εκχερσώσεις, εκσκαφές και ισοπεδώσεις) και παράνομα ανεγειρόμενη οικοδομή.
Ο κύριος του έργου, θεωρώντας δεδομένη την εξασφάλιση Πολεοδομικής Άδειας, προχώρησε στην αυθαίρετη και έκνομη αποκοπή μεγάλου αριθμού δέντρων, προτού την εξασφαλίσει, η οποία συνιστά περιφρόνηση, τόσο της περί Δασών νομοθεσίας, αλλά και του φυσικού περιβάλλοντος γενικότερα.
Παρόλο που το ΤΠ, ως η Περιβαλλοντική Αρχή, στην επιστολή του, ημερ. 9.8.2021, προς την Πολεοδομική Αρχή, αναφέρεται σε σωρεία παράνομων επεμβάσεων (εκχερσώσεις, εκσκαφές, ισοπεδώσεις, ανεγειρόμενη οικοδομή), έκρινε ότι μπορούσε να προχωρήσει σε ολοκληρωμένη αξιολόγηση του έργου. Θεωρούμε ότι η Περιβαλλοντική Αρχή δεν έλαβε υπόψη της όλες τις παράνομες επεμβάσεις, αλλά ούτε και το πραγματικό μέγεθός τους, κατά τη λήψη της απόφασής της να συνεχίσει η διαδικασία αξιολόγησης στην Επιτροπή Εκτίμησης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων.
Η κατασκευαστική εταιρεία δεν παρουσίασε, ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Περιβάλλοντος, σε συνεδρία της στις 6.10.2021, πλήρη εικόνα των παράνομων χωματουργικών και κατασκευαστικών εργασιών στα τεμάχια της προτεινόμενης ανάπτυξης, αφού, στο υπόμνημά της, ημερ. 5.10.2021, που κατάθεσε, ισχυρίστηκε ότι οι κατασκευαστικές εργασίες γίνονταν στο πλαίσιο της άδειας για οικοπεδοποίηση, χωρίς ωστόσο να αναφερθεί στις κατασκευαστικές εργασίες που σχετίζονταν με την υπό εξέταση Πολεοδομική Αίτηση.
Δεν αξιολογήθηκαν ακόμα οι πιθανές συσσωρευτικές επιπτώσεις, που το υπό εξέταση έργο ενδέχεται να προκαλέσει στο περιβάλλον, ούτε και οι πιθανές σωρευτικές επιπτώσεις ρύπανσης στον ταμιευτήρα ύδρευσης του Φράγματος Κούρη.
Απόδοση ευθυνών ζητά η Ελεγκτική Υπηρεσία
Η Ελεγκτική Υπηρεσία αναφέρει επίσης ότι δεν εξετάστηκαν οι πιθανές ευθύνες του επιβλέποντος μηχανικού και του εργολήπτη.
Επιστατήθηκε η προσοχή των αρμόδιων Αρχών (Διευθύντριας ΤΑΥ και Διευθυντών ΤΠ και Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως (ΤΠΟ)), ότι η νομιμοποίηση αυθαίρετων επεμβάσεων εντός περιβαλλοντικά ευαίσθητων περιοχών και ιδιαίτερα εντός της συγκεκριμένης ΚΖΠ, ενθαρρύνει την ανεξέλεγκτη υλοποίηση παράνομων αναπτύξεων, με στόχο τη δημιουργία τετελεσμένων και θα αυξήσει περαιτέρω τις σωρευτικές πιέσεις ρύπανσης του ζωτικής σημασίας ταμιευτήρα ύδρευσης Κούρη.
Έγιναν εισηγήσεις στην Πολεοδομική Αρχή να εξετάσει την επιβολή διοικητικού προστίμου, σύμφωνα με τις πρόνοιες του άρθρου 48(Α) του Ν.90/1972.
Επίσης, συστάθηκε στον Έπαρχο Λεμεσού να προβεί σε καταγγελία κατά του επιβλέποντος μηχανικού των έργων στο Επιστημονικό Τεχνικό Επιμελητήριο Κύπρου (ΕΤΕΚ), καθώς επίσης και του εργολήπτη των έργων αυτών στο Συμβούλιο Εγγραφής και Ελέγχου Εργοληπτών Οικοδομικών και Τεχνικών Έργων.